استغفار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'سعیدیان‌فر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، [[فرهنگ‌نامه' به 'سعیدیان‌فر و ایازی، [[فرهنگ‌نامه'
جز (جایگزینی متن - ']] سعیدیان‌فر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، فرهنگ‌نامه' به ' سعیدیان‌فر و ایازی، [[فرهنگ‌نامه') |
جز (جایگزینی متن - 'سعیدیان‌فر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، [[فرهنگ‌نامه' به 'سعیدیان‌فر و ایازی، [[فرهنگ‌نامه') |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*مراد از آن مواردی از [[آیات]] است که [[پیامبر]] برای خود و [[مؤمنین]] طلب غفران [[الهی]] می‌کند و یا [[خداوند]] از [[پیامبر]] [[دستور]] به استغفار و طلب [[بخشش]] می‌دهد. اهمیت این بحث به این جهت است که ای بسا مفهوم آن پذیرش [[ارتکاب گناه]] برای ایشان و اخلال در شخصیت و تنافی با [[عصمت]] و عدم [[اطمینان]] به دریافت‌های [[وحی]] است، به این جهت بسیاری از [[مفسرین]] این دسته از [[آیات]] را به گونه‌ای شرح داده تا مُخل به این [[عقیده]] [[کلامی]] نباشد که آنچه او عرضه کرده، عین [[حق]] و [[حقیقت]] است. بنابراین، در آیاتی که [[پیامبر]] در [[مقام رسالت]] به مناسبت‌های مختلف [[فرمان]] به طلب [[دعا]] و [[استغاثه]] می‌دهد، یا طلب [[آمرزش]] کرده، باید [[فهم]] و [[تفسیر]] شود<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | *مراد از آن مواردی از [[آیات]] است که [[پیامبر]] برای خود و [[مؤمنین]] طلب غفران [[الهی]] می‌کند و یا [[خداوند]] از [[پیامبر]] [[دستور]] به استغفار و طلب [[بخشش]] می‌دهد. اهمیت این بحث به این جهت است که ای بسا مفهوم آن پذیرش [[ارتکاب گناه]] برای ایشان و اخلال در شخصیت و تنافی با [[عصمت]] و عدم [[اطمینان]] به دریافت‌های [[وحی]] است، به این جهت بسیاری از [[مفسرین]] این دسته از [[آیات]] را به گونه‌ای شرح داده تا مُخل به این [[عقیده]] [[کلامی]] نباشد که آنچه او عرضه کرده، عین [[حق]] و [[حقیقت]] است. بنابراین، در آیاتی که [[پیامبر]] در [[مقام رسالت]] به مناسبت‌های مختلف [[فرمان]] به طلب [[دعا]] و [[استغاثه]] می‌دهد، یا طلب [[آمرزش]] کرده، باید [[فهم]] و [[تفسیر]] شود<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==معنا و مفهوم استغفار در‌شان [[پیامبر]]== | ==معنا و مفهوم استغفار در‌شان [[پیامبر]]== | ||
*{{متن قرآن|وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ}}<ref>«پس بدان که هیچ خدایی جز خداوند نیست و از گناه خویش و برای مردان و زنان مؤمن آمرزش بخواه و خداوند از گردشتان (در روز) و آرامیدنتان (در شب) آگاه است» سوره محمد، آیه ۱۹.</ref>[[فرمان]] به استغفار برای خود و [[مؤمنین]] | *{{متن قرآن|وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ}}<ref>«پس بدان که هیچ خدایی جز خداوند نیست و از گناه خویش و برای مردان و زنان مؤمن آمرزش بخواه و خداوند از گردشتان (در روز) و آرامیدنتان (در شب) آگاه است» سوره محمد، آیه ۱۹.</ref>[[فرمان]] به استغفار برای خود و [[مؤمنین]] | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
*'''نکته''': | *'''نکته''': | ||
#جمله: {{متن قرآن|وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ}}<ref>«بنابراین شکیب کن که وعده خداوند راستین است و از گناه خویش آمرزش بخواه و در پایان روز و پگاهان با سپاس پروردگارت را به پاکی بستای!» سوره غافر، آیه ۵۵.</ref> به آن جناب [[دستور]] استغفار می‌دهد، البته استغفار از عملی که نسبت به ساحت [[قدس]] آن جناب [[گناه]] باشد، هر چند که [[گناه]] به معنای معروف یعنی [[مخالفت]] امر [[مولوی]] نباشد. | #جمله: {{متن قرآن|وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ}}<ref>«بنابراین شکیب کن که وعده خداوند راستین است و از گناه خویش آمرزش بخواه و در پایان روز و پگاهان با سپاس پروردگارت را به پاکی بستای!» سوره غافر، آیه ۵۵.</ref> به آن جناب [[دستور]] استغفار می‌دهد، البته استغفار از عملی که نسبت به ساحت [[قدس]] آن جناب [[گناه]] باشد، هر چند که [[گناه]] به معنای معروف یعنی [[مخالفت]] امر [[مولوی]] نباشد. | ||
#[[مبانی مشروعیت]] سخن گفتن و درخواست و استغفار [[پیامبر خاتم]] امر [[خداوند]] است، که در آیاتی آمده، و [[پیامبر]] [[مأمور]] به طلب [[بخشایش]] گردیده است در حالات مختلف برای خویش و [[مردم]] و این حالات مانند: [[صبر]]، [[بیعت]]، [[پیروزی]] و باز به هنگام [[پیروزی]] باید استغفار وجود داشته باشد، تا [[غرور]] [[پیروزی]] خود [[فراموشی]] نیاورد که آفتِ هر [[پیروزی]] است. و از سویی همراه با [[تسبیح]] - حرکت در جهت [[حقیقت]] مطلق - هم باید استغفار وجود داشته باشد<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | #[[مبانی مشروعیت]] سخن گفتن و درخواست و استغفار [[پیامبر خاتم]] امر [[خداوند]] است، که در آیاتی آمده، و [[پیامبر]] [[مأمور]] به طلب [[بخشایش]] گردیده است در حالات مختلف برای خویش و [[مردم]] و این حالات مانند: [[صبر]]، [[بیعت]]، [[پیروزی]] و باز به هنگام [[پیروزی]] باید استغفار وجود داشته باشد، تا [[غرور]] [[پیروزی]] خود [[فراموشی]] نیاورد که آفتِ هر [[پیروزی]] است. و از سویی همراه با [[تسبیح]] - حرکت در جهت [[حقیقت]] مطلق - هم باید استغفار وجود داشته باشد<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==[[پیامبر]] موظف به طلب [[بخشایش]] و استغفار== | ==[[پیامبر]] موظف به طلب [[بخشایش]] و استغفار== | ||
*{{متن قرآن|وَاسْتَغْفِرِ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا}}<ref>«و از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده بخشاینده است» سوره نساء، آیه ۱۰۶.</ref> | *{{متن قرآن|وَاسْتَغْفِرِ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا}}<ref>«و از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده بخشاینده است» سوره نساء، آیه ۱۰۶.</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
*{{متن قرآن|فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا}}<ref>«آنگاه، با سپاس، پروردگارت را به پاکی بستای و از وی آمرزش خواه که او بی‌گمان بسیار توبه‌پذیر است» سوره نصر، آیه ۳.</ref> | *{{متن قرآن|فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا}}<ref>«آنگاه، با سپاس، پروردگارت را به پاکی بستای و از وی آمرزش خواه که او بی‌گمان بسیار توبه‌پذیر است» سوره نصر، آیه ۳.</ref> | ||
*{{متن قرآن|يَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«ای مؤمنان! به سوی خداوند توبه‌ای راستین کنید، امید است که پروردگار شما از گناهانتان چشم پوشد و شما را در بوستان‌هایی درآورد که از بن آنها جویبارها روان است؛ در روزی که خداوند پیامبر و مؤمنان همراه او را خوار نمی‌گذارد، فروغ آنان پیشاپیش و در سوی راستشان» سوره تحریم، آیه ۸.</ref> | *{{متن قرآن|يَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«ای مؤمنان! به سوی خداوند توبه‌ای راستین کنید، امید است که پروردگار شما از گناهانتان چشم پوشد و شما را در بوستان‌هایی درآورد که از بن آنها جویبارها روان است؛ در روزی که خداوند پیامبر و مؤمنان همراه او را خوار نمی‌گذارد، فروغ آنان پیشاپیش و در سوی راستشان» سوره تحریم، آیه ۸.</ref> | ||
*'''نکته''': در این [[آیات]] [[پیامبر]] موظف و [[مأمور]] به استغفار گردیده است و حتی در [[آیه]] آخر این مسئله مطرح می‌شود که استغفار [[پیامبر]] و [[مؤمنین]] تنها در [[دنیا]] نیست، بلکه در [[روز قیامت]] هم ادامه دارد<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | *'''نکته''': در این [[آیات]] [[پیامبر]] موظف و [[مأمور]] به استغفار گردیده است و حتی در [[آیه]] آخر این مسئله مطرح می‌شود که استغفار [[پیامبر]] و [[مؤمنین]] تنها در [[دنیا]] نیست، بلکه در [[روز قیامت]] هم ادامه دارد<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==استغفار [[پیامبر خاتم]]{{صل}} برای [[زنان]] [[بیعت کننده]]== | ==استغفار [[پیامبر خاتم]]{{صل}} برای [[زنان]] [[بیعت کننده]]== | ||
*{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از» سوره ممتحنه، آیه ۱۲.</ref> | *{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از» سوره ممتحنه، آیه ۱۲.</ref> | ||
*{{متن قرآن|وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَمَثْوَاكُمْ}}<ref>«پس بدان که هیچ خدایی جز خداوند نیست و از گناه خویش و برای مردان و زنان مؤمن آمرزش بخواه و خداوند از گردشتان (در روز) و آرامیدنتان (در شب) آگاه است» سوره محمد، آیه ۱۹.</ref> | *{{متن قرآن|وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَمَثْوَاكُمْ}}<ref>«پس بدان که هیچ خدایی جز خداوند نیست و از گناه خویش و برای مردان و زنان مؤمن آمرزش بخواه و خداوند از گردشتان (در روز) و آرامیدنتان (در شب) آگاه است» سوره محمد، آیه ۱۹.</ref> | ||
*'''نکته''': مسئله قابل توجه در این [[آیات]] که یک [[آیه]] اختصاص به استغفار برای [[زنان]] دارد، با توجه به [[بیعت]] و مشارکت آنان در [[سرنوشت]] [[اجتماعی]] خویش که اختصاص یک [[آیه]] برای استغفار [[پیامبر]] به [[زنان]] اهمیت آنان را می‌رساند که در [[جامعه]] [[جاهلی]] آنزمان [[هویت]] و [[حقوق]] آنها تضیع شده بود و در [[آیه]] ۱۹ سوره [[محمد]] (۴۷) هم [[زن]] و مرد مشترک ذکر شده‌اند و به [[پیامبر]] [[دستور]] داده شده که هم برای خودش استغفار کند و هم برای مردان و [[زنان]] [[مؤمن]]<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | *'''نکته''': مسئله قابل توجه در این [[آیات]] که یک [[آیه]] اختصاص به استغفار برای [[زنان]] دارد، با توجه به [[بیعت]] و مشارکت آنان در [[سرنوشت]] [[اجتماعی]] خویش که اختصاص یک [[آیه]] برای استغفار [[پیامبر]] به [[زنان]] اهمیت آنان را می‌رساند که در [[جامعه]] [[جاهلی]] آنزمان [[هویت]] و [[حقوق]] آنها تضیع شده بود و در [[آیه]] ۱۹ سوره [[محمد]] (۴۷) هم [[زن]] و مرد مشترک ذکر شده‌اند و به [[پیامبر]] [[دستور]] داده شده که هم برای خودش استغفار کند و هم برای مردان و [[زنان]] [[مؤمن]]<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==بی‌اثر بودن استغفار [[پیامبر]] برای [[منافقان]]== | ==بی‌اثر بودن استغفار [[پیامبر]] برای [[منافقان]]== | ||
*{{متن قرآن|اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَلِكَ}}<ref>«چه برای آنان آمرزش بخواهی چه نخواهی (سودی ندارد زیرا) اگر هفتاد بار برای آنها آمرزش بخواهی هیچ‌گاه خداوند آنان را نخواهد آمرزید؛ این از آن روست که آنان به خداوند و پیامبرش کافر شده‌اند و خداوند این گروه نافرمان را راهنمایی نمی‌کند» سوره توبه، آیه ۸۰.</ref> | *{{متن قرآن|اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَلِكَ}}<ref>«چه برای آنان آمرزش بخواهی چه نخواهی (سودی ندارد زیرا) اگر هفتاد بار برای آنها آمرزش بخواهی هیچ‌گاه خداوند آنان را نخواهد آمرزید؛ این از آن روست که آنان به خداوند و پیامبرش کافر شده‌اند و خداوند این گروه نافرمان را راهنمایی نمی‌کند» سوره توبه، آیه ۸۰.</ref> | ||
*{{متن قرآن|سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ}}<ref>«برای آنان برابر است چه برایشان آمرزش بخواهی چه نخواهی هرگز خداوند آنان را نمی‌آمرزد؛ بی‌گمان خداوند نافرمانان را راهنمایی نمی‌کند» سوره منافقون، آیه ۶.</ref> | *{{متن قرآن|سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ}}<ref>«برای آنان برابر است چه برایشان آمرزش بخواهی چه نخواهی هرگز خداوند آنان را نمی‌آمرزد؛ بی‌گمان خداوند نافرمانان را راهنمایی نمی‌کند» سوره منافقون، آیه ۶.</ref> | ||
*'''نکته''': [[منافقین]] چون خواهان باز گشت نیستند، و در [[حقیقت]] [[توبه]] نمی‌کنند؛ بلکه به دنبال [[تظاهر]] به [[همراهی]] و نفوذ و کسب [[مشروعیت]] با درخواست استغفار از پیامبرند. [[خداوند]] در این [[آیات]] بی‌اثر بودن استغفار [[پیامبر]] را برای آنان مطرح می‌کند که آنها نتوانند از استغفار [[پیامبر]] برای خود موقعیتی بجویند و راه نفوذ و [[انحراف]] [[جامعه اسلامی]] را پیدا کنند و در [[حقیقت]] از استغفار [[پیامبر]] استفاده ابزاری نکنند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | *'''نکته''': [[منافقین]] چون خواهان باز گشت نیستند، و در [[حقیقت]] [[توبه]] نمی‌کنند؛ بلکه به دنبال [[تظاهر]] به [[همراهی]] و نفوذ و کسب [[مشروعیت]] با درخواست استغفار از پیامبرند. [[خداوند]] در این [[آیات]] بی‌اثر بودن استغفار [[پیامبر]] را برای آنان مطرح می‌کند که آنها نتوانند از استغفار [[پیامبر]] برای خود موقعیتی بجویند و راه نفوذ و [[انحراف]] [[جامعه اسلامی]] را پیدا کنند و در [[حقیقت]] از استغفار [[پیامبر]] استفاده ابزاری نکنند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==[[استغفار پیامبر]] برای [[منافقین]] درصورت [[توبه]] آنان== | ==[[استغفار پیامبر]] برای [[منافقین]] درصورت [[توبه]] آنان== | ||
*{{متن قرآن|وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ}}<ref>«و چون به آنان بگویند که بیایید تا فرستاده خداوند برای شما آمرزش بخواهد، سر برمی‌گردانند و آنان را می‌بینی که خودداری می‌ورزند و گردنفرازند» سوره منافقون، آیه ۵.</ref> | *{{متن قرآن|وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ}}<ref>«و چون به آنان بگویند که بیایید تا فرستاده خداوند برای شما آمرزش بخواهد، سر برمی‌گردانند و آنان را می‌بینی که خودداری می‌ورزند و گردنفرازند» سوره منافقون، آیه ۵.</ref> | ||
*{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا}}<ref>«و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند و اگر آنان هنگامی که به خویش ستم روا داشتند نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برای آنان آمرزش می‌خواست خداوند را توبه‌پذیر بخشاینده می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۶۴.</ref> | *{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا}}<ref>«و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند و اگر آنان هنگامی که به خویش ستم روا داشتند نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برای آنان آمرزش می‌خواست خداوند را توبه‌پذیر بخشاینده می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۶۴.</ref> | ||
*'''نکته''': در این [[آیات]] [[دعوت]] از [[منافقین]] برای اینکه [[پیامبر]] در صورت بازگشت و [[توبه]] آنان برای آنها استغفار کند مطرح گردیده است و اثر بخش بودن استغفار [[پیامبر]] در صورت [[توبه]] آنان، ولی [[منافقین]] ظرفیت پذیرش این مسئله را ندارند و به جهت [[خوی]] استکباری خود به [[دعوت پیامبر]] پشت می‌کنند و استغفار مشروط را نمی‌پذیرند. آنان به دنبال اهداف خود هستند و در [[فکر]] استفاده ابزاری از [[دین]] و حتی استغفار [[پیامبر]] و [[خداوند]] را که از طرف [[خدا]] مشروط به پذیرفتن فرامین او است، هم نمی‌پذیرند و گرنه [[خدا]] راه باز گشت به [[رحمت]] عام خودش را از طریق اثر بخش بودن استغفار، باز می‌گذارد<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | *'''نکته''': در این [[آیات]] [[دعوت]] از [[منافقین]] برای اینکه [[پیامبر]] در صورت بازگشت و [[توبه]] آنان برای آنها استغفار کند مطرح گردیده است و اثر بخش بودن استغفار [[پیامبر]] در صورت [[توبه]] آنان، ولی [[منافقین]] ظرفیت پذیرش این مسئله را ندارند و به جهت [[خوی]] استکباری خود به [[دعوت پیامبر]] پشت می‌کنند و استغفار مشروط را نمی‌پذیرند. آنان به دنبال اهداف خود هستند و در [[فکر]] استفاده ابزاری از [[دین]] و حتی استغفار [[پیامبر]] و [[خداوند]] را که از طرف [[خدا]] مشروط به پذیرفتن فرامین او است، هم نمی‌پذیرند و گرنه [[خدا]] راه باز گشت به [[رحمت]] عام خودش را از طریق اثر بخش بودن استغفار، باز می‌گذارد<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==اثربخش بودن استغفار [[پیامبر خاتم]]== | ==اثربخش بودن استغفار [[پیامبر خاتم]]== | ||
*{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا}}<ref>«و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند و اگر آنان هنگامی که به خویش ستم روا داشتند نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برای آنان آمرزش می‌خواست خداوند را توبه‌پذیر بخشاینده می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۶۴.</ref> | *{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا}}<ref>«و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند و اگر آنان هنگامی که به خویش ستم روا داشتند نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برای آنان آمرزش می‌خواست خداوند را توبه‌پذیر بخشاینده می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۶۴.</ref> | ||
*{{متن قرآن|ِ فَإِذَا اسْتَأْذَنُوكَ لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَنْ لِمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان آنانند که به خداوند و پیامبرش ایمان دارند و چون در کاری همگانی همراه او باشند تا از او اجازه نگیرند (به راهی دیگر) نمی‌روند؛ کسانی که از تو اجازه می‌گیرند همانانند که به خداوند و پیامبرش ایمان دارند پس چون برای کاری از تو اجازه خوا» سوره نور، آیه ۶۲.</ref> | *{{متن قرآن|ِ فَإِذَا اسْتَأْذَنُوكَ لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَنْ لِمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«جز این نیست که مؤمنان آنانند که به خداوند و پیامبرش ایمان دارند و چون در کاری همگانی همراه او باشند تا از او اجازه نگیرند (به راهی دیگر) نمی‌روند؛ کسانی که از تو اجازه می‌گیرند همانانند که به خداوند و پیامبرش ایمان دارند پس چون برای کاری از تو اجازه خوا» سوره نور، آیه ۶۲.</ref> | ||
*در این [[آیات]] اثر بخش بودن استغفار [[پیامبر]] برای [[آمرزش]] [[گناهکاران]] از سوی [[خدا]] مطرح شده و این که [[منافقان]] هم در صورت [[توبه]] و استغفار خود آنان و پذیرش [[حاکمیت]] [[پیامبر]] مورد استغفار [[پیامبر]] [[آمرزش خدا]] قرار می‌گیرند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | *در این [[آیات]] اثر بخش بودن استغفار [[پیامبر]] برای [[آمرزش]] [[گناهکاران]] از سوی [[خدا]] مطرح شده و این که [[منافقان]] هم در صورت [[توبه]] و استغفار خود آنان و پذیرش [[حاکمیت]] [[پیامبر]] مورد استغفار [[پیامبر]] [[آمرزش خدا]] قرار می‌گیرند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==ممنوعیت استغفار [[پیامبر]] برای [[مشرکان]]== | ==ممنوعیت استغفار [[پیامبر]] برای [[مشرکان]]== | ||
*{{متن قرآن|مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَى مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ}}<ref>«پیامبر و مؤمنان نباید برای مشرکان پس از آنکه بر ایشان آشکار شد که آنان دوزخیند آمرزش بخواهند هر چند خویشاوند باشند» سوره توبه، آیه ۱۱۳.</ref> | *{{متن قرآن|مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَى مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ}}<ref>«پیامبر و مؤمنان نباید برای مشرکان پس از آنکه بر ایشان آشکار شد که آنان دوزخیند آمرزش بخواهند هر چند خویشاوند باشند» سوره توبه، آیه ۱۱۳.</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
*'''نکته''': در این دو [[آیه]] چند مسئله مطرح است: | *'''نکته''': در این دو [[آیه]] چند مسئله مطرح است: | ||
#ممنوعیت استغفار [[پیامبر]] برای [[مشرکین]] مطرح گردیده است. | #ممنوعیت استغفار [[پیامبر]] برای [[مشرکین]] مطرح گردیده است. | ||
#کسانی که از [[جهاد]] و شرکت درآن تخلف کردند، چون دچار تزلزل در [[موقعیت]] [[اجتماعی]] شدند با توجیه‌های به ظاهر قبول از [[پیامبر]] خواستند برای آنها استغفار کند و در [[حقیقت]] آن چه به عذر مطرح کردند درست نبود و [[خداوند]] می‌فرماید: اینها با زبانهایشان چیزی را می‌گویند که در دلهایشان نیست. [[فکر]] می‌کردند در این [[جنگ]] کار [[پیامبر]] و هوادارانش تمام شده و حال که چنین نشد، آمده‌اند با استفاده از طلب [[بخشایش]] [[پیامبر]] [[جایگاه]] [[اجتماعی]] خویش را بیابند و [[خداوند]] اینجا آسیب‌شناسی فردی و [[اجتماعی]] را انجام می‌دهد و به [[مردم]] اعلام می‌کند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | #کسانی که از [[جهاد]] و شرکت درآن تخلف کردند، چون دچار تزلزل در [[موقعیت]] [[اجتماعی]] شدند با توجیه‌های به ظاهر قبول از [[پیامبر]] خواستند برای آنها استغفار کند و در [[حقیقت]] آن چه به عذر مطرح کردند درست نبود و [[خداوند]] می‌فرماید: اینها با زبانهایشان چیزی را می‌گویند که در دلهایشان نیست. [[فکر]] می‌کردند در این [[جنگ]] کار [[پیامبر]] و هوادارانش تمام شده و حال که چنین نشد، آمده‌اند با استفاده از طلب [[بخشایش]] [[پیامبر]] [[جایگاه]] [[اجتماعی]] خویش را بیابند و [[خداوند]] اینجا آسیب‌شناسی فردی و [[اجتماعی]] را انجام می‌دهد و به [[مردم]] اعلام می‌کند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==[[مأموریت]] [[پیامبر]] برای [[دعوت]] [[مشرکین]] به [[توحید]] و استغفار== | ==[[مأموریت]] [[پیامبر]] برای [[دعوت]] [[مشرکین]] به [[توحید]] و استغفار== | ||
*{{متن قرآن|أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ * وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى}}<ref>«که جز خداوند را نپرستید بی‌گمان من از سوی او شما را بیم‌دهنده و نویدبخشم* و اینکه از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به پیشگاه او توبه کنید تا شما را تا زمانی معیّن از بهره‌ای نیکو بهره‌مند سازد و به هر کس که سزاوار بخششی است، بخشش شایسته او را عطا کند و اگر روی گردانید من به راستی از عذاب روزی بزرگ بر شما بیم دارم» سوره هود، آیه ۲و۳.</ref> | *{{متن قرآن|أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ * وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى}}<ref>«که جز خداوند را نپرستید بی‌گمان من از سوی او شما را بیم‌دهنده و نویدبخشم* و اینکه از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به پیشگاه او توبه کنید تا شما را تا زمانی معیّن از بهره‌ای نیکو بهره‌مند سازد و به هر کس که سزاوار بخششی است، بخشش شایسته او را عطا کند و اگر روی گردانید من به راستی از عذاب روزی بزرگ بر شما بیم دارم» سوره هود، آیه ۲و۳.</ref> | ||
*{{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ}}<ref>«بگو: من تنها بشری همانند شمایم، به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است پس به او رو آورید و از او آمرزش بخواهید و وای بر مشرکان!» سوره فصلت، آیه ۶.</ref> | *{{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ}}<ref>«بگو: من تنها بشری همانند شمایم، به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است پس به او رو آورید و از او آمرزش بخواهید و وای بر مشرکان!» سوره فصلت، آیه ۶.</ref> | ||
*{{متن قرآن|قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ}}<ref>«به کافران بگو: اگر (از کفر) باز ایستند گذشته‌هایشان بخشوده می‌گردد و اگر (به آن) باز گردند، (بدانند که) سنّت پیشینیان گذشته است» سوره انفال، آیه ۳۸.</ref> دراین سه [[آیه]] [[خداوند]] [[پیامبر]] را [[مأمور]] فرموده که [[مشرکین]] را به [[توحید]] و استغفار [[دعوت]] کند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | *{{متن قرآن|قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ}}<ref>«به کافران بگو: اگر (از کفر) باز ایستند گذشته‌هایشان بخشوده می‌گردد و اگر (به آن) باز گردند، (بدانند که) سنّت پیشینیان گذشته است» سوره انفال، آیه ۳۸.</ref> دراین سه [[آیه]] [[خداوند]] [[پیامبر]] را [[مأمور]] فرموده که [[مشرکین]] را به [[توحید]] و استغفار [[دعوت]] کند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==[[آمرزش خداوند]] برای [[پیامبر]]== | ==[[آمرزش خداوند]] برای [[پیامبر]]== | ||
*{{متن قرآن|لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا}}<ref>«تا خداوند گناه پیشین و پسین تو را بیامرزد و نعمت خود را بر تو تمام گرداند و تو را به راهی راست رهنمون گردد» سوره فتح، آیه ۲.</ref>. در این بخش [[بخشش]] از [[گناه]] نسبت به شخص [[پیامبر]] است<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | *{{متن قرآن|لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا}}<ref>«تا خداوند گناه پیشین و پسین تو را بیامرزد و نعمت خود را بر تو تمام گرداند و تو را به راهی راست رهنمون گردد» سوره فتح، آیه ۲.</ref>. در این بخش [[بخشش]] از [[گناه]] نسبت به شخص [[پیامبر]] است<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
==استغفار [[پیامبر]]== | ==استغفار [[پیامبر]]== | ||
*{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا}}<ref>«و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند و اگر آنان هنگامی که به خویش ستم روا داشتند نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برای آنان آمرزش می‌خواست خداوند را توبه‌پذیر بخشاینده می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۶۴.</ref> | *{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا}}<ref>«و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند و اگر آنان هنگامی که به خویش ستم روا داشتند نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برای آنان آمرزش می‌خواست خداوند را توبه‌پذیر بخشاینده می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۶۴.</ref> | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
#[[توحید]] و استغفار. | #[[توحید]] و استغفار. | ||
#[[مشرکان]] و استغفار [[پیامبر]]. | #[[مشرکان]] و استغفار [[پیامبر]]. | ||
#[[تسبیح]] و استغفار<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | #[[تسبیح]] و استغفار<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۹۷-۱۰۲.</ref>. | ||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||