رسالت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

==معنای لغوی و اصطلاحی==

[[قرآن]] دربارۀ مسائل مربوط به [[پیامبری]] و [[پیامبران]] کلماتی را به کار برده است مانند واژه‌های «[[نبوت]]»، «[[رسالت]]»، «[[بعثت]]» و «[[وحی]]» که در اینجا به واژۀ [[رسالت]] پرداخته می‌‌شود.

[[رسالت]]، اسم مصدر<ref>ثلاثی مزید باب افعال؛ انصاری، محمد بن مکرم بن احمد، لسان العرب، ج ۱۱، ص ۲۸۳ (ذیل واژۀ رسل)؛ دهخدا، لغت‌نامه، ج ۷، ص ۱۰۵۸۴ (ذیل واژۀ رسالت).</ref> از ریشۀ "ر س ل" و به معنای [[پیام]]، کتاب<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ج ۷، ص ۱۰۵۸۵.</ref>، [[پیغمبری]]<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ج ۷، ص ۱۰۵۸۴.</ref>، [[مأموریت]] و فرستادگی<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ج ۷، ص ۱۰۵۸۴.</ref> و جمع آن، رسائل<ref>فراهیدی، خلیل بن احمد عمر بن تمیم ابو عبدالرحمن، العین، ج ۷، ص ۲۴۱ (ذیل واژۀ رسل).</ref> و رسالات<ref>خاتمی، احمد، فرهنگ علم کلام، ص ۱۲۱.</ref> است و در تمام کار‎بست‎‌ها و مشتقات آن به معنای [[برانگیختن]]<ref>التحقیق، ج ۴، ص ۱۲۸(ذیل واژۀ رسل).</ref>و فرستادن چیزی است؛ بدین‎‌سان که حامل پیغامی باشد<ref>التحقیق، ج ۴، ص ۱۳۰.</ref>.

«[[رسول]]» از مادۀ «[[رسل]]» به معنای ([[برانگیختن]] و کشیدن)<ref>احمد‌بن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۳۹۲.</ref> بر وزن فَعول و به ‌معنای مفعول است؛ بنابراین «[[رسول]]» بر [[انسان]] یا هر موجود دیگری اطلاق می‌شود که برای انجام کاری یا رساندن پیامی فرستاده می‌شود. این واژه در حالت‌های مفرد و جمع و مذکر و مؤنث به یک شکل به کار می‌رود<ref>{{عربی|الرسول: الرسالة...وقوله «إِنّا رَسُولُ رَبِّ الْعالَمِینَ»؛ لم یقل رُسُل رب العالمین لانّ فُعولا وفعیلا یستوی فیه المذکر والمؤنث والواحد والجمع مثل عَدو وصَدیق}}؛ اسماعیل‌بن‌حماد جوهری، الصحاح، ج۴، ص۱۷۰۹.</ref> برخی دانشوران اضافه کرده‌اند [[رسول]]، کسی را گویند که خبرهای فرستندۀ خود را [[پیروی]] هم می‌کند<ref>محمد ‌بن مکرم بن منظور، لسان العرب، ج۵، ص۲۱۴. </ref>.<ref>ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، راه ورهنماشناسی، ص ۴۳.</ref> کاربرد لغوی [[رسول]]، معنایی فراگیر دارد و شامل کسانی که از جنس [[بشر]] نیستند (از ملائکه‌اند) یا اینکه با [[جهان غیب]] و [[وحی]]، [[ارتباط]] ندارند نیز می‌شود<ref>ر.ک: مروجی طبسی، محمدعلی، قورچیان، علی، «مفهوم‌شناسی تطبیقی ـ تحلیلی «رسول» و «نبی» در لغت و روایات اهل بیت{{ع}}»؛ مجله حسنا، ص ۳۳ ـ ۵۷.</ref>.

[[رسالت]]، در اصطلاح [[قرآنی]] [[تحمل]] یک نوع [[مأموریت]] از جانب کسی است، خواه به صورت [[ابلاغ]] پیامی از او به دیگران، یا تحقق بخشیدن به کاری در خارج<ref>ر.ک: سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج ۳، ص ۸۸.</ref> باشد و در اصطلاح [[دینی]]، [[سفارت]] و وساطت یکی از [[بندگان]] خاص میان [[خدا]] و [[بندگان]] برای زدودن [[کاستی‌ها]] و بیماری‌های [[روحی]] و [[تعلیم]] [[مصالح]] [[دنیایی]] و [[آخرتی]] آنان است که [[عقل]] ایشان از [[فهم]] آن [[ناتوان]] است<ref>جامع العلوم، ج ۲، ص۱۳۵؛ شرح العقاید النسفیه، ص۲۰۶.</ref>. در معنای اصطلاحی [[رسالت]]، نه تنها [[پیام‌آوری]]، بلکه [[تعلیم]]، [[تربیت]] و [[مدیریت]] نیز وجود دارد<ref>شرح باب حادی عشر، ص ۱۳۹.</ref>.  

[[رسول]] نیز در اصطلاح [[قرآنی]] با یک استثنا در همه‌جا بر مأموران [[الهی]] که وظیفه‌شان رساندنِ [[پیام]] و یا انجام کاری ازطرف [[خداوند]] است، اطلاق شده است و آن یک استثنا دربارۀ فرستاده‌ای است که [[پادشاه]] [[مصر]] نزد [[حضرت یوسف]]{{ع}} در زندان فرستاد: {{متن قرآن|وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ فَلَمَّا جَاءَهُ الرَّسُولُ قَالَ ارْجِعْ إِلَى رَبِّكَ}}<ref>«و پادشاه گفت: او را پیش من آورید! چون فرستاده نزد او آمد، وی گفت: نزد سرورت باز گرد» سوره یوسف، آیه ۵۰.</ref>.  

فرستادگان [[الهی]] تنها از میان [[انسان‌ها]] نیستند و [[فرشتگان]] و [[جنیان]] نیز در این کاربرد از معنای [[رسول]] جای دارند: {{متن قرآن|إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ}}<ref>«که این (قرآن) بازخوانده فرستاده‌ای گرامی است» سوره حاقه، آیه ۴۰.</ref>. در این [[آیه]] منظور از «[[رسول]] [[کریم]]» [[جبرئیل]]، پیام‌رسان [[وحی]] است و از برخی [[آیات]] برمی‌آید که در میان [[جنیان]] نیز رسولانی از جانب [[خدا]] بوده‌اند: {{متن قرآن|يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي وَيُنْذِرُونَكُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَذَا قَالُوا شَهِدْنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَشَهِدُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كَانُوا كَافِرِينَ}}<ref>«ای گروه پریان و آدمیان! آیا پیامبرانی از خودتان نزد شما نیامدند که آیات مرا برایتان می‌خواندند و به دیدار امروزتان شما را هشدار می‌دادند؟ می‌گویند: (چرا،) ما بر (زیان) خود گواهی می‌دهیم و زندگانی این جهان آنان را فریفته بود و بر (زیان) خویش گواهی دادند» سوره انعام، آیه ۱۳۰.</ref>.  

اما در بیشتر [[آیات قرآن]] که واژۀ «[[رسول]]» به کار برده شده است، به [[پیامبران الهی]] اشاره دارد: {{متن قرآن|وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ}}<ref>«و محمد جز فرستاده‌ای نیست که پیش از او (نیز) فرستادگانی (بوده و) گذشته‌اند» سوره آل عمران، آیه ۱۴۴.</ref>.  

بنابراین کاربردهای واژۀ [[رسول]] در [[قرآن]] با معنای لغوی آن تناسب دارد و در همان معنا به کار رفته است<ref>ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، راه ورهنماشناسی، ص ۴۴ ـ ۴۹.</ref> و در اصطلاح [[دینی]]، [[مأمور]] [[تبلیغ]] [[احکام]]<ref>التعریفات، ص ۱۴۸ (ذیل واژۀ رسول).</ref>و [[معارف الهی]] است<ref>شرح مصطلحات کلامیه، ص ۱۵۹.</ref>.  

==تفاوت [[نبوت]] و [[رسالت]] در قرآن==

[[قرآن کریم]] برای اشاره به [[پیامبران الهی]] از دو واژۀ «[[رسول]]» و «[[نبی]]» استفاده می‌کند و حتی برخی از ایشان را با هر دو [[وصف]] می‌خواند، اینکه این دو واژه مترادف‌اند یا معنایی متفاوت دارند؟ نظریات مختلفی دربارۀ آن بیان شده است. به طور کلی می‌توان این نظریات را تحت دو عنوان تغایر و [[تساوی]] تقسیم‌بندی نمود<ref>ر.ک: اورنگی، طیبه، مهریزی، مهدی، حجتی، سید محمد باقر، «رسول و نبی در اندیشه مفسران و متکلمان؛ سیر تطور و نقد دیدگاهها»، مجله مطالعات قرآن و حدیث»؛ ص ۱۶۵ ـ ۱۹۹.</ref>: