ظلم: تفاوت میان نسخهها
←دوم: یاری کنندگان ظالم
خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
===دوم: [[یاری کنندگان ظالم]]=== | ===دوم: [[یاری کنندگان ظالم]]=== | ||
یکی از دستاندرکاران و کسانی که در ظلم شرکت دارند، کسی است که به [[ظالمان]] در شکلگیری ظلم، [[یاری]] برساند ({{متن حدیث|وَ الْمُعِينُ لَهُ}})<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}، قَالَ: الْعَامِلُ بِالظُّلْمِ، وَ الْمُعِينُ لَهُ، وَ الرَّاضِي بِهِ، شُرَكَاءُ ثَلَاثَتُهُمْ}} (کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۳۳۳)؛ امام صادق{{ع}} فرمودند: مباشر در ظلم، یاریکننده وی و رضایتدهنده به ستم، هر سه در ظلمِ انجام گرفته، سهیم و شریک هستند.</ref> و به طور عملی در [[رفتار]] ظالمانه و گسترش [[گناه]] و [[فساد]] در [[جامعه]] مساعدت کند ({{متن قرآن|وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ}}<ref>{{متن قرآن|لَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَنْ تَعْتَدُوا وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}} «نباید دشمنی با گروهی که شما را از (ورود به) مسجد الحرام باز داشتند، وادارد که به تجاوز دست یازید؛ و یکدیگر را در نیکی و پرهیزگاری یاری کنید و در گناه و تجاوز یاری نکنید و از خداوند پروا کنید، بیگمان خداوند سخت کیفر است» سوره مائده، آیه ۲.</ref>). چنین شخصی در ردیف [[ظالم]] قرار دارد و کارش [[عذاب الهی]] را به دنبال دارد ({{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}})؛ زیرا با یاریِ [[ستمگر]] باعث قوتش میشود و ظالم به وسیله او راحتتر به ظلم [[اقدام]] میکند. بنابراین باید از [[ابتلا]] به یاریِ ظالم، به [[خداوند]] [[پناه]] برد ({{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ... أَنْ نَعْضُدَ ظَالِماً}})<ref>امام سجاد{{ع}}، الصحیفة السجادیه، دعای هشتم، ص۵۶.</ref>؛ زیرا کمک به ظلم، [[فضیلت]] و [[ارزش انسان]] را از بین میبرد ({{متن حدیث|لَا تُعِينُوا الظَّالِمَ عَلَى ظُلْمِهِ فَيَبْطُلَ فَضْلُكُمْ}})<ref>ابنبابویه، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۰۰.</ref><ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>. | یکی از دستاندرکاران و کسانی که در ظلم شرکت دارند، کسی است که به [[ظالمان]] در شکلگیری ظلم، [[یاری]] برساند ({{متن حدیث|وَ الْمُعِينُ لَهُ}})<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}، قَالَ: الْعَامِلُ بِالظُّلْمِ، وَ الْمُعِينُ لَهُ، وَ الرَّاضِي بِهِ، شُرَكَاءُ ثَلَاثَتُهُمْ}} (کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۳۳۳)؛ امام صادق{{ع}} فرمودند: مباشر در ظلم، یاریکننده وی و رضایتدهنده به ستم، هر سه در ظلمِ انجام گرفته، سهیم و شریک هستند.</ref> و به طور عملی در [[رفتار]] ظالمانه و گسترش [[گناه]] و [[فساد]] در [[جامعه]] مساعدت کند ({{متن قرآن|وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ}}<ref>{{متن قرآن|لَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَنْ تَعْتَدُوا وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}} «نباید دشمنی با گروهی که شما را از (ورود به) مسجد الحرام باز داشتند، وادارد که به تجاوز دست یازید؛ و یکدیگر را در نیکی و پرهیزگاری یاری کنید و در گناه و تجاوز یاری نکنید و از خداوند پروا کنید، بیگمان خداوند سخت کیفر است» سوره مائده، آیه ۲.</ref>). چنین شخصی در ردیف [[ظالم]] قرار دارد و کارش [[عذاب الهی]] را به دنبال دارد ({{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}})؛ زیرا با یاریِ [[ستمگر]] باعث قوتش میشود و ظالم به وسیله او راحتتر به ظلم [[اقدام]] میکند. بنابراین باید از [[ابتلا]] به یاریِ ظالم، به [[خداوند]] [[پناه]] برد ({{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ... أَنْ نَعْضُدَ ظَالِماً}})<ref>امام سجاد{{ع}}، الصحیفة السجادیه، دعای هشتم، ص۵۶.</ref>؛ زیرا کمک به ظلم، [[فضیلت]] و [[ارزش انسان]] را از بین میبرد ({{متن حدیث|لَا تُعِينُوا الظَّالِمَ عَلَى ظُلْمِهِ فَيَبْطُلَ فَضْلُكُمْ}})<ref>ابنبابویه، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۰۰.</ref><ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>. | ||
* [[مدح ظالم]] | * [[مدح ظالم]]: [[کمک به ظالم]]، گاهی به صورت گفتار است. اگر کسی به نفع [[ظالم]] سخن بگوید و او را [[مدح]] کند ({{متن حدیث|مَنْ مَدَحَ سُلْطَاناً جَائِراً}}) تا از این طریق، چیزی از ظالم بگیرد ({{متن حدیث|طَمَعاً فِيهِ}})، مصداق کمک به [[ستم]] و [[ستمگر]] خواهد بود؛ زیرا با این گفتارها موجب تقویت پایههای [[حکومت]] ظالمانه خواهد شد. {{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: مَنْ مَدَحَ سُلْطَاناً جَائِراً وَ تَخَفَّفَ وَ تَضَعْضَعَ لَهُ طَمَعاً فِيهِ كَانَ قَرِينَهُ إِلَى النَّارِ}}<ref>ابنبابویه، الأمالی، ص۴۲۶.</ref>. [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: هر که [[سلطان جائر]] را مدح کند و خود را به طمعی در او در برابرش سبک سازد و [[کرنش]] کند، همنشین او در [[دوزخ]] باشد<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>. | ||
* [[دعا برای ظالم]] | |||
* [[دعا برای ظالم]]: اگر کسی برای بقای [[ظالم]] [[دعا]] کند ({{متن حدیث|مَنْ دَعَا لِظَالِمٍ بِالْبَقَاءِ}}) از موارد مساعدت به او محسوب میشود؛ زیرا چنین کسی با دعایش [[دوست]] دارد بیشتر [[معصیت خداوند]] صورت گیرد ({{متن حدیث|فَقَدْ أَحَبَّ أَنْ يُعْصَى اللَّهُ}}). {{متن حدیث|رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} قَالَ: مَنْ دَعَا لِظَالِمٍ بِالْبَقَاءِ فَقَدْ أَحَبَّ أَنْ يُعْصَى اللَّهُ}}<ref>دیلمی، إرشاد القلوب إلی الصواب، ج۱، ص۷۶.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: هر کس برای بقای ظالمی دعا کند همانا دوست دارد که [[معصیت خدا]] شود<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>. | |||
* [[همراهی با ظالم]]: گاهی نیز [[انسان]] با عملِ خود برای [[تأیید]] [[ستمگر]]، قدم برمیدارد؛ مانند [[راه رفتن]] با [[ظالم]] که در راستای تأیید [[ظلم]] وی باشد ({{متن حدیث|مَنْ مَضَى مَعَ ظَالِمٍ يُعِينُهُ عَلَى ظُلْمِهِ}}) جزء موارد اعانه بر [[ستم]] شمرده میشود. چنین شخصی از [[ذمه اسلام]] خارج میگردد ({{متن حدیث|فَقَدْ خَرَجَ مِنْ رِبْقَةِ الْإِسْلَامِ}}). همچنین کمک کردن به شخصی که حقی از [[حقوق فردی]] را ضایع میکند ({{متن حدیث|وَ مَنْ أَعَانَ ظَالِماً لِيُبْطِلَ حَقّاً لِمُسْلِمٍ}})، ظلم محسوب شده و از [[ذمه]] و [[پناه]] [[الهی]] خارج گردیده است ({{متن حدیث|فَقَدْ بَرِئَ مِنْ ذِمَّةِ الْإِسْلَامِ وَ ذِمَّةِ اللَّهِ وَ ذِمَّةِ رَسُولِهِ}}). {{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: مَنْ مَضَى مَعَ ظَالِمٍ يُعِينُهُ عَلَى ظُلْمِهِ فَقَدْ خَرَجَ مِنْ رِبْقَةِ الْإِسْلَامِ وَ مَنْ حَالَتْ شَفَاعَتُهُ دُونَ حَدٍّ مِنْ حُدُودِ اللَّهِ فَقَدْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ أَعَانَ ظَالِماً لِيُبْطِلَ حَقّاً لِمُسْلِمٍ فَقَدْ بَرِئَ مِنْ ذِمَّةِ الْإِسْلَامِ وَ ذِمَّةِ اللَّهِ وَ ذِمَّةِ رَسُولِهِ}}<ref>دیلمی، إرشاد القلوب إلی الصواب، ج۱، ص۷۶.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: هر کس با [[ستمگری]] [[راه]] برود و در این راه رفتن، کمکی به ستمگر کند، از روش [[اسلام]] بیرون شده و کسی که [[شفاعت]] او سوای شفاعت [[خدا]] و رسولش باشد، بهیقین، خدا و رسولش را به [[خشم]] آورده است و کسی که ظالمی را برای [[باطل]] ساختن [[حق]] [[مسلمانی]] کمک نماید، او از اسلام بیرون رفته و از ذمه خدا و [[رسول]] خارج شده است. | |||
خدمات اندک ({{متن حدیث|مَنْ لَاقَ لَهُمْ دَوَاةً}}) و ناچیز ({{متن حدیث|رَبَطَ لَهُمْ كِيساً أَوْ مَدَّ لَهُمْ مَدَّةَ قَلَمٍ}}) به ظالم نیز نوعی کمک در عمل برای [[ستمگران]] محسوب میشود. یاریکنندگان [[ظالمان]] علاوه بر عقوبات [[دنیوی]] در [[روز قیامت]] نیز همراه ظالم فراخوانده میشوند تا به [[حساب اعمال]] آنها رسیدگی شود ({{متن حدیث|إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَادَى مُنَادٍ أَيْنَ الظَّلَمَةُ وَ أَعْوَانُهُمْ}}) و آنان از [[عذاب الهی]] در [[امان]] نخواهند ماند و با ستمگران، [[محشور]] خواهند شد ({{متن حدیث|فَاحْشُرُوهُمْ مَعَهُمْ}}). {{متن حدیث| قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَادَى مُنَادٍ أَيْنَ الظَّلَمَةُ وَ أَعْوَانُهُمْ مَنْ لَاقَ لَهُمْ دَوَاةً أَوْ رَبَطَ لَهُمْ كِيساً أَوْ مَدَّ لَهُمْ مَدَّةَ قَلَمٍ فَاحْشُرُوهُمْ مَعَهُمْ}}<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۱۸۱.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: چون [[روز قیامت]] شود، یک منادی ندا دهد: کجایند [[ستمگران]] و [[یاران]] آنها؟ آنکه دواتی برای آنان لیقه کرده یا سرکیسهای را برای آنان بسته یا قلمی برای آنان در مرکب فروبرده است. پس آنان را نیز با ستمگران [[محشور]] کنید<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>. | |||
'''[[کمک به ظالمان]] به معنای عام''': با [[عنایت]] به معیار [[کمک به ظالم]] که در واقع کمک در راستای [[ستم]] میباشد ({{متن حدیث|يُعِينُهُ عَلَى ظُلْمِهِ}})، میتوان گفت که [[ظالم]] به معنای عام را که استمرار بر [[معاصی]] [[کبیره]] ندارند فقط در راستای ظلمشان نباید کمک کرد؛ ولی در [[روابط]] دیگر کمک به آنان مشکلی ندارد. | |||
'''کمک به ظالمان به معنای خاص''': رفتارهای معمولی و عادی مانند رابطه و [[معاشرت]] و یا حتی [[راه رفتن]] ({{متن حدیث| مَنْ مَشَى مَعَ ظَالِمٍ}}) با ظالم به معنای خاص نیز مطلقا [[ممنوع]] است و چه بسا مصداق کمک بر [[ظلم]] و ظالم باشد و [[گناه]] محسوب شود ({{متن حدیث| فَقَدْ أَجْرَمَ }}). {{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللهِ{{صل}}: مَنْ مَشَى مَعَ ظَالِمٍ فَقَدْ أَجْرَمَ}}<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ج۷۲، ص۳۷۷.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: هرکس با ظالمی همقدم شود و با او [[راه]] رود، [[مجرم]] است. افراد ظالم به معنای خاص که همان [[حاکمان جور]]، [[متجاوزان]] مستمر به [[حقوق الهی]] و [[حقوق مردم]] را شامل میشود و اکثر [[رفتار]] و [[تفکر]] آنان مصادیق بزرگ ظلم در زمینههای مختلف است؛ هرچند در این میان به ظاهر رفتارهای عادلانه و خوبی نیز داشته باشند؛ مانند ساخت [[مساجد]]<ref>{{متن حدیث|عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}لَا تُعِنْهُمْ عَلَى بِنَاءِ مَسْجِدٍ}} (طوسی، تهذیب الأحکام، ج۶، ص۳۳۸)؛ یونس بن یعقوب نقل میکند: امام صاق{{ع}} به من فرمودند: برای ساختن مسجد نیز به ظالمان کمک نکنید.</ref> و...؛ ولی کمک به چنین افرادی که خودشان با عنوان [[مظهر]] و [[پرچمدار]] ظلم، مشهور شدهاند، معاشرت و کمکهای معمولی و عرفی نیز نوعی چراغ سبز نشان دادن به آنان برای افزایش ظلمشان و دلسردی [[مظلومان]] از [[حمایت]] شدنشان در برابر [[ظالمان]] خواهد بود؛ چنانکه [[سفر]] برای [[دیدار]] ظالم نیز سفر [[معصیت]] محسوب شده<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُرَاسَانِيِّ قَالَ: دَخَلَ رَجُلَانِ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا{{ع}} بِخُرَاسَانَ فَسَأَلَاهُ عَنِ التَّقْصِيرِ فَقَالَ لِأَحَدِهِمَا وَجَبَ عَلَيْكَ التَّقْصِيرُ لِأَنَّكَ قَصَدْتَنِي وَ قَالَ لِلْآخَرِ وَجَبَ عَلَيْكَ التَّمَامُ لِأَنَّكَ قَصَدْتَ السُّلْطَانَ}} (طوسی، تهذیب الأحکام، ج۴، ص۲۲۰)؛ ابوسعید خراسانی میگوید: دو مرد بر ابوالحسن الرّضا{{ع}} در خراسان در آمدند و از او درباره احکام نماز در سفر پرسیدند، پس حضرت به یکی از آنان فرمودند: چون تو قصد دیدار مرا داشتهای، واجب است نمازت را قصر بخوانی، و به دیگری فرمودند: تو باید نماز را تمام بگزاری، چون که قصد تو دیدار سلطان بوده است. </ref> و [[دوست داشتن]] زنده ماندن [[ظالم]] نیز داخل شدن در بین [[ستمگران]] است ({{متن حدیث|فَمَنْ أَحَبَّ بَقَاءَهُمْ فَهُوَ مِنْهُمْ}}) و [[انسان]] را [[اهل]] [[جهنم]] میکند ({{متن حدیث|وَ مَنْ كَانَ مِنْهُمْ فَهُوَ وَرَدَ النَّارَ}}). {{متن حدیث|عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ{{ع}} فَقَالَ لِي يَا صَفْوَانُ كُلُّ شَيْءٍ مِنْكَ حَسَنٌ جَمِيلٌ مَا خَلَا شَيْئاً وَاحِداً قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَيُّ شَيْءٍ قَالَ إِكَرَاءُكَ جِمَالَكَ مِنْ هَذَا الرَّجُلِ يَعْنِي هَارُونَ قُلْتُ وَ اللَّهِ مَا أَكْرَيْتُهُ أَشَراً وَ لَا بَطَراً وَ لَا لِلصَّيْدِ وَ لَا لِلَّهْوِ وَ لَكِنْ أَكْرَيْتُهُ لِهَذَا الطَّرِيقِ يَعْنِي طَرِيقَ مَكَّةَ وَ لَا أَتَوَلَّاهُ بِنَفْسِي وَ لَكِنِّي أَبْعَثُ مَعَهُ غِلْمَانِي فَقَالَ لِي يَا صَفْوَانُ أَ يَقَعُ كِرَاكَ عَلَيْهِمْ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ فَقَالَ لِي أَ تُحِبُّ بَقَاءَهُمْ حَتَّى يَخْرُجَ كِرَاكَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَمَنْ أَحَبَّ بَقَاءَهُمْ فَهُوَ مِنْهُمْ وَ مَنْ كَانَ مِنْهُمْ فَهُوَ وَرَدَ النَّارَ قَالَ صَفْوَانُ فَذَهَبْتُ وَ بِعْتُ جِمَالِي...}}<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ج۷۲، ص۳۷۶.</ref>. | |||
[[صفوان جمّال]] میگوید: بر [[ابوالحسن اول]]{{ع}} ([[امام کاظم]]{{ع}}) داخل شدم، به من فرمود: "ای صفوان، همه چیز تو [[نیکو]] و زیبنده است مگر یک چیز". گفتم: فدایت شوم، آن کدام چیز است؟ فرمود: "کرایه دادن شترانت به این مرد" یعنی [[هارون]] گفتم: از روی سرخوشی و نعمتزدگی، یا برای شکار و کار [[لهو]] به او کرایه ندادم، بلکه برای این [[راه]]، یعنی راه [[مکه]]، چنین کردم، نیز خود شخصا این کار را انجام نمیدهم، بلکه کارکنانم را با او میفرستم. پس فرمود: "ای صفوان! آیا کرایه آنها به عهده آنان نیست؟" گفتم: "چرا، فدایت شوم! " فرمود: "آیا باقی ماندن ایشان را تا [[زمان]] گرفتن کرایهات [[دوست]] میداری؟" گفتم: "آری". فرمود: "هر کس بقای ایشان ([[ظالمان]]) را دوست داشته باشد، از ایشان است، و هر کس از ایشان باشد، [[اهل]] [[دوزخ]] است". صفوان گفت: [بعد از شنیدن [[کلام امام]]] رفتم و شترانم را فروختم<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>. | |||
* [[بی تفاوتی نسبت به ظلم]] | * [[بی تفاوتی نسبت به ظلم]] | ||
* [[سکوت بر ظلم]] | * [[سکوت بر ظلم]]: [[بیاعتنایی]] و [[سکوت]] کردن در مقابل [[ظلم]] نیز نوعی مساعدت به [[ظالم]] و کمک به ظلم محسوب میشود. بنابراین [[انسان]] در مقابل ظلم حتّی [[حق]] سکوت هم ندارد؛ زیرا نمیتوان به [[حق و باطل]] بیاعتنا ماند و اگر ظلمی واقع شود، باید موضعگیری و طرفداری از حق و [[مظلوم]] نمود و با سکوت و بیاعتنایی نباید به [[گناه]] و [[دشمنی]] کمک کرد ({{متن قرآن| لَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ}}) تا حق پابرجا بماند و [[باطل]] و ظلم [[تضعیف]] شود. پس اگر سکوت باعث تقویت ظلم شود و مسیر را برای [[انتخاب]] حق از سوی حقگرایان سخت کند، انسانِ بیاعتنا به همان اندازه افراد ظالم در ظلم پدید آمده مقصر است و [[عذاب]] خواهد شد ({{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}}). انسان ملزم به واکنش در برابر ظلم و کارهای باطل است و حداقل باید از [[ستمکاران]]، روی برگرداند تا به ظلم خویش ادامه ندهند ({{متن قرآن|إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ}}). {{متن قرآن|وَإِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آيَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَإِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطَانُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و چون کسانی را بنگری که در آیات ما به یاوهگویی میپردازند روی از آنان بگردان تا در گفتوگویی جز آن درآیند و اگر شیطان تو را به فراموشی افکند پس از یادآوری با گروه ستمگران منشین» سوره انعام، آیه ۶۸.</ref><ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>. | ||
* [[دفاع از ظالم]] | |||
* [[دفاع از ظالم]]: کسی که در [[محکمه]] [[قضاوت]]، متولی و متصدی [[دفاع از ظالم]] شود؛ درحالیکه میداند او [[ظالم]] است ({{متن حدیث| مَنْ تَوَلَّى خُصُومَةَ ظَالِمٍ }}) و به عنوان [[وکیل]] از او [[دفاع]] نماید یا درباره [[ظلم]] ظالم به وی کمک کند ({{متن حدیث| أَوْ أَعَانَ عَلَيْهَا }}) به [[لعنت خدا]] و [[آتش جهنم]] گرفتار خواهد شد ({{متن حدیث| أَبْشِرْ بِلَعْنَةِ اللَّهِ وَ نَارِ جَهَنَّمَ }}). {{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللهِ{{صل}}: مَنْ تَوَلَّى خُصُومَةَ ظَالِمٍ أَوْ أَعَانَ عَلَيْهَا ثُمَّ نَزَلَ بِهِ مَلَكُ الْمَوْتِ قَالَ لَهُ أَبْشِرْ بِلَعْنَةِ اللَّهِ وَ نَارِ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ}}<ref>ابنبابویه، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۱۱.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: کسی که در محکمه قضاوت متولی و متصدی دفاع از ظالم شود یا به وی کمک کند و [هنگام [[مرگ]]] وقتی [[ملک الموت]] به وی نازل شود، به او بگوید: [[بشارت]] باد بر تو لعنت خدا و آتش جهنم و چه بد سرانجامی. اگر از برخی افراد در زمینههای مختلف، ظلمی صادر شود؛ ولی همان [[فرد]] در زمینههای زیاد دیگری، [[اهل]] ظلم نباشد (ظالم به معنای عام باشد)، کمک کردن به چنین افرادی به طور مطلق [[نهی]] نشده است؛ بلکه کمک در راستای [[تأیید]] و تقویت ظلم وی، نهی شده است ({{متن حدیث| مَنْ مَضَى مَعَ ظَالِمٍ يُعِينُهُ عَلَى ظُلْمِهِ}})<ref>دیلمی، إرشاد القلوب إلی الصواب، ج۱، ص۷۶.</ref>. بنابراین هرگونه [[کمک به ظالم]] که ظلمی را تأیید یا تقویت کند و یا کمک وی به ظالم باعث [[سلب]] شدن و ضایع شدن [[حق]] شخصی گردد ({{متن حدیث| مَنْ أَعَانَ ظَالِماً لِيُبْطِلَ حَقّاً لِمُسْلِمٍ }})<ref>دیلمی، إرشاد القلوب إلی الصواب، ج۱، ص۷۶.</ref> [[خروج]] از [[اسلام]] و [[عذاب الهی]] را به دنبال خواهد داشت ({{متن حدیث|فَقَدْ خَرَجَ مِنْ رِبْقَةِ الْإِسْلَامِ }})<ref>دیلمی، إرشاد القلوب إلی الصواب، ج۱، ص۷۶.</ref>؛ ولی کمکهایی که در جهت امور معروف در غیر مسیر [[ستم]] و از سر خیرخواهانه و [[هدایت]] [[ظالمان]] صورت گیرد، مانعی ندارد و در ردیف اعانه بر ظالم و ظلم تلقی نمیشو<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلمشناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>. | |||
* [[همکاری با حاکم جائر]] | * [[همکاری با حاکم جائر]] | ||