پرش به محتوا

آیا رفتار مردم در جلو یا عقب افتادن ظهور نقشی دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار'
جز (جایگزینی متن - '{{یادآوری پانویس}}' به '')
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار')
خط ۳۰: خط ۳۰:
::::::صرف نظر از بحث [[سند]]، [[گمان]] اینکه مقصود [[روایت]]، پدیدآمدن گشایشی کلی و عام و به تعبیری [[حاکمیت]] و [[ولایت]] ظاهری [[اهل بیت]]{{عم}}، میان [[شیعیان]] باشد و نه [[ظهور واپسین]] [[حجت خداوند]]؛ قوی‌تر است؛ چرا که بنا بر صریح [[روایات]]، [[قیام جهانی]] به دست دوازدهمین [[جانشین پیامبر]]{{صل}}‌ [[فرزند امام عسکری]]{{ع}} رخ خواهد داد و سال‌های یاد شده، هیچ هماهنگی با [[زندگی حضرت مهدی]]{{ع}} ندارد(...)
::::::صرف نظر از بحث [[سند]]، [[گمان]] اینکه مقصود [[روایت]]، پدیدآمدن گشایشی کلی و عام و به تعبیری [[حاکمیت]] و [[ولایت]] ظاهری [[اهل بیت]]{{عم}}، میان [[شیعیان]] باشد و نه [[ظهور واپسین]] [[حجت خداوند]]؛ قوی‌تر است؛ چرا که بنا بر صریح [[روایات]]، [[قیام جهانی]] به دست دوازدهمین [[جانشین پیامبر]]{{صل}}‌ [[فرزند امام عسکری]]{{ع}} رخ خواهد داد و سال‌های یاد شده، هیچ هماهنگی با [[زندگی حضرت مهدی]]{{ع}} ندارد(...)
:::::*'''دیدگاه دوم، غیراختیاری بودن''': در این دیدگاه [[باور]] بر این است که در برابر [[روایت]] یادشده، برخی [[روایات]]، از قطعی‌بودن [[زمان ظهور]] سخن به میان آورده است و اشاره‌ای به [[نقش مردم]] نشده، یا اینکه خواست [[مردم]] نقشی در آن نخواهد داشت، از جمله این [[روایات]]، به موارد زیر اشاره می‌کنیم:
:::::*'''دیدگاه دوم، غیراختیاری بودن''': در این دیدگاه [[باور]] بر این است که در برابر [[روایت]] یادشده، برخی [[روایات]]، از قطعی‌بودن [[زمان ظهور]] سخن به میان آورده است و اشاره‌ای به [[نقش مردم]] نشده، یا اینکه خواست [[مردم]] نقشی در آن نخواهد داشت، از جمله این [[روایات]]، به موارد زیر اشاره می‌کنیم:
:::::#روایاتی که طبق آنها از مسؤولیت‌های پایه‌ای [[شیعه]]، [[پایداری]] بر حب [[اهل بیت]]{{عم}} و [[کینه]] دشمنانشان و [[رفتار]] به فرموده‌های ایشان است. کسی از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: "هرگاه شبانه‌روزی آمد که در آن، [[امام]] دیده نشود، چه کنم؟" آن [[حضرت]] فرمود:‌ {{متن حدیث|فَأَحِبَّ مَنْ كُنْتَ تُحِبُّ وَ أَبْغِضْ مَنْ كُنْتَ تُبْغِضُ حَتَّى يُظْهِرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلّ}}<ref>«آن کس را که باید [[دوست]] داشته باشی، [[دوست]] بدار و آن کس را که باید [[دشمن]] بداری، [[دشمن]] بدار ([[تولی]] و [[تبری]] را از دست مده) تا [[خداوند عزوجل]] او را [[آشکار]] کند» محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۴۲؛ و نیز نک: محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۱۵۹.</ref><ref>محمد باقر مجلسی در شرح روایت می‌نویسد: مقصود از کسانی که آنها را دوست می‌داری، امامان معصوم{{عم}} هستند. که از باور به امامت آنها نباید برگردی و سخنان آنان را باید نصب العین خود قرار دهی...و مقصود از آنکه دشمن است را دشمن بدار، از پیشوایان ستمگر پیروان آنها است. که از راه و روش آنها باید پرهیز کرد....محمد باقر مجلسی، مرآة العقول، ج۴، ص ۵۹.</ref>. از این [[روایات]] به روشنی به دست می‌آید که [[تکلیف]] اساسی، انجام دستورهای [[امامان]] پیشین و [[پیروزی]] در آزمایش‌های [[دوران غیبت]] است.
:::::#روایاتی که طبق آنها از مسؤولیت‌های پایه‌ای [[شیعه]]، [[پایداری]] بر حب [[اهل بیت]]{{عم}} و [[کینه]] دشمنانشان و [[رفتار]] به فرموده‌های ایشان است. کسی از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: "هرگاه شبانه‌روزی آمد که در آن، [[امام]] دیده نشود، چه کنم؟" آن [[حضرت]] فرمود:‌ {{متن حدیث|فَأَحِبَّ مَنْ كُنْتَ تُحِبُّ وَ أَبْغِضْ مَنْ كُنْتَ تُبْغِضُ حَتَّى يُظْهِرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلّ}}<ref>«آن کس را که باید [[دوست]] داشته باشی، [[دوست]] بدار و آن کس را که باید [[دشمن]] بداری، [[دشمن]] بدار ([[تولی]] و [[تبری]] را از دست مده) تا [[خداوند عزوجل]] او را آشکار کند» محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۴۲؛ و نیز نک: محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۱۵۹.</ref><ref>محمد باقر مجلسی در شرح روایت می‌نویسد: مقصود از کسانی که آنها را دوست می‌داری، امامان معصوم{{عم}} هستند. که از باور به امامت آنها نباید برگردی و سخنان آنان را باید نصب العین خود قرار دهی...و مقصود از آنکه دشمن است را دشمن بدار، از پیشوایان ستمگر پیروان آنها است. که از راه و روش آنها باید پرهیز کرد....محمد باقر مجلسی، مرآة العقول، ج۴، ص ۵۹.</ref>. از این [[روایات]] به روشنی به دست می‌آید که [[تکلیف]] اساسی، انجام دستورهای [[امامان]] پیشین و [[پیروزی]] در آزمایش‌های [[دوران غیبت]] است.
:::::#روایاتی که شتاب‌کنندگان در امر [[ظهور]] را به شدت [[نکوهش]] کرده است. [[عبد الرحمن بن کثیر]] گوید: [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} نشسته بودم که مهزم وارد شد و گفت: "قربانت! به من خبر دهید این امری که در انتظارش هستیم، کی واقع می‌شود؟" [[امام]] فرمود:‌ {{متن حدیث|يَا مِهْزَمُ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ وَ هَلَكَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُسَلِّمُونَ}}<ref>«ای مهزم! وقت‌گذاران، [[دروغ]] گفتند و شتاب‌کنندگان هلاک شدند و تسلیم‌شوندگان [[نجات]] یافتند. مقصود از "[[مستعجلون]]" کسانی هستند که به [[اعتراض]] و [[ناخشنودی]] از [[خدا]] امر [[ظهور]] را می‌خواهند و تأخیر [[ظهور]] را [[اعتراض]] می‌کنند و به [[قضای الهی]] ناخرسندند» محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۶۸؛ و نیز نک: محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۲۴۳، ح۴۳.</ref>؛<ref>در شرح روایت آمده است: ‌{{متن حدیث|وَ هَلَكَ الْمُسْتَعْجِلُون‏}} ‌{{عربی|أَيِ الَّذِينَ يُرِيدُونَ تَعَجَّلَ ظُهُورِ الْحَقِّ، وَ يَعْتَرِضُونَ عَلَى اللَّهِ وَ عَلَيْنَا فِي تَأْخِيرِهِ، وَ لَا يَرْضَوْنَ بِقَضَاءِ اللَّهِ فِي ذَلِكَ، وَ أَمَّا تَرْقُبْ الْفَرْجِ وَ الدُّعَاءِ لَهُ فَهُمَا مطلوبان، وَ لِذَا قَالَ:}} ‌{{متن حدیث|وَ نَجَا الْمُسَلِّمُون‏}} ‌{{عربی|بِتَشدِيدِ اللَّام أَي الرّاضُونَ بِقَضَاءِ اللَّهِ، الَّذِينَ لا يَعْتَرِضُونَ عَلَى أَئِمَّتِهِمْ فِيمَا يَقُولُونَ وَ يَفْعَلُونَ، أَوِ الْمُرَادُ بِالمُستَعجِلِينَ الَّذِينَ كَانُوا يَخْرُجُونَ قَبْلَ أَوَانِ ظُهُورِ الْحَقِّ عَلَى أَئِمَّةِ الْجَوْرِ، وَ يُقْتَلُونَ فَيُهلِكُونَ وَ يُهْلِكُونَ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ، وَ قِيلَ: الِاسْتِعْجَالِ عَدَّ الشَّيْ‏ءَ عَاجِلًا بِالْخُرُوجِ عَلَى أَئِمَّةِ الضَّلَالَةِ}}. محمد باقر مجلسی، مرآة العقول، ج۴، ص ۱۷۴.</ref>(...)
:::::#روایاتی که شتاب‌کنندگان در امر [[ظهور]] را به شدت [[نکوهش]] کرده است. [[عبد الرحمن بن کثیر]] گوید: [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} نشسته بودم که مهزم وارد شد و گفت: "قربانت! به من خبر دهید این امری که در انتظارش هستیم، کی واقع می‌شود؟" [[امام]] فرمود:‌ {{متن حدیث|يَا مِهْزَمُ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ وَ هَلَكَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُسَلِّمُونَ}}<ref>«ای مهزم! وقت‌گذاران، [[دروغ]] گفتند و شتاب‌کنندگان هلاک شدند و تسلیم‌شوندگان [[نجات]] یافتند. مقصود از "[[مستعجلون]]" کسانی هستند که به [[اعتراض]] و [[ناخشنودی]] از [[خدا]] امر [[ظهور]] را می‌خواهند و تأخیر [[ظهور]] را [[اعتراض]] می‌کنند و به [[قضای الهی]] ناخرسندند» محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۶۸؛ و نیز نک: محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۲۴۳، ح۴۳.</ref>؛<ref>در شرح روایت آمده است: ‌{{متن حدیث|وَ هَلَكَ الْمُسْتَعْجِلُون‏}} ‌{{عربی|أَيِ الَّذِينَ يُرِيدُونَ تَعَجَّلَ ظُهُورِ الْحَقِّ، وَ يَعْتَرِضُونَ عَلَى اللَّهِ وَ عَلَيْنَا فِي تَأْخِيرِهِ، وَ لَا يَرْضَوْنَ بِقَضَاءِ اللَّهِ فِي ذَلِكَ، وَ أَمَّا تَرْقُبْ الْفَرْجِ وَ الدُّعَاءِ لَهُ فَهُمَا مطلوبان، وَ لِذَا قَالَ:}} ‌{{متن حدیث|وَ نَجَا الْمُسَلِّمُون‏}} ‌{{عربی|بِتَشدِيدِ اللَّام أَي الرّاضُونَ بِقَضَاءِ اللَّهِ، الَّذِينَ لا يَعْتَرِضُونَ عَلَى أَئِمَّتِهِمْ فِيمَا يَقُولُونَ وَ يَفْعَلُونَ، أَوِ الْمُرَادُ بِالمُستَعجِلِينَ الَّذِينَ كَانُوا يَخْرُجُونَ قَبْلَ أَوَانِ ظُهُورِ الْحَقِّ عَلَى أَئِمَّةِ الْجَوْرِ، وَ يُقْتَلُونَ فَيُهلِكُونَ وَ يُهْلِكُونَ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ، وَ قِيلَ: الِاسْتِعْجَالِ عَدَّ الشَّيْ‏ءَ عَاجِلًا بِالْخُرُوجِ عَلَى أَئِمَّةِ الضَّلَالَةِ}}. محمد باقر مجلسی، مرآة العقول، ج۴، ص ۱۷۴.</ref>(...)
:::::#روایاتی که پیش‌افتادن و پس‌افتادن [[ظهور]] را مهم ندانسته و فقط [[شناخت امام]] را امری اساسی معرفی کرده است. روشن است پس از [[شناخت]]، تکالیفی بر گردن [[انسان]] گذاشته می‌شود. [[فضیل بن یسار]] گوید: شنیدم [[امام باقر]]{{ع}} می‌فرمود:‌ {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ و لَيْسَ لَهُ إِمَامٌ فَمِيتَتُهُ مِيتَةُ جَاهِلِيَّةٍ و مَنْ مَاتَ و هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ لَمْ يَضُرَّهُ تَقَدَّمَ هذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ و مَنْ مَاتَ و هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ كَانَ كَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِه‏}}<ref>«کسی که بمیرد و امامی نداشته باشد، [[مرگ]] او [[مرگ جاهلیت]] است و هر کس بمیرد و امامش را بشناسد، تقدم یا تأخر این امر، او را زیان ندهد. هر کس بمیرد، در حالی که امامش را بشناسد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[امام]] [[قائم]] و همراه او باشد. همان‌گونه که یاد شد، [[شناخت امام]] از آن سو اهمیت دارد که مقدمه بایسته برای انجام [[تکالیف الهی]] است» همان، ج۱، ص۳۷۱؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۳۳۰.</ref>.
:::::#روایاتی که پیش‌افتادن و پس‌افتادن [[ظهور]] را مهم ندانسته و فقط [[شناخت امام]] را امری اساسی معرفی کرده است. روشن است پس از [[شناخت]]، تکالیفی بر گردن [[انسان]] گذاشته می‌شود. [[فضیل بن یسار]] گوید: شنیدم [[امام باقر]]{{ع}} می‌فرمود:‌ {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ و لَيْسَ لَهُ إِمَامٌ فَمِيتَتُهُ مِيتَةُ جَاهِلِيَّةٍ و مَنْ مَاتَ و هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ لَمْ يَضُرَّهُ تَقَدَّمَ هذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ و مَنْ مَاتَ و هُوَ عَارِفٌ لِإِمَامِهِ كَانَ كَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِه‏}}<ref>«کسی که بمیرد و امامی نداشته باشد، [[مرگ]] او [[مرگ جاهلیت]] است و هر کس بمیرد و امامش را بشناسد، تقدم یا تأخر این امر، او را زیان ندهد. هر کس بمیرد، در حالی که امامش را بشناسد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[امام]] [[قائم]] و همراه او باشد. همان‌گونه که یاد شد، [[شناخت امام]] از آن سو اهمیت دارد که مقدمه بایسته برای انجام [[تکالیف الهی]] است» همان، ج۱، ص۳۷۱؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۳۳۰.</ref>.
خط ۳۶: خط ۳۶:
:::::*'''نتیجه''': چه دیدگاه نخست را بپذیریم که [[انسان‌ها]] با رفتارشان در پدیده [[ظهور]] نقش دارند و چه دیدگاه دوم را که گاه [[ظهور]] را ثابت و در [[اراده خداوند]] می‌داند، اثبات بایستگی [[زمینه‌سازی]] امری جدای از نقش [[زمینه‌سازی]] در ناگزیری [[ظهور]] است. با این بیان که اگرچه ما [[مأمور]] به [[زمینه‌سازی]] هستیم اما همه [[شرایط ظهور]] چیزی نیست که ما آن را فراهم کنیم؛‌ای بسا در کنار فراهم‌ساختن زمینه‌ها، [[ظهور]] [[نیازمند]] شرایط دیگری نیز باشد، که بر ما پوشیده است. و‌ای بسا همه شرایط پدیدآمده و [[زمینه‌سازی]] [[مردم]] واپسین حلقه در این زنجیره باشد؛ پس بی‌گمان، [[مردمان]] موظف به فراهم‌کردن زمینه‌ها برای آن [[قیام جهانی]] هستند.
:::::*'''نتیجه''': چه دیدگاه نخست را بپذیریم که [[انسان‌ها]] با رفتارشان در پدیده [[ظهور]] نقش دارند و چه دیدگاه دوم را که گاه [[ظهور]] را ثابت و در [[اراده خداوند]] می‌داند، اثبات بایستگی [[زمینه‌سازی]] امری جدای از نقش [[زمینه‌سازی]] در ناگزیری [[ظهور]] است. با این بیان که اگرچه ما [[مأمور]] به [[زمینه‌سازی]] هستیم اما همه [[شرایط ظهور]] چیزی نیست که ما آن را فراهم کنیم؛‌ای بسا در کنار فراهم‌ساختن زمینه‌ها، [[ظهور]] [[نیازمند]] شرایط دیگری نیز باشد، که بر ما پوشیده است. و‌ای بسا همه شرایط پدیدآمده و [[زمینه‌سازی]] [[مردم]] واپسین حلقه در این زنجیره باشد؛ پس بی‌گمان، [[مردمان]] موظف به فراهم‌کردن زمینه‌ها برای آن [[قیام جهانی]] هستند.
::::::بنابراین به نظر می‌رسد اصل [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[مهدی موعود]]{{ع}} امری پذیرفته و روشن است<ref>حتی کسانی که با برداشت نادرست از انتظار خود را از حقیقت انتظار دور کرده براین پندارند برای تحقق ظهور، نه که جلوی فساد را نبایست گرفت، بر آن باید دامن زد؛ نیز به نوعی - ولو باطل - به زمینه‌سازی معتقد هستند.</ref>؛ چه اینکه آن را:
::::::بنابراین به نظر می‌رسد اصل [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[مهدی موعود]]{{ع}} امری پذیرفته و روشن است<ref>حتی کسانی که با برداشت نادرست از انتظار خود را از حقیقت انتظار دور کرده براین پندارند برای تحقق ظهور، نه که جلوی فساد را نبایست گرفت، بر آن باید دامن زد؛ نیز به نوعی - ولو باطل - به زمینه‌سازی معتقد هستند.</ref>؛ چه اینکه آن را:
:::::#از دریچه یکی از فلسفه‌های [[آشکار]] [[غیبت]]<ref>در روایات به برخی از حکمت‌های ظاهری غیبت از جمله: حفظ جان حضرت، آزمایش انسان‌ها، تأدیب مردم و زیر بیعت نبودن آن حضرت اشاره شده است.</ref> بنگریم؛ به این بیان که در برخی [[روایات]]، یکی از حکمت‌های [[غیبت]]، [[ترس]] آن [[حضرت]] از کشته‌شدن، دانسته شده<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص ۳۴۰؛ محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، ص ۳۲۹؛ محمد بن علی بن حسین بن بابویه، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۴۲.</ref> و [[انسان‌ها]] برای برطرف‌کردن این دغدغه و نگرانی می‌بایست زمینه‌ها را به گونه‌ای فراهم کنند که دیگر آن [[حضرت]] بیمی از [[جان]] خویش نداشته باشد.
:::::#از دریچه یکی از فلسفه‌های آشکار [[غیبت]]<ref>در روایات به برخی از حکمت‌های ظاهری غیبت از جمله: حفظ جان حضرت، آزمایش انسان‌ها، تأدیب مردم و زیر بیعت نبودن آن حضرت اشاره شده است.</ref> بنگریم؛ به این بیان که در برخی [[روایات]]، یکی از حکمت‌های [[غیبت]]، [[ترس]] آن [[حضرت]] از کشته‌شدن، دانسته شده<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص ۳۴۰؛ محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، ص ۳۲۹؛ محمد بن علی بن حسین بن بابویه، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۴۲.</ref> و [[انسان‌ها]] برای برطرف‌کردن این دغدغه و نگرانی می‌بایست زمینه‌ها را به گونه‌ای فراهم کنند که دیگر آن [[حضرت]] بیمی از [[جان]] خویش نداشته باشد.
:::::#و یا انجام فراگیر [[دستورات]] [[دینی]] که بخشی نیز به [[زمینه‌سازی]] می‌انجامد. که در [[روایات]] فراوانی تأکید شده، در [[دوران غیبت]] مهم‌ترین [[مسئولیت منتظران]] انجام [[دستورات]] شرعی است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص ۳۴۲؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۱۵۹.</ref>. که در همه حالت‌ها، امر [[زمینه‌سازی]]، شرطی اساسی، لازم و مورد اهتمام خواهد بود»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۵۹.</ref>.
:::::#و یا انجام فراگیر [[دستورات]] [[دینی]] که بخشی نیز به [[زمینه‌سازی]] می‌انجامد. که در [[روایات]] فراوانی تأکید شده، در [[دوران غیبت]] مهم‌ترین [[مسئولیت منتظران]] انجام [[دستورات]] شرعی است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص ۳۴۲؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۱۵۹.</ref>. که در همه حالت‌ها، امر [[زمینه‌سازی]]، شرطی اساسی، لازم و مورد اهتمام خواهد بود»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۵۹.</ref>.


۲۱۸٬۸۳۷

ویرایش