ضرورت نصب امام در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخهها
←دلیل سوم: برهان اضطرار
(صفحهای تازه حاوی «{{خرد}} {{نبوت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font...» ایجاد کرد) |
|||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
#با [[نفی]] احتمال اول و دوم، اصل [[ضرورت]] [[معلم]] [[دین]] [[اثبات]] میشود. اما [[هشام بن حکم]] فراتر از این را نتیجه گرفته است. او میگوید: "معلمی از سوی خداوند" ضروری است. آیا چنین استنتاجی صحیح است؟ با اندکی [[تأمل]] و با افزودن مقدمهای به [[استدلال]] [[هشام بن حکم]]، میتوان [[استنتاج]] او را صحیح دانست، زیرا وقتی اصل [[ضرورت]] [[معلم]] با [[نفی]] احتمالِ اول و دوم [[اثبات]] شد، این [[پرسش]] مطرح میگردد که [[معلم]] و [[مرجع]] [[دین]] باید از چه ویژگیها و شرایطی برخوردار باشد و چگونه میتوان او را [[شناخت]]. از جمله ویژگیهایی که [[شیعه]] بر آن تأکید کرده، [[عصمت]] است. اگر [[دلایل عصمت]] تام باشد، [[امت]] به [[معلم]] [[معصوم]] محتاجاند و از آنجا که [[شناخت]] [[معصوم]] تنها از طرف [[خداوند]] ممکن است، پس [[تعیین]] آن تنها از سوی [[خداوند]] ممکن و [[واجب]] است. بنابراین، افزودن این مقدمه که "معلم [[دین]] [[معصوم]] است" ضروری است. البته، [[هشام بن حکم]] خود به این مطلب توجه داشته و ذکر صفات و [[ویژگیهای امام]] از جمله [[مصونیت از خطا]]، [[اشتباه]] و [[گناه]]، [[گواه]] این مدعاست. | #با [[نفی]] احتمال اول و دوم، اصل [[ضرورت]] [[معلم]] [[دین]] [[اثبات]] میشود. اما [[هشام بن حکم]] فراتر از این را نتیجه گرفته است. او میگوید: "معلمی از سوی خداوند" ضروری است. آیا چنین استنتاجی صحیح است؟ با اندکی [[تأمل]] و با افزودن مقدمهای به [[استدلال]] [[هشام بن حکم]]، میتوان [[استنتاج]] او را صحیح دانست، زیرا وقتی اصل [[ضرورت]] [[معلم]] با [[نفی]] احتمالِ اول و دوم [[اثبات]] شد، این [[پرسش]] مطرح میگردد که [[معلم]] و [[مرجع]] [[دین]] باید از چه ویژگیها و شرایطی برخوردار باشد و چگونه میتوان او را [[شناخت]]. از جمله ویژگیهایی که [[شیعه]] بر آن تأکید کرده، [[عصمت]] است. اگر [[دلایل عصمت]] تام باشد، [[امت]] به [[معلم]] [[معصوم]] محتاجاند و از آنجا که [[شناخت]] [[معصوم]] تنها از طرف [[خداوند]] ممکن است، پس [[تعیین]] آن تنها از سوی [[خداوند]] ممکن و [[واجب]] است. بنابراین، افزودن این مقدمه که "معلم [[دین]] [[معصوم]] است" ضروری است. البته، [[هشام بن حکم]] خود به این مطلب توجه داشته و ذکر صفات و [[ویژگیهای امام]] از جمله [[مصونیت از خطا]]، [[اشتباه]] و [[گناه]]، [[گواه]] این مدعاست. | ||
#به نظر میرسد افزودن این مقدمه نیز صرفاً نیاز [[بشر]] به [[معلم]] [[معصوم]] و [[ضرورت]] [[تعیین]] آن را از سوی [[خداوند]] [[اثبات]] میکند، ولی [[اثبات]] نمیکند که [[خداوند]] چنین کرده است. ممکن است ادعا شود که هر چند بر [[خداوند]] چنین امری [[واجب]] است، اما [[خداوند]] امامانی [[معصوم]] [[نصب]] نکرده است. از اینرو، باید به [[استدلال]] مقدمه دیگری نیز افزود و آن [[حکمت خداوند]] است. از آنجا که عدم [[تعیین]] [[معلم]] [[معصوم]] از سوی [[خداوند]] مستلزم [[نقض غرض]] و ناسازگار با [[حکمت الهی]] است، پس بالضروره [[معلم]] را [[تعیین]] کرده است<ref>[[علی رضا اسعدی|اسعدی، علی رضا]]، [[هشام بن حکم (کتاب)|هشام بن حکم]]، ص۲۰۵-۲۰۷.</ref>. | #به نظر میرسد افزودن این مقدمه نیز صرفاً نیاز [[بشر]] به [[معلم]] [[معصوم]] و [[ضرورت]] [[تعیین]] آن را از سوی [[خداوند]] [[اثبات]] میکند، ولی [[اثبات]] نمیکند که [[خداوند]] چنین کرده است. ممکن است ادعا شود که هر چند بر [[خداوند]] چنین امری [[واجب]] است، اما [[خداوند]] امامانی [[معصوم]] [[نصب]] نکرده است. از اینرو، باید به [[استدلال]] مقدمه دیگری نیز افزود و آن [[حکمت خداوند]] است. از آنجا که عدم [[تعیین]] [[معلم]] [[معصوم]] از سوی [[خداوند]] مستلزم [[نقض غرض]] و ناسازگار با [[حکمت الهی]] است، پس بالضروره [[معلم]] را [[تعیین]] کرده است<ref>[[علی رضا اسعدی|اسعدی، علی رضا]]، [[هشام بن حکم (کتاب)|هشام بن حکم]]، ص۲۰۵-۲۰۷.</ref>. | ||
===[[دلیل]] چهارم: [[برهان]] [[رحمت]]=== | |||
*[[استدلال]] دیگر [[هشام بن حکم]] ضمن مناظرهای است که وی در محضر [[امام صادق]]{{ع}} با مرد شامی انجام داده است. این [[مناظره]] در [[اثبات]] [[امامت امام صادق]]{{ع}} است، ولی [[استدلال]] تعمیم میپذیرد و [[ضرورت تعیین امام]] از سوی [[خداوند]] را نتیجه میدهد<ref>اصول کافی، ج۱، کتاب الحجة، ص۲۴۰-۲۴۴؛ مجلسی، مرآة العقول، ج۲، ص۲۷۱-۲۷۳؛ طبرسی، الاحتجاج، ج۲، ص۳۶۵-۳۶۶.</ref>. | |||
*حاصل آن [[استدلال]] را در قالب مقدمات زیر میتوان اینچنین تقریر کرد: | |||
#[[خداوند]] در مورد [[مردم]]، از خودشان به آنها مهربانتر و دلسوزتر است؛ | |||
#این [[مهربانی]] و دلسوزی اقتضا میکند برای آنها [[حجت]] و [[راهنمایی]] قرار دهد تا از پراکندگی و [[اختلاف]] جلوگیری کند، موجب الفتشان گردد، از [[انحراف]] بازشان دارد و به [[فرایض]] آگاهشان سازد<ref>به این اشکال که وجود امام{{ع}} در عمل اختلافها را برطرف نکرده و مسامانان همچنان با یکدیگر اختلاف دارند، میتوان چنین پاسخ داد: لطف و حکمت الهی اقتضا میکند حجتی تعیین کند که با رجوع به آن، اختلاف حل شود. حال، اگر به دلیل مراجعه نکردن به او اختلاف حاصل شد، اشکالی متوجه خداوند نیست (مجلسی، مرآة العقول، ج۲، ص۲۷۲).</ref>؛ | |||
#مصداق این [[حجت]] و [[راهنما]] در عصر [[پیامبر اسلام]]، به [[باور]] همه [[مسلمانان]] خود ایشان است. | |||
#پس از [[پیامبر]]{{صل}} به [[دلیل]] ذووجوه بودن [[کتاب و سنت]]، این دو نمیتوانند چنین نقشی ایفا کنند. | |||
#بنابریان، [[حجت]] و [[راهنمایی]] لازم است تا [[اختلاف]] را بزداید و [[فرایض]] را برای [[مردم]] بیان کند<ref>[[علی رضا اسعدی|اسعدی، علی رضا]]، [[هشام بن حکم (کتاب)|هشام بن حکم]]، ص۲۰۷-۲۰۸.</ref>. | |||
==منابع== | ==منابع== |