مراتب قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

*ادّله [[عقلی]] و نیز اشارات [[خداوند]] در [[قرآن]]، [[ثابت]] می‌کند که عالم نه تنها منحصر در پدیده‌های مادّی نیست، بلکه [[عالم غیب]] نیز ذومراتب است و همه آنچه در مراتب پایین‌تر است، به نحو اِحکام و اِجمال: در مراتب بالاتر موجود است. [[خداوند]] به عنوان قاعده‌ای کلّی می‌فرماید: {{متن قرآن|وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ}}<ref>«و هیچ چیز نیست جز آنکه گنجینه‌های آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازه معیّن فرو نمی‌فرستیم» سوره حجر، آیه ۲۱.</ref>.

==بند اوّل: [[مقام]] اِحکام [[قرآن]]==

*[[مقام]] اوّل، مرتبه اِحکام است که به [[حقیقت قرآن]] اشاره دارد که در نزد [[پروردگار]] است و از آن به "[[لوح محفوظ]]" یا "[[ام‌الکتاب]]" و یا "[[کتاب مکنون]]" نیز یاد شده است. این مرتبه، در مقامی عِلّی و [[حکیم]] و [[کریم]] و محفوظ از همه آلودگی‌ها قرار دارد؛ چنان‌که [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|حْمَ وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ}}<ref>«حا، میم سوگند به این کتاب روشن به راستی ما آن را قرآنی عربی قرار دادیم باشد که خرد ورزید و بی‌گمان آن نزد ما در اصل کتاب، فرازمندی فرزانه است» سوره زخرف، آیه ۱-۴.</ref>.  

==بند دوم: [[مقام]] تفصیل [[قرآن]]==

*[[مقام]] دوم، مرتبه تفصیل [[قرآن]] است که در قالب کلمه و [[کلام]]، توسط [[رسول اکرم]]{{صل}} و به زبان [[عربی]] بر [[امّت اسلام]] نازل شد: {{متن قرآن|كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ}}<ref>«کتابی است که آیات آن آشکار شده است، به گونه قرآنی عربی، برای گروهی که می‌دانند،» سوره فصلت، آیه ۳.</ref>.

*و نیز می‌فرماید: {{متن قرآن|وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا}}<ref>«و آن را قرآنی بخش‌بخش کرده‌ایم تا بر مردم با درنگ بخوانی و آن را خرده‌خرده فرو فرستاده‌ایم» سوره اسراء، آیه ۱۰۶.</ref>.

==رابطه مراتب [[قرآن]] با یکدیگر==

*در نگاهی کلّی، [[عالم هستی]] سراسر [[آیات الهی]] و مخلوق ذات باری تعالی است؛ ولی بنا بر مرتبه [[قرب]] و بُعدی که نسبت به [[خداوند]] دارد، دارای مراتب طولی فراوان است. هر یک از مراتب فوقانی، علّت برای مرتبه پایین‌تر است.

#چون احاطه به همه جوانب [[قرآن]] بر همگان میسور نیست، در [[فهم قرآن]] دچار [[اختلاف]] می‌شوند. این [[اختلاف]] در [[فهم قرآن]]، در مسائل نظری، به [[اختلافات]] [[اعتقادی]] می‌انجامد و [[فرقه‌ها]] و مکاتب گوناگون را ایجاد می‌کند و در مسائل عملی و [[احکام]] اجرایی، [[جامعه]] را دچار [[هرج و مرج]] و [[نابسامانی]] و [[جنگ]] و [[خون‌ریزی]] می‌نماید؛ کار بدانجا می‌رسد که چه‌بسا هر [[فرقه]]، دیگری را متهم به [[خروج از دین]] نماید. بدین ترتیب، [[قرآنی]] که باید [[عامل وحدت]] [[امّت]] باشد، به عامل [[تفرقه]] و برخورد میان [[مردم]] تبدیل می‌شود.

*نکته مهم در اینجا آن است که بروز چنین اختلافاتی، همیشه از سر [[جاه‌طلبی]] و سوء برداشت مفسّرین [[قرآن]] و [[علماء]] [[دینی]] نیست؛ بلکه می‌تواند به [[دلیل]] [[اختلاف]] در برداشت از [[ظواهر]] [[کلام الهی]] باشد. چنین اختلافاتی، در برداشت از [[ظواهر]] هر [[کلامی]] ممکن است اتفاق بیفتد؛ مضافاً بر آنکه برخی [[آیات قرآن]] [[متشابه]] است و صریحاً بر مدلول معیّنی دلالت نمی‌کند و در نتیجه، می‌توان برداشت‌های گوناگون از آن نمود{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ}}<ref> «اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات «محکم» (/ استوار/ یک رویه)‌اند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر (آیات) «متشابه» (/ چند رویه)‌اند؛ اما آنهایی که در دل کژی دارند، از سر آشوب و تأویل جویی، از آیات متشابه آن، پیروی می‌کنند در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست و جز خردمندان، کسی در یاد نمی‌گیرد» سوره آل عمران، آیه ۷.</ref>.

==جستارهای وابسته==

* [[مرجعیت علمی قرآن]]

==منابع==

==[[:رده:آثار قرآن|منبع‌شناسی جامع قرآن]]==