انسان کامل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[انسان کامل]] به لحاظ اصل و ریشه یک [[حقیقت]] است<ref>مصباح الانس، ص ۳۳۷.</ref> که از آن در [[عرفان]] به "[[حقیقت محمدیه]]" تعبیر می‌شود<ref>مصباح الهدایه، ص ۲۵.</ref>؛ ولی همین [[حقیقت]] واحد را بر حسب اقتضائات متفاوت و استعدادهای گوناگون در زمان‌های مختلف، مظاهری متعدّد و تجلیّاتی متنوّع است<ref>شرح فصوص الحکم، ص ۱۲۸.</ref>. این مظاهر و تجلیّات چیزی جز صورتهای [[پیامبران]] و اولیای [[معصوم]] نیست، ازاین‌رو [[قرآن کریم]] به‌رغم اینکه [[برتری]] برخی از [[پیامبران]] را نسبت به برخی دیگر می‌پذیرد: {{متن قرآن|تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ}} <ref> برخی از آن پیامبران را بر برخی دیگر برتری دادیم؛ سوره بقره، آیه: ۲۵۳.</ref> همه [[انبیا]] را در کنار هم و معاضد یکدیگر معرّفی می‌کند: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُم مُّصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِن بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ}} <ref>و (یاد کن) آنگاه را که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خداوند به سوی شمایم، توراتی را که پیش از من بوده است راست می‌شمارم و نویددهنده به پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد، نام او احمد است؛ سوره صف، آیه: ۶.</ref> و بین آنها هیچ تفرقه‌ای را به رسمیّت نمی‌شناسد: {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ}}<ref>همه مؤمنان به خداوند و فرشتگانش و کتاب‌هایش و پیامبرانش، ایمان دارند (و می‌گویند) میان هیچ یک از پیامبران وی، فرق نمی‌نهیم؛ سوره بقره، آیه: ۲۸۵.</ref> در برخی از [[روایات]] نیز به این نکته به صورت رمز اشاره شده است؛ از جمله روایتی است که از [[امام علی بن ابی‌ طالب]]{{ع}} [[نقل]] شده است: نخستین چیزی که [[خداوند متعال]] آن را آفرید [[نور]] حبیبش [[محمد]]{{صل}} بود.... پس [[خداوند]] از [[نور]] [[محمد]]{{صل}} ۲۰ دریا آفرید که همه از جنس [[نور]] بود. سپس به [[نور]] [[محمد]]{{صل}}فرمود: در آن دریاها [[نزول]] کند. پس [[نزول]] کرد و چون از آخرین دریا خارج شد [[خداوند متعال]] به او فرمود: ای [[حبیب]] من! و ای [[سرور]] پیامبرانم! شفیع روز [[حشر]] تویی. آنگاه [[نور]] یاد شده به [[سجده]] افتاد و سپس برخاست و از او ۱۲۴۰۰۰ قطره مترشّح شد و [[خداوند متعال]] از هر قطره [[پیامبری]] آفرید و زمانی که [[انوار]] [[انبیا]] کامل شد همه آنها مانند [[طواف]] [[حاجیان]] بر گرد [[خانه خدا]] بر گرد [[نور]] [[محمد]]{{صل}} [[طواف]] کردند<ref>بحارالانوار، ج ۱۵، ص ۲۷.</ref>، بنابراین می‌توان گفت [[انسان]] کاملی که از ازل تا ابد مدار [[احکام]] عالم و مرکز دایره وجود است به اعتبار اصل و [[حقیقت]] یکی است، گرچه به اعتبار [[ظهور]] و تجلّی متعدّد است. صرف‌نظر از [[وحدت]] [[انسان کامل]] به معنای مزبور، [[وحدت]] دیگری را برای او می‌توان ثابت کرد و آن عبارت است از اینکه در هر زمان فقط یک فرد از [[انسان کامل]] وجود دارد و دیگران هر که باشند تابع و [[رعیّت]] وی به حساب می‌آیند، زیرا [[انسان کامل]] [[مظهر]] {{متن قرآن|لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ}}<ref>چیزی مانند او نیست؛ سوره شوری، آیه: ۱۱.</ref> است و همان‌گونه که [[خداوند]] [[حقیقت]] واحد است و تعدّد بردار نیست [[مظهر]] تام او نیز یک [[حقیقت]] است و [[کثرت]] و تعدّد را بر نمی‌تابد: {{عربی|«الْإِمَامُ‏ وَاحِدُ دَهْرِه‏‏‏‏‏‏»}}<ref>الکافی، ج ۱، ص ۲۰۱.</ref> این [[وحدت]] را به صورت دیگر می‌توان از [[آیه]] مزبور استفاده کرد و آن عبارت از این است که "کاف" را در {{متن قرآن|كَمِثْلِهِ}} کاف [[تشبیه]] و "مثل" را به معنای [[مظهر]] تامّ دانسته و بگوییم چیزی شبیه [[مظهر]] تامّ [[خدا]] ([[انسان کامل]]) نیست. این سخن بدین معناست که [[انسان کامل]] نظیر ندارد<ref>رحمة من‌الرحمن، ج ۴، ص ۶۷، ۷۰.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/4/50.htm#f5 ر.ک: رمضانی، حسن؛ انسان کامل؛ دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۵۰۷]</ref>.