پرش به محتوا

بحث:حدیث سفینه نوح: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۶٬۵۴۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۵ ژوئن ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
==نویسنده: آقای قاضی زاده==
یکی از [[احادیث متواتر]] و مشهوری که مشاهیر [[اهل سنت]] از [[رسول اکرم]]{{صل}} [[نقل]] کرده‌اند، [[حدیث]] "[[سفینه نوح]]" است که [[شایستگی]] [[خاندان پیامبر]]{{صل}} را جهت [[پیشوایی]] [[مسلمانان]] بیان می‌کند بلکه بر [[لزوم]] [[رهبری]] آنان اشعار دارد. [[ابوذر غفاری]] [[نقل]] می‌کند که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "مثل [[اهل بیت]] من میان شما همانند [[کشتی نوح]] است، هر کس بر آن نشست [[نجات]] یافت و آن کسی که از آن روی گردانید، [[غرق]] شد"<ref>کنز العمال، ج۱، ص۲۵۰.</ref>. از این [[تشبیه]] بر می‌آید که هر کس در [[وظیفه]] مکتبی مسئولیّت‌های [[دینی]] و خط‌مشی [[زندگی]]، از [[اهل بیت]] [[الهام]] بگیرد و در عمل به [[اطاعت]] از [[فرامین]] آنها ملتزم گردد، از [[عذاب]] [[رهایی]] خواهد داشت و آنکه [[نافرمانی]] کند و از [[خاندان پیامبر]]{{صل}} فاصله بگیرد، در غرقاب حوادث [[غرق]] خواهد شد. از این [[حدیث]] و [[احادیث]] مشابه می‌توان [[عصمت اهل بیت]] را نیز فهمید.<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۱۶.</ref>.
==مقدمه==
==مقدمه==
* [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} بارها [[اهل بیت]]{{عم}} خود را به [[کشتی نوح]] [[تشبیه]] کرده که هرکه بر آن سوار شود [[نجات]] می‌یابد و هرکه جا بماند هلاک می‌شود. در [[طوفان]] [[نوح]]، هرکس از [[مؤمنان]] و نیز از حیوانات که سوار [[کشتی نوح]] شدند، از آن [[طوفان]] عالمگیر که [[عذاب الهی]] بود [[نجات]] یافتند و هرکس که از آن جدا ماند حتّی اگر پسر [[نوح]] بود [[غرق]] شد. [[کشتی نوح]]، سمبل [[نجات]] از غرقاب‌ها و ایمنی در تلاطم طوفان‌هاست. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|"إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِيكُمْ مَثَلُ سَفِينَةِ نُوحٍ مَنْ رَكِبَ فِيهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ "}}<ref>اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۸۷ به نقل از کمال الدین صدوق، امالی طوسی، احتجاج طبرسی و...</ref>، مثل [[اهل بیت]]{{عم}} من در میان شما، مثل [[کشتی نوح]] از [[قوم]] اوست، هرکس که بر آن سوار شود [[نجات]] می‌یابد و هرکس عقب و جا بماند، [[غرق]] می‌شود. این مضمون، در [[احادیث]] [[پیامبر]] و [[أئمه]] [[معصومین]] با عبارت‌های مختلف بیان شده است. غیر از واژۀ سفینه، با "فلک" هم که به همان معنی است ذکر شده است. [[امام سجاد]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|" الْفُلْكِ الْجارِيَةِ فِي اللُّجَجِ الْغامِرَةِ، يَأْمَنُ مَنْ رَكِبَها وَ يَغْرَقُ مَنْ تَرَكَها"}}<ref>«ما کشتی‌های جاری در دریاهای طوفانی و امواج شدیدیم، هرکس بر این کشتی‌ها سوار شود آسوده گردد و هرکه آنها را ترک کند غرق می‌شود» اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۸۸</ref> گویا [[پیامبر]] از ورای حوادث، امواج مهلک و طوفان‌های سهمگین را می‌دید که [[امت اسلامی]] را دستخوش امواج و گرداب‌ها خواهد ساخت و بسیاری دچار این موج‌ها شده [[غرق]] و [[گمراه]] خواهند گشت. [[اهل بیت]] خویش را به عنوان [[کشتی]] نجات‌بخشی معرفی کرد تا [[امّت]] با تمسّک به [[ولایت]] و [[امامت]] آنان، تباه و [[گمراه]] نشوند. در [[حدیث]] معروف {{متن حدیث| إِنَّ الْحُسَيْنَ مِصْبَاحُ الْهُدَى وَ سَفِينَةِ النَّجَاةِ}} نیز به [[نجات‌بخش]] بودن [[کشتی]] [[حسینی]] در امواج حوادث و [[فتنه‌ها]] اشاره کرده است. [[حدیث سفینه]]، از یک‌سو [[گمراه]] بودن خطوط و افکار و راه‌های غیر [[اهل بیت]] را می‌رساند، از سویی راه درست و منتهی به ساحل امن و [[ایمان]] را. پس [[واجب]] است که از این [[خاندان]] [[اطاعت]] شود و [[رهبری]] آنان پذیرفته گردد تا [[امت]] به [[سعادت]] برسد. این مضمون حتی در [[ادبیات]] نیز فراوان مطرح شده و این [[خاندان]]، همچون [[نوح]] [[نجات‌بخش]] معرفی شده‌اند. چه [[غم]] دیوار [[امّت]] را که باشد چون تو [[پشتیبان]] چه [[بیم]] از موج بحر آن را که باشد [[نوح]]، کشتیبان. از این باب است نامگذاری کتاب "و رکبت السّفینة" (سوار [[کشتی]] شدم) از [[مروان]] خلیفات، یکی از آنان که با مطالعه و آزاداندیشی به [[حقانیت]] تشیّع و [[مکتب]] [[اهل بیت]] پی برد و این تحوّل [[فکری]] و [[اعتقادی]] را نوعی سوار شدن بر [[کشتی نجات‌بخش]] [[عترت]] [[پیامبر]] دانست. [[حدیث سفینه]] از بزرگترین منقبتهای [[اهل بیت]] به شمار می‌رود که در [[کتب حدیث]] آمده است.<ref>برای منابع این حدیث و نقل‌های گوناگون آن، ر. ک: نفحات الازهار (خلاصۀ عبقات)، ج ۴، احقاق الحق ج ۸ص ۲۶۹، بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۱۲۰، اهل البیت فی الکتاب و السنّه ص ۸۷</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۱۴.</ref>
* [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} بارها [[اهل بیت]]{{عم}} خود را به [[کشتی نوح]] [[تشبیه]] کرده که هرکه بر آن سوار شود [[نجات]] می‌یابد و هرکه جا بماند هلاک می‌شود. در [[طوفان]] [[نوح]]، هرکس از [[مؤمنان]] و نیز از حیوانات که سوار [[کشتی نوح]] شدند، از آن [[طوفان]] عالمگیر که [[عذاب الهی]] بود [[نجات]] یافتند و هرکس که از آن جدا ماند حتّی اگر پسر [[نوح]] بود [[غرق]] شد. [[کشتی نوح]]، سمبل [[نجات]] از غرقاب‌ها و ایمنی در تلاطم طوفان‌هاست. [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|"إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِيكُمْ مَثَلُ سَفِينَةِ نُوحٍ مَنْ رَكِبَ فِيهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ "}}<ref>اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۸۷ به نقل از کمال الدین صدوق، امالی طوسی، احتجاج طبرسی و...</ref>، مثل [[اهل بیت]]{{عم}} من در میان شما، مثل [[کشتی نوح]] از [[قوم]] اوست، هرکس که بر آن سوار شود [[نجات]] می‌یابد و هرکس عقب و جا بماند، [[غرق]] می‌شود. این مضمون، در [[احادیث]] [[پیامبر]] و [[أئمه]] [[معصومین]] با عبارت‌های مختلف بیان شده است. غیر از واژۀ سفینه، با "فلک" هم که به همان معنی است ذکر شده است. [[امام سجاد]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|" الْفُلْكِ الْجارِيَةِ فِي اللُّجَجِ الْغامِرَةِ، يَأْمَنُ مَنْ رَكِبَها وَ يَغْرَقُ مَنْ تَرَكَها"}}<ref>«ما کشتی‌های جاری در دریاهای طوفانی و امواج شدیدیم، هرکس بر این کشتی‌ها سوار شود آسوده گردد و هرکه آنها را ترک کند غرق می‌شود» اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۸۸</ref> گویا [[پیامبر]] از ورای حوادث، امواج مهلک و طوفان‌های سهمگین را می‌دید که [[امت اسلامی]] را دستخوش امواج و گرداب‌ها خواهد ساخت و بسیاری دچار این موج‌ها شده [[غرق]] و [[گمراه]] خواهند گشت. [[اهل بیت]] خویش را به عنوان [[کشتی]] نجات‌بخشی معرفی کرد تا [[امّت]] با تمسّک به [[ولایت]] و [[امامت]] آنان، تباه و [[گمراه]] نشوند. در [[حدیث]] معروف {{متن حدیث| إِنَّ الْحُسَيْنَ مِصْبَاحُ الْهُدَى وَ سَفِينَةِ النَّجَاةِ}} نیز به [[نجات‌بخش]] بودن [[کشتی]] [[حسینی]] در امواج حوادث و [[فتنه‌ها]] اشاره کرده است. [[حدیث سفینه]]، از یک‌سو [[گمراه]] بودن خطوط و افکار و راه‌های غیر [[اهل بیت]] را می‌رساند، از سویی راه درست و منتهی به ساحل امن و [[ایمان]] را. پس [[واجب]] است که از این [[خاندان]] [[اطاعت]] شود و [[رهبری]] آنان پذیرفته گردد تا [[امت]] به [[سعادت]] برسد. این مضمون حتی در [[ادبیات]] نیز فراوان مطرح شده و این [[خاندان]]، همچون [[نوح]] [[نجات‌بخش]] معرفی شده‌اند. چه [[غم]] دیوار [[امّت]] را که باشد چون تو [[پشتیبان]] چه [[بیم]] از موج بحر آن را که باشد [[نوح]]، کشتیبان. از این باب است نامگذاری کتاب "و رکبت السّفینة" (سوار [[کشتی]] شدم) از [[مروان]] خلیفات، یکی از آنان که با مطالعه و آزاداندیشی به [[حقانیت]] تشیّع و [[مکتب]] [[اهل بیت]] پی برد و این تحوّل [[فکری]] و [[اعتقادی]] را نوعی سوار شدن بر [[کشتی نجات‌بخش]] [[عترت]] [[پیامبر]] دانست. [[حدیث سفینه]] از بزرگترین منقبتهای [[اهل بیت]] به شمار می‌رود که در [[کتب حدیث]] آمده است.<ref>برای منابع این حدیث و نقل‌های گوناگون آن، ر. ک: نفحات الازهار (خلاصۀ عبقات)، ج ۴، احقاق الحق ج ۸ص ۲۶۹، بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۱۲۰، اهل البیت فی الکتاب و السنّه ص ۸۷</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۱۴.</ref>
خط ۴: خط ۶:
==حدیث سفینه نوح در گزیده [[دانشنامه امیرالمؤمنین]]==
==حدیث سفینه نوح در گزیده [[دانشنامه امیرالمؤمنین]]==
*[[پیامبر خدا]] به روزها و روزگاری می‌اندیشد که مشعل فروزان حیاتش خاموش می‌شود، اما [[امت]]، باید راه را ادامه دهند. در سخنی که به "[[حدیث سفینه]]" شهره است، [[پیامبر]] می‌فرماید: {{متن حدیث|"مَثَلُ أَهلِ بَیتِی فیکم مَثلُ سَفِینَةِ نُوحٍ؛ مَن رَکبَها نَجَا، وَمَن تَخَلفَ عَنها هَلَک"}}<ref>المناقب، ابن مغازلی، ص ۱۳۲، ح ۱۷۳.</ref>. مَثَل اهل بیتم در میان شما، همچون [[کشتی نوح]] است. هر کس به آن در آید، [[نجات]] یابد و هر کس از آن بازماند، هلاک گردد. پس [[امت]]، باید هشیار و بیدار باشد، که تنها راه [[نجات]]، در آمدن به "سفینه" [[اهل بیت]]{{عم}} است و چنگ زدن به آموزه‌های آنان<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۰۹.</ref>.
*[[پیامبر خدا]] به روزها و روزگاری می‌اندیشد که مشعل فروزان حیاتش خاموش می‌شود، اما [[امت]]، باید راه را ادامه دهند. در سخنی که به "[[حدیث سفینه]]" شهره است، [[پیامبر]] می‌فرماید: {{متن حدیث|"مَثَلُ أَهلِ بَیتِی فیکم مَثلُ سَفِینَةِ نُوحٍ؛ مَن رَکبَها نَجَا، وَمَن تَخَلفَ عَنها هَلَک"}}<ref>المناقب، ابن مغازلی، ص ۱۳۲، ح ۱۷۳.</ref>. مَثَل اهل بیتم در میان شما، همچون [[کشتی نوح]] است. هر کس به آن در آید، [[نجات]] یابد و هر کس از آن بازماند، هلاک گردد. پس [[امت]]، باید هشیار و بیدار باشد، که تنها راه [[نجات]]، در آمدن به "سفینه" [[اهل بیت]]{{عم}} است و چنگ زدن به آموزه‌های آنان<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۰۹.</ref>.
==[[حدیث سفینه]] در [[معارف]] و [[عقاید]] ۵==
درباره [[نصوص]] [[عصمت]] [[امیر المؤمنین]] [[علی]]{{ع}}، دلالت [[آیه تطهیر]] و [[حدیث متواتر]] [[ثقلین]] را از نظر [[سند]] و دلالت مورد دقت قرار دادیم. در اینجا [[عصمت]] آن [[حضرت]] با استناد به [[حدیث]] مشهور [[سفینه]] که مورد قبول [[فریقین]] است [[تبیین]] و به برخی از [[نصوص]] مختص به [[امیر المؤمنین]] [[علی]]{{ع}} نیز اشاره می‌شود.
[[حدیث]] مشهور [[سفینه]] در منابع اصیل و قابل اعتنا نزد [[شیعه]] و [[سنی]] به وفور [[نقل]] شده است با توجه به اشتراک نقل‌ها و یا [[قرابت]] الفاظ [[روایات]] در منابع [[فریقین]]، تنها به یک [[روایت]] از منابع [[عامه]] بسنده می‌شود: [[احمد بن حنبل]] (م ۲۴۱) در [[کتاب]] [[فضائل]] الصحابه به [[سند]] خود از حَنَشٍ‏ الْكِنَانِيِّ‏ [[روایت]] می‌کند: {{متن حدیث|سَمِعْتُ أَبَا ذَرٍّ یَقُولُ - وَ هُوَ آخِذٌ بِبَابِ‏ الْكَعْبَةِ-: مَنْ عَرَفَنِي فَأَنَا مَنْ قَدْ عَرَفَنِي وَ مَنْ أَنْکَرَنِي فَأَنَا أَبُو ذَرٍّ سَمِعْتُ النَّبِيَّ{{صل}} يَقُولُ: أَلَا إِنَّ مَثَلَ أَهْلِ بَيْتِي فِیکُمْ مَثَلُ سَفِينَةِ نُوحٍ مَنْ رَكِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا هَلَكَ}}<ref>فضائل الصحابه، ج ۲، ص ۷۸۵ و المستدرک علی الصحیحین، ج ۲، ص۳۴۳. قریب به این الفاظ در بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد{{عم}}، ج۱، ص۲۹۷ و کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص۳۳ و عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۲۷ و کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۲۴۱. </ref>. از [[ابوذر]] شنیدم- در حالی که در [[کعبه]] را گرفته بود- می‌گفت: هرکس مرا می‌شناسد من همانم که می‌شناسد و آنکه مرا نمی‌شناسد من ابوذرم از [[پیامبر]]{{صل}} را شنیدم که می‌گفت: [[آگاه]] باشید مثل [[اهل بیت]] من در بین شما همانند [[کشتی نوح]] است هرکه سوار شود [[نجات]] می‌یابد و آنکه [[تخلف]] کند هلاک می‌شود<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>.
===اعتبار [[حدیث سفینه]]===
[[حدیث سفینه]] نزد [[شیعه]] و [[سنی]] از جهت اعتبار [[جایگاه]] والایی دارد و آن را جمع زیادی از [[صحابه]] مانند [[امیر المؤمنین]]{{ع}}، [[ابوذر غفاری]]، [[ابوسعید خدری]]، [[عبد الله]] العباس، [[أبو الطفیل]] [[عامر بن واثله]]، [[أنس بن مالک]]، [[عبد الله]] بن الزبیر و سلمة بن الأکوع از آن [[حضرت]]{{صل}} [[نقل]] کرده‌اند. از [[تابعان]] نیز شخصیت‌هایی مانند [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}}، [[سعید بن جبیر]]، عطیه [[کوفی]]، سعید بن مسیّب، عامر بن [[عبد الله]] از [[راویان]] این [[حدیث]] هستند<ref>ر.ک نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الانوار، ج ۴، ص ۲۱ و تشیید المراجعات و تفنید المکابرات، ج۱، ص۱۳۱.</ref>.
وجود این [[حدیث]] با الفاظ متقارب در بسیاری از منابع اصیل و قابل اعتنا نزد [[عالمان]] [[سنی]] و تصریح به صحت و تقویت [[سند]] آن به [[وسیله]] [[ائمه]] [[جرح]] و تعدیل و [[حدیث]] شناسان مانند [[حاکم]] [[نیشابوری]] و [[ابن حجر]] مکی و [[سیوطی]]، هرگونه تردیدی را نسبت به اعتبار و صحت آن بر طرف می‌سازد. دانشمند بزرگ [[میر]] [[سید]] [[حامد]] [[حسین]] در [[کتاب ]]"[[عبقات الأنوار]] فی إمامه الأئمه الأطهار" [[اسامی]] بیش از هشتاد نفر از [[عالمان]] [[سنی]] را همراه با منابع آورده است.<ref>ر.ک: عبقات الأنوار فی إمامة الأئمة الأطهار، ج۲۳، ص ۴۱۹.</ref>
[[شبهه]] در اعتبار: [[ابن تیمیه]] در منهاج السنه برای اشکال به استناد [[علامه حلی]] به [[حدیث سفینه]] در "منهاح الکرامه فی معرفة الامامه" درباره [[حدیث سفینه]] می‌گوید: [[سند]] صحیحی ندارد و در هیچ یک از کتاب‌های قابل [[اعتماد]] ذکری از آن نشده است<ref>منهاج السنه، ج ۷، ص ۳۹۵. </ref>.
پاسخ: از آنچه تحت عنوان اعتبار [[حدیث]] گفته شد بی‌اساس بودن سخن [[ابن تیمیه]] روشن می‌شود.
در همین زمینه برای رد ادعای او مرحوم میرحامد [[حسین]] به تفصیل منابع [[حدیث]] را از کتاب‌های معتبر [[اهل سنت]] بیان کرده است<ref>عبقات الانوار فی إمامة الأئمة الأطهار ج۲۳، ص ۹۱۳ و نیز ر.ک: دراسة فی حدیث السفینه علی مبانی اهل السنه مع التأکید علی شبهات الألبانی، ص ۳۴۷ با عنوان فی من صحح الحدیث من علماء أهل السنه.</ref>. علاوه بر این که بی‌اعتباری ارزیابی‌ها و قضاوت‌های [[ابن تیمیه]] به ویژه درباره [[احادیث]] [[فضائل]] [[امیر المؤمنین]] و [[فرزندان]] [[پاک]] او حتی از دید [[پیروان]] او مانند [[ابن حجر عسقلانی]] والبانی مخفی نمانده است<ref>ر.ک: لسان المیزان، ج ۶، ص ۳۱۹ و سلسله صحیحه، ج ۵، ص ۲۶۰. </ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>.
===دلالت [[حدیث سفینه]]===
[[حدیث سفینه]] که در آن [[اهل بیت پیامبر]] اکرم{{صل}} به [[کشتی نوح]] و [[باب حطه]] [[تشبیه]] شده‌اند در موضوع [[امامت]] و [[جانشینی رسول خدا]]{{صل}} بر اموری دلالت دارد از جمله: [[امامت]] و [[افضلیت]] و [[مرجعیت علمی]] [[امامان]] و نیز [[استمرار امامت]] از [[اهل بیت]]{{عم}} برای دسترسی به [[هدایت]] و [[نجات]] [[هلاکت]]<ref>ر.ک: نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الانوار الأنوار، ج ۴، ص۲۰۵.</ref>. در اینجا به [[دلالت حدیث]] بر [[عصمت اهل بیت]]{{عم}} می‌پردازیم:
# '''دلالت بر [[عصمت اهل بیت]]:''' [[پیامبر اکرم]]{{صل}} برای [[هدایت]] و [[راهنمایی]] [[امت]] برای بعد از خود راه [[نجات]] را در قالب مثال به آنان ارائه فرموده‌اند تا به صورت ملموس و روشن بدون هیچ ابهامی بتوانند راه را از [[بیراهه]] تشخیص دهند و در واقع بر آنان [[حجت]] تمام شود؛ زیرا یکی از روش‌های مفید و مؤثر در [[تعلیم و تربیت]]، استفاده از "مثال" است. برای تفهیم مطلبی که از [[ذهن]] مخاطب دور است، از مطالبی استفاده می‌شود که [[ذهن]] او [[انس]] بیشتری با آنها دارد. به تعبیر دیگر"مثل" به معنای توصیف مقصود است به چیزی که آن را مجسم ساخته و [[ذهن]] شنونده را به آن نزدیک گرداند. وضع [[مسلمانان]] بعد از [[پیامبر]]{{صل}} مانند [[قوم نوح]] می‌شود که [[طوفان]] بلاهای سهمگین آنان را هلاک خواهد کرد و تنها راه [[نجات]] [[تمسک]] به [[هدایت]] [[اهل بیت]] است. [[تشبیه]] [[اهل بیت]]{{عم}} به [[کشتی نوح]] که [[سوار شدن]] بر آن تنها راه [[نجات]] و [[تخلف]] از آن مایه [[هلاکت]] و نابودی است تعبیر دیگری از [[مرجعیت علمی]] و [[عصمت اهل بیت]]{{عم}} است اگر [[اهل بیت]]{{عم}} [[معصوم]] نباشند امر [[هدایت]] دچار خلل شده و [[تشبیه]] آنان به [[کشتی نوح]] معنای خود را از دست می‌دهد. [[عصمت اهل بیت]]{{عم}} در برخی از [[روایات]] همین باب بیان شده است مانند این [[نقل]] که [[پیامبر]]{{صل}} بعد از سفارش نسبت به [[قرآن و عترت]] بعد از [[تشبیه]] [[اهل بیت]] خود به [[کشتی نوح]] و [[باب حطه]] در [[بنی اسرائیل]] و بیان اینکه آنان [[امان]] [[امت]] هستند فرمودند: {{متن حدیث|الا و ان الله عصمهم من الضلاله و طهرهم من الفواحش و اصطفاهم علی العالمین الا و ان الله اوجب محبتهم و امر بمودتهم الا و انهم الشهداء علی العباد فی الدنیا و یوم العباد الا و انهم اهل الولایه الدالّون علی طرق الهدایه}}<ref>نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الانوار، ج۴، ص۲۱۰.</ref>.
# '''[[تشبیه]] به [[باب حطه]]:''' در [[قرآن کریم]] در دو مورد سخن از [[باب حطه]] [[بنی اسرائیل]] به میان آمده است: {{متن قرآن|وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و با فروتنی از دروازه وارد شوید و بگویید: از لغزش ما بگذر! تا از لغزش‌های شما درگذریم، و به زودی (پاداش) نکوکاران را می‌افزاییم» سوره بقره، آیه ۵۸.</ref>. {{متن قرآن|وَإِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُوا هَذِهِ الْقَرْيَةَ وَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ وَقُولُوا حِطَّةٌ وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا نَغْفِرْ لَكُمْ خَطِيئَاتِكُمْ سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که به ایشان گفته شد: در این شهر (بیت المقدس) جای گیرید و از هر جای آن خواستید بخورید و بگویید: "از لغزش ما بگذر!" و از این دروازه، سجده‌کنان (به شهر) در آیید تا گناهانتان را بیامرزیم، به زودی بر (پاداش) نیکوکاران می‌افزاییم» سوره اعراف، آیه ۱۶۱.</ref><ref>حطه بر وزن فعله از حط الشیء یحط به معنای فرو ریختن است و در اینجا معنی آن این است که: خدایا از تو تقاضای ریزش گناهان خود را داریم. خداوند به آنها دستور داد که برای توبه از گناهانشان این جمله را از صمیم قلب بر زبان جاری سازند، و به آنها وعده داد که در صورت عمل به این دستور از خطاهای آنها صرف نظر خواهد شد و شاید به همین مناسبت یکی از درهای بیت المقدس را "باب الحطه" نام‌گذاری کرده‌اند. تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۲۶۸.</ref>. [[تشبیه]] [[اهل بیت]]{{عم}} به [[باب حطه]] [[بنی اسرائیل]] به این جهت است که آنان نیز مانند [[باب حطه]] راه و سبب [[بخشش]] و [[مغفرت الهی]] و [[وسیله]] [[نجات]] [[امت]] از [[گمراهی]] هستند. بنابر این [[اهل بیت]]{{عم}} که راه [[نجات]] و سبب [[پاکی]] و [[طهارت]] از آلودگی‌ها هستند، خود باید دارای [[طهارت]] و [[مصونیت]] از خطاها و [[لغزش‌ها]] باشند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|مَنْ‏ دَانَ‏ بِدِينِي‏ وَ سَلَكَ‏ مِنْهَاجِي‏ وَ اتَّبَعَ‏ سُنَّتِي‏ فَلْيَدِنْ بِتَفْضِيلِ الْأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي عَلَى جَمِيعِ أُمَّتِي فَإِنَّ مَثَلَهُمْ فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ مَثَلُ بَابِ حِطَّةٍ فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ}}<ref>الأمالی (للصدوق)، ص۷۴. هرکه دین را دارد و راه مرا می‌رود و پیرو قانون من است باید معتقد به تفضیل ائمه خاندان من باشد بر همه امتم زیرا مثل آنها در این امت مثل باب حطه است در بنی اسرائیل.</ref>. همان‌گونه که از [[امیر المؤمنین]]{{ع}} [[نقل]] شده: {{متن حدیث|فَهَؤُلَاءِ بَنُو إِسْرَائِيلَ نُصِبَ لَهُمْ بَابُ حِطَّةٍ وَ أَنْتُمْ‏ يَا مَعْشَرَ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ نُصِبَ‏ لَكُمْ‏ بَابُ‏ حِطَّةِ أَهْلِ بَيْتِ مُحَمَّدٍ{{صل}}، وَ أُمِرْتُمْ بِاتِّبَاعِ هُدَاهُمُ وَ لُزُومِ طَرِيقَتِهِمْ، لِيَغْفِرَ لَكُمْ‏ بِذَلِكَ خَطَايَاكُمْ وَ ذُنُوبَكُمْ، وَ لِيَزْدَادَ الْمُحْسِنُونَ مِنْكُمْ، وَ بَابُ حِطَّتِكُمْ أَفْضَلُ مِنْ بَابِ حِطَّتِهِمْ، لِأَنَّ ذَلِكَ كَانَ‏ بَابَ خَشَبٍ، وَ نَحْنُ النَّاطِقُونَ الصَّادِقُونَ الْمُرْتَضَوْنَ‏ الْهَادُونَ الْفَاضِلُونَ، كَمَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: إِنَّ النُّجُومَ فِي السَّمَاءِ أَمَانٌ مِنَ الْغَرَقِ، وَ إِنَّ أَهْلَ بَيْتِي أَمَانٌ لِأُمَّتِي مِنَ الضَّلَالَةِ فِي أَدْيَانِهِمْ، لَا يَهْلِكُونَ فِيهَا مَا دَامَ فِيهِمْ مَنْ يَتَّبِعُونَ هَدْيَهُ‏ وَ سُنَّتَهُ}}<ref>التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن بن علی العسکری{{ع}}، ص۵۴۶ و البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۳۱۰.</ref>.
# '''مراد از [[اهل بیت]]'''{{ع}}: در مباحث دیگر مراد از [[اهل بیت]] در [[فرهنگ]] [[قرآنی]] و سخنان [[پیامبر اکرم]]{{صل}} را بیان کردیم<ref>ر.ک: درس ۱۱.</ref> علاوه بر آن در برخی از همین روایاتی که [[پیامبر]]{{صل}} آنان را به [[کشتی نوح]] [[تشبیه]] کرده، [[امر]] به [[تمسک]] به [[ثقلین]] هم آمده است و به [[امامان دوازده‌گانه]] اشاره شده است و در برخی از آنان به وضوح مصادیق [[اهل بیت]] نیز بیان شده است. [[ابن عباس]] از [[عثمان بن عفان]] [[نقل]] می‌کند که از [[رسول خدا]]{{صل}} شنید که فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ مَثَلَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ فِي هَذِهِ الْاُمَّةِ كَمَثَلِ سَفِينَةِ نُوحٍ، مَنْ‏ رَكِبَهَا نَجَا وَ مَنْ‏ تَرَكَهَا غَرِقَ‏}}<ref>منتخب الدین، علی بن عبیدالله بن بابویه الرازی، الاربعون حدیثا (ص۲۱ الحدیث الثالث).</ref>. [[ابوسعید خدری]] می‌گوید: [[رسول خدا]]{{صل}} بعد از [[نماز]] روی [[مبارک]] خود را به سوی ما کرد و ما را مخاطب قرار داده و فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ مَثَلَ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ فِيكُمْ‏ مَثَلُ‏ سَفِينَةِ نُوحٍ‏ وَ بَابُ‏ حِطَّةٍ فِي‏ بَنِي‏ إِسْرَائِيلَ فَتَمَسَّكُوا بِأَهْلِ بَيْتِي بَعْدِي وَ الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِينَ مِنْ ذُرِّيَّتِي فَإِنَّكُمْ لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَمِ الْأَئِمَّةُ بَعْدَكَ فَقَالَ اثْنَا عَشَرَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي أَوْ قَالَ مِنْ عِتْرَتِي}}<ref>عبقات الانوار، ص ۲۴۶، ج ۲، ج ۱۲. ونیز ر.ک: تشیید المراجعات و تفنید المکابرات، ج۱، ص ۱۳۴.</ref>.
# '''[[لزوم]] [[محبت]] نه [[تمسک]]:''' برخی از نویسندگان [[اهل سنت]] مانند فخررازی و [[دهلوی]] مدلول [[حدیث سفینه]] را [[محبت]] به [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}} دانسته و گفته‌اند دلالتی بر [[لزوم]] [[تبعیت]] و [[پیروی از اهل بیت]] ندارد<ref>ر.ک: التفسیر الکبیر، ج ۲۷، ص ۱۶۷.</ref>. پاسخ: الفاظ [[حدیث]] به وضوح دلالت بر [[تمسک]] و [[پیروی]] دارد هر چند به [[التزام]] بر [[محبت]] نیز دلالت دارد زیرا رکوب [[سفینه]] بیان دیگری از [[اطاعت]] و [[تبعیت]] و [[همراهی]] کامل در تمام مراحل است. این نکته نیز قابل توجه است که [[محبت]] به معنای صحیح آن به ویژه در این [[حدیث]] - که [[نجات]] و [[رستگاری]] در گرو [[همراهی]] است- از [[اطاعت]] و [[پیروی]] و [[تبعیت]] کامل قابل تفکیک نیست<ref>ر.ک: نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، ج ۴، ص ۲۱۷.</ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>.
===استناد به [[حدیث سفینه]]===
در کلمات [[اهل بیت]]{{عم}} و [[اصحاب]] و [[دوستداران]] آنان به [[حدیث سفینه]] [[تمسک]] و استناد شده است که به یک مورد بسنده می‌شود:
استناد [[ابوذر غفاری]]: بنابر [[گواهی]] منابع مورد قبول [[فریقین]] در بین [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} [[ابوذر غفاری]] از افرادی است که بیش از دیگران اهتمام فراوانی بر اعلام و [[ابلاغ]] این [[حدیث]] از خود نشان داده است. اهمیت [[ابلاغ]] و اعلام [[ابوذر]] با توجه به [[شهادت]] [[پیامبر]]{{صل}} بر [[راستگویی]] او دو چندان می‌شود زیرا آن [[حضرت]]{{صل}} درباره‌اش فرمود: {{متن حدیث|مَا أَظَلَّتِ‏ الْخَضْرَاءُ وَ لَا أَقَلَّتِ‏ الْغَبْرَاءُ عَلَى ذِي لَهْجَةٍ أَصْدَقَ مِنْ أَبِي ذَرٍّ}}<ref>معانی الأخبار، ص۱۷۸ {{متن حدیث|باب معنب قول النّبی{{صل}} مَا أَظَلَّتِ‏ الْخَضْرَاءُ وَ لَا أَقَلَّتِ‏ الْغَبْرَاءُ عَلَى ذِي لَهْجَةٍ أَصْدَقَ مِنْ أَبِي ذَرٍّ}} المستدرک علی الصحیحین، ج ۴ ص۴۸۰: هذا حدیث صحیح علی شرط الشیخین ولم یخرجاه.</ref>. در اینجا یکی از مواردی که [[ابوذر]] به [[حدیث سفینه]] استناد جسته را اشاره می‌کنیم: [[سلیم بن قیس هلالی]] و حبش ابن معمر، [[روایت]] کنند که روزی ما هر دو در اثناء طرف [[خانه]] [[کعبه]] [[ابوذر]] را در موسم [[اجتماع]] [[مردم]] برای [[طواف]] [[حرم]] دیدیم که حلقه در [[خانه]] [[کعبه]] را گرفته می‌گفت: که ای [[مردم]] هرکه مرا می‌شناسد که می‌شناسد و آنکه مرا نمی‌شناسد، بداند [[طواف]] که من جندب و من ابوذرم، ایها [[الناس]]، من از [[پیغمبر]] شما شنیدم می‌فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ‏ مَثَلَ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ فِي‏ أُمَّتِي‏ كَمَثَلِ‏ سَفِينَةِ نُوحٍ فِي قَوْمِهِ مَنْ رَكِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَرَکَهَا غَرِقَ َ وَ مَثَلُ بَابِ حِطَّةٍ فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ‏‏}}<ref>الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج۱، ص۱۵۶ و مسند احمد، ج ۲، ص ۱۶۳ و المستدرک، ج ۳، ص ۳۴۳.</ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص.</ref>.
===سایر [[نصوص عصمت امیر المؤمنین]]{{ع}}===
برای [[اثبات]] [[عصمت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و سایر [[امامان]]{{عم}} علاوه بر آن چه [[گذشت]] [[نصوص]] معتبر دیگری مانند [[حدیث امان]] هست که [[ابوسعید]] الخُدرِیّ می‌گوید: {{متن حدیث|سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} يَقُولُ‏ أَهْلُ بَيْتِي أَمَانٌ‏ لِأَهْلِ‏ الْأَرْضِ‏ كَمَا أَنَ‏ النُّجُومَ‏ أَمَانٌ‏ لِأَهْلِ‏ السَّمَاءِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَالْأَئِمَّةُ بَعْدَكَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِكَ قَالَ نَعَمْ الْأَئِمَّةُ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ أُمَنَاءُ مَعْصُومُونَ وَ مِنَّا مَهْدِيُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ أَلَا إِنَّهُمْ أَهْلُ بَيْتِي وَ عِتْرَتِي مِنْ لَحْمِي وَ دَمِي مَا بَالُ أَقْوَامٍ يُؤْذُونَنِي فِيهِمْ لَا أَنَالَهُمُ اللَّهُ شَفَاعَتِي}}<ref>کفایة الأثر فی النص علی الأمة الإثنی عشر، ص۲۹، احادیث امان با الفاظ گوناگون در منابع معتبر آمده رک کتاب امان الامه من الضلال والاختلاف.</ref>.
[[نصوص]] معتبری هم در خصوص [[امیر المؤمنین]]{{ع}} وارد شده که بر [[عصمت]] دلالت دارد مانند [[روایات]] [[همراهی]] [[علی]]{{ع}} با [[حق]] و جدا نشدن آن دو از یکدیگر و همچنین [[همراهی]] آن [[حضرت]] با [[قرآن]]. و [[همراهی]] با [[علی]]{{ع}} [[همراهی]] با [[حق]] است [[ابو ایوب انصاری]] می‌گوید: {{متن حدیث|سَمِعْتُ النَّبِيَّ{{صل}} يَقُولُ لِعَمَّارِ بْنِ يَاسِرٍ تَقْتُلُكَ‏ الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ وَ أَنْتَ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَكَ يَا عَمَّارُ إِذَا رَأَيْتَ عَلِيّاً سَلَكَ وَادِياً وَ سَلَكَ النَّاسُ وَادِياً غَيْرَهُ فَاسْلُكْ مَعَ عَلِيٍّ وَ دَعِ النَّاسَ فَإِنَّهُ لَنْ يَدُلَّكَ عَلَى رَدًى وَ لَنْ يُخْرِجَكَ مِنْ هُدًى}}<ref>کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین{{ع}}، ص ۲۳۴.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}
{{پانویس2}}
۱۱۲٬۸۶۰

ویرایش