ابلیس در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

*[[امام علی]] {{ع}} ابلیس را به‌دلیل وجود دو صفت "[[تعصب]]" و "[[تکبر]]" پیشوای متعصبان و مستکبران برمی‌شمرد<ref>نک: سوره خطبه ۱۹۲</ref>. [[خداوند]] کردارهای دراز دامن و تلاش‌های پیگیر او را تنها به خاطر یک لحظه خودبزرگ‌بینی و [[تکبّر]] بیهوده ساخت، درحالی‌که او شش هزار سال خدای خویش را پرستیده بود، آن‌هم دانسته نیست که از سال‌های دنیاست یا از سال‌های [[آخرت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲</ref>. [[خداوند]] [[شیطان]] را به‌دلیل [[تکبر]] و خودبزرگ‌بینی کوچک و مطرود گرداند. او [[سوگند]] یاد کرد که [[بندگان خدا]] را [[گمراه]] سازد و خطاب به [[خداوند]] گفت:پس به‌سبب آن‌که مرا به [[بیراهه]] افکندی، من هم برای [فریفتن] آنان حتماً بر سر راه راست تو خواهم نشست. آن‌گاه از پیش رو و پشت سرشان و از طرف راست و چپشان بر آنها می‌تازم و بیشترشان را شکرگزار نخواهی یافت<ref>{{متن قرآن|قَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَائِلِهِمْ وَلاَ تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ}}؛ سوره اعراف، آیه ۱۶-۱۷</ref>. نقش ابلیس در [[فریب]] [[حضرت آدم]] {{ع}} و رانده‌شدن او از [[بهشت]]، نقشی برجسته است. [[امام علی]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] ۱۱ بار از ابلیس یاد می‌کند و افزون بر [[تبیین]] نقش او در سرگذشت [[حضرت آدم]]، در [[خطبه قاصعه]] که طولانی‌ترین [[خطبه]] [[نهج البلاغه]] است، به معرفی و علت [[دشمنی]] او با [[بندگان خدا]] پرداخته است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 73- 74.</ref>.

*ابلیس که [[آدم]] {{ع}} را علت اصلی طرد خود می‌دانست، در صدد [[انتقام]] از او و فرزندانش برآمد و از [[خداوند]] مهلت خواست و [[خداوند]] او را تا [[وقت معلوم]] مهلت داد. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید:[[بندگان خدا]]، از [[دشمن]] [[خدا]] بهراسید که شمایان را به درد خود مبتلا کند و با اغوا و فراخواندنش، شما را به [[هلاکت]] رسانَد و با سواره [[نظام]] و پیادگان خویش بر شما بتازد. [[سوگند]] به جانم که او تیر هلاک و شر بر کمان نهاده و چلّه آن را به نهایت کشیده و از جایگاهی نزدیک و دقیق شما را [[هدف]] قرار داده است؛ و همو گفته است: "پروردگارا، به خاطر آن‌که مرا اغوا کردی، بی‌گمان کردار ناپسند بندگانت را که روی [[زمین]] هستند، در نظرشان می‌آرایم و حتماً همگان را [[گمراه]] خواهم ساخت"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲؛ {{متن حدیث|فَاحْذَرُوا عِبَادَ اللَّهِ عَدُوَّ اللَّهِ أَنْ یُعْدِیَکُمْ بِدَائِهِ وَ أَنْ یَسْتَفِزَّکُمْ بِنِدَائِهِ وَ أَنْ یُجْلِبَ عَلَیْکُمْ بِخَیْلِهِ وَ رَجِلِهِ [رَجْلِهِ‏] فَلَعَمْرِی لَقَدْ فَوَّقَ لَکُمْ سَهْمَ الْوَعِیدِ وَ أَغْرَقَ إِلَیْکُمْ بِالنَّزْعِ الشَّدِیدِ وَ رَمَاکُمْ مِنْ مَکَانٍ قَرِیبٍ فَقَالَ {{متن قرآن|رَبِّ بِمَا أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَلَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ}}«گفت: پروردگارا! برای آنکه مرا بیراه نهادی، در [[زمین]] ([[بدی‌ها]] را) در دید آنها خواهم آراست و همگان را از راه به در خواهم برد» سوره حجر، [[آیه]] ۳۹‏}}</ref>. ابلیس [[انسان‌ها]] را [[وسوسه]] می‌کند، بی‌آن‌که بتواند تصرفی بر [[آدمیان]] داشته باشد و به [[سرپیچی]] از [[دستور خداوند]] فرامی‌خواند. از این‌رو ترک [[معصیت]] مستلزم [[مبارزه]] و ترک خواهش‌های نفسانی است، که این [[مجاهدت]]، خود موجب [[پاداش الهی]] خواهد بود. [[انسان‌ها]] اگر [[تقوا]] پیشه کنند، می‌توانند از دام ابلیس و اذنابش [[نجات]] یابند. این [[وعده خداوند]] است: و کسانی که در راه ما کوشیده‌اند، به [[یقین]] راه‌های خود را بر آنان می‌نماییم و در [[حقیقت]]، [[خدا]] با [[نیکوکاران]] است<ref>{{متن قرآن| وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ }}؛ سوره عنکبوت، آیه ۶۹</ref>. از طرفی [[خداوند]] باب [[توبه]] و بازگشت به‌سوی خود را به روی [[انسان]] گشوده است. در [[قرآن کریم]] نیز می‌فرماید: بگو: ای [[بندگان]] من –که بر خویشتن [[زیاده‌روی]] روا داشته‌اید- از [[رحمت خدا]] نومید مشوید. در [[حقیقت]]، [[خدا]] همه [[گناهان]] را می‌آمرزد، که او خود، آمرزنده و مهربان است<ref>{{متن قرآن|قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ }}؛ سوره زمر، آیه ۵۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 74.</ref>.