امامت در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

امامت در معارف و سیره رضوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۰۰

۷٬۶۶۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۶ اوت ۲۰۲۰

←‏مقدمه

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۴۷: / خط ۴۷: @@
 *بخش اعظم روایت‌های مرتبط با [[امامت]] از [[امام رضا]]{{ع}} نیز به توصیف و بیان ویژگی‌های [[امامان]] اختصاص دارد: "[[امام]] علائم و نشانه‌هایی دارد. [[امام]] در [[علم]]، [[حکمت]]، [[تقوا]]، [[صبر]]، [[شجاعت]]، [[سخاوت]] و [[عبادت]] از همه [[برتر]] است"<ref>الاحتجاج، ج۲، ص۴۳۷.</ref>. [[حضرت]] در [[حدیث]] دیگر می‌فرماید: "[[امام]] [[خورشید]] درخشان [[جهان]] است؛ خورشیدی که دور از دستان و چشمان در افق قرار دارد. [[امام]]، ماه [[نورانی]]، چراغ درخشان، [[نور]] ساطع و ستارۀ [[راهنما]] در [[دل]] تاریکی‌ها و صحراهای خشک و بی‌آب و علف و موج‌های وحشتناک دریاهاست. [[امام]] همچون آب گوارا بر تشنگان است. راهنمای [[هدایت]] و [[منجی]] از [[هلاکت]]. [[امام]] آتشی در بلندیهای بیابان است به کسی که از سرما بدان [[پناه]] برد [[گرما]] می‌بخشد و در مهلکه‌ها [[راهنمایی]] می‌نماید. هر کس از او دست کِشد هلاک خواهد شد. [[امام]] [[ابر]] پرباران و [[باران]] پربرکت است"<ref>تحف العقول، ص۴۳۸.</ref>.
 *با توجه به اختلاف‌هایی که در میان [[متکلمان]] دربارۀ بعضی از مباحث [[امامت]]، به ویژه سه مسألۀ مهم [[موروثی بودن امامت]]، [[نصب]] و [[علم امامان]] ایجاد شده بود، [[امام رضا]]{{ع}} با استفاده از [[فرصت]] ولایتعهدی تلاش کرد جهت شبهه‌زدایی، دیدگاه [[اهل بیت]]{{عم}} را در این مسائل حساس [[تبیین]] کند<ref>[[یعقوبعلی برجی|برجی، یعقوبعلی]]، [[امامت - برجی (مقاله)|مقاله «امامت»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>.
+==سلسلۀ [[امامت]]==
+*[[امام رضا]]{{ع}} [[امامت]] را سلسله‌ای [[مبارک]] می‌داند که [[طی]] میراثی کهن از [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} به فرزندانش و سپس به جناب [[خاتم الانبیاء]]{{صل}} منتقل شده است و از ایشان نیز به [[امام علی]]{{ع}} و [[فرزندان]] آن [[حضرت]] رسیده است. این دیدگاه انحصار این [[مقام]] را در تعداد اندکی از [[انسان‌های صالح]] به صورت مشخص و متمایز معلوم می‌سازد و راه هر گونه [[تأویل]] و [[تفسیر]] نابجا را می‌بندد. حکایت [[امامت]] [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} در آیۀ {{متن قرآن|وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را  که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی  آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستم‌کاران نمی‌رسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref> صریحاً بیان شده است. آن گونه که از [[قرآن کریم]] بر می‌آید، آنگاه که [[ابراهیم]]{{ع}} به اصناف ابتلاها [[آزمایش]] شد و [[پیروز]] بیرون آمد و علاوه بر [[مقام نبوت]] واجد [[مقام]] خلّت ([[خلیل]] اللهی) شد، [[حق تعالی]] او را [[امام]] قرار داد. ایشان که از یافتن این [[مقام]] ابتهاج تمام یافته بود از [[حضرت]] حدیت پرسید: آیا این امر در [[فرزندان]] من نیز ادامه خواهد داشت [[حق تعالی]] در پاسخ به وی فرمود: [[عهد]] من به [[ظالمان]] نمی‌رسد: {{متن قرآن|قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}. [[امام رضا]]{{ع}} پس از [[نقل]] این [[آیه]] می‌فرماید: "[[امامت]] در [[نسل]] [[پاک]] [[ابراهیم]]{{ع}} باقی بود و یکی بعد از دیگری [[نسل]] به [[نسل]] آن را به [[ارث]] می‌بردند تا اینکه [[پیامبر اسلام]]{{صل}} [[وارث]] آن گردید. [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«بی‌گمان نزدیک‌ترین مردم به ابراهیم همانانند که از وی پیروی کردند و نیز این پیامبر و مؤمنان؛ و خداوند سرپرست مؤمنان است» سوره آل عمران، آیه ۶۸.</ref>، و این [[امامت]]، خاص [[حضرت رسول]]{{صل}} بود که به امر [[خدا]] به همان وجه که [[خداوند]] [[واجب]] فرموده بود به عهدۀ [[علی]]{{ع}} قرار داد و سپس در آن دسته از [[نسل]] [[حضرت علی]]{{ع}} که [[برگزیده]] بودند و [[خداوند]] [[علم]] و [[ایمان]] به ایشان داده، قرار گرفت. این [[امامت]] در [[اولاد علی]]{{ع}} تا [[روز قیامت]] خواهد بود"<ref>الکافی، ج۱، ص۱۹۹-۲۰۰.</ref>.
+*تأکید بر [[میراث]] ابراهیمی [[امامت]] و موروثی بودن آن در [[فرزندان]] وی و انتقال آن به [[خاتم الانبیاء]]{{صل}} و تصریح‌های ایشان در موروثی بودن آن در [[دوازده نفر]]<ref>الغیبة، نعمانی، ص۱۰۳.</ref>، از مهم‌ترین ابعاد مسألۀ [[امامت]] نزد [[امام رضا]]{{ع}} است که راه هر گونه احتمالی را در [[تعیین]] [[مصادیق امامت]] بر دیگران می‌بندد. از این‌رو، نظر برخی که مدعی شده‌اند اندیشۀ [[حصر]] عدد [[امامان]] در میانۀ [[قرن دوم]] به دست برخی از [[یاران]] [[اهل بیت]]{{عم}} پایه‌گذاری شده است<ref>أصول مذهب الشیعة، ج۲، ص۶۶۵.</ref>، پنداری بیش نیست و [[امامت]] همراه با [[نبوت]] و [[رسالت]] از سوی [[خدای متعال]] مشخص شده است و در نقل‌های فراوانی که در کتاب‌های [[فریقین]] در [[حصر]] عدد [[امامان]] و کیستی آنان آمده است<ref>صحیح البخاری، ج۹، ص۸۱؛ صحیح مسلم، ج۳، ص۱۴۵۳.</ref>، به وضوح [[تعیین]] آنان از طریق [[امر الهی]] و تصریح‌های [[نبوی]] [[آشکار]] می‌باشد.
+*[[امام رضا]]{{ع}} [[دلایل]] [[موروثی بودن امامت]] را در [[خاندان پیامبر]]{{صل}} چنین می‌فرماید:
+#چون [[امام]] طاعتش فرض است، ناچار باید نشانه و دلیلی باشد که او را معرفی نماید و از دیگران متمایز سازد و آن نشانه و [[دلیل]] عبارت است از [[قرابت]] و خویشی مشهور و [[وصیت]] و سفارش صریح تا بدان از غیر شناخته شود.
+#اگر [[امام]] از غیر [[خاندان پیامبر]]{{صل}} باشد لازم می‌آید آن کسی که [[پیامبر]] نیست و به [[پیامبری]] انتساب ندارد بر [[پیامبر]] و [[اولاد]] او [[برتری]] یابد، زیرا [[اولاد]] [[پیامبر]]{{صل}} (فی المثل) تابع [[فرمان]] [[اولاد]] دشمنانش چون [[ابوجهل]] و [[عقبة بن ابی معیط]] خواهند شد. هر گاه [[مردم]] [[اقرار]] به [[نبوت]] [[پیامبر]]{{صل}} کنند و به [[طاعت]] او گردن نهند، هیچ کس از اینکه [[فرزندان]] و ذریة او را [[اطاعت]] کند سر باز نمی‌زند. ولی اگر [[امامت]] در غیر [[فرزندان پیامبر]]{{صل}} باشد، هر کس خود را ذی‌حق می‌داند بلکه شایسته‌تر از دیگران به [[سرپرستی]] و [[پیشوایی]] [[امت]] می‌شمرد<ref>الکافی، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref>.
+*[[پیامبر]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} ایشان به صراحت از [[قریشی]] و [[هاشمی بودن]] [[امامان]] [[سخن]] می‌گویند و [[شرافت]] آنان را از [[ابراهیم]]{{ع}} تا [[عبدمناف]] و [[حضرت رسول]]{{صل}} و مابقی هاشمیان متذکر می‌شوند<ref>صحیح مسلم، ج۳، ص۱۴۵۲-۱۴۵۳؛ فتح الباری، ج۳، ص۱۱۴؛ المنهاج شرح صحیح مسلم، ج۱۲، ص۱۹۹-۲۰۴؛ نهج البلاغة، ص۱۰۶.</ref>.<ref>[[یعقوبعلی برجی|برجی، یعقوبعلی]]، [[امامت - برجی (مقاله)|مقاله «امامت»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>.