اذن الهی در قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'مانع' به 'مانع'
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار') |
جز (جایگزینی متن - 'مانع' به 'مانع') |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
*[[اذن]] [[تکوینی]]، از رابطهاى حقیقى بین حوادث و [[اراده]] [[الهی]] حکایت دارد؛ یعنى هیچ حادثهاى در عالم، بدون استناد [[تکوینی]] به [[خدا]]، تحقّق نمىیابد<ref>معارف قرآن، ص۱۹۸.</ref>. هم وجود اشیا و هم آثارشان به [[خداوند]] مستند است؛ ولى [[اذن]] [[تشریعی]] مربوط به [[اعمال]] اختیارى، و به این معنا است که [[خداوند]]، از نظر [[شرعی]]، انجام دادن عملى را اجازه دهد که نتیجهاش [[حرام]] نبودن آن عمل است<ref>تفسير ابنتيميه، ج۳، ص۴۱۷؛ المنار، ج۱۰، ص۸۰.</ref>. | *[[اذن]] [[تکوینی]]، از رابطهاى حقیقى بین حوادث و [[اراده]] [[الهی]] حکایت دارد؛ یعنى هیچ حادثهاى در عالم، بدون استناد [[تکوینی]] به [[خدا]]، تحقّق نمىیابد<ref>معارف قرآن، ص۱۹۸.</ref>. هم وجود اشیا و هم آثارشان به [[خداوند]] مستند است؛ ولى [[اذن]] [[تشریعی]] مربوط به [[اعمال]] اختیارى، و به این معنا است که [[خداوند]]، از نظر [[شرعی]]، انجام دادن عملى را اجازه دهد که نتیجهاش [[حرام]] نبودن آن عمل است<ref>تفسير ابنتيميه، ج۳، ص۴۱۷؛ المنار، ج۱۰، ص۸۰.</ref>. | ||
*از آنجا که [[حقیقت]] [[اذن]]، شنیدن درخواست کسى و بر آوردن آن است، همیشه، پیش از [[اذن]] باید درخواست و طلبى وجود داشته باشد؛ بنابراین، [[اذن]] [[تکوینی]] [[خداوند]] به اشیا براى وجود یافتن که با کلمه وجودى "کن" تحقّق مىیابد، به این صورت است که ماهیّات و اعیان ثابته اشیا در [[مرتبه علم]] ربوبى، با زبان استعداد از [[خداوند]] مىخواهند که به آنها وجود عینى ببخشد و [[خداوند]] با [[فیض]] [[مقدّس]]، این درخواست را بر آورده مىسازد<ref>تفسير صدر المتألهين، ج۵، ص۴۵۳.</ref>. | *از آنجا که [[حقیقت]] [[اذن]]، شنیدن درخواست کسى و بر آوردن آن است، همیشه، پیش از [[اذن]] باید درخواست و طلبى وجود داشته باشد؛ بنابراین، [[اذن]] [[تکوینی]] [[خداوند]] به اشیا براى وجود یافتن که با کلمه وجودى "کن" تحقّق مىیابد، به این صورت است که ماهیّات و اعیان ثابته اشیا در [[مرتبه علم]] ربوبى، با زبان استعداد از [[خداوند]] مىخواهند که به آنها وجود عینى ببخشد و [[خداوند]] با [[فیض]] [[مقدّس]]، این درخواست را بر آورده مىسازد<ref>تفسير صدر المتألهين، ج۵، ص۴۵۳.</ref>. | ||
*درباره آثار موجودات نیز آنان اقتضاى ظاهر کردن آثار خاصّى را دارند و با زبان استعداد از [[خدا]] مىخواهند که آثار خویش را ظاهر سازند. [[اذن]] [[تکوینی]] [[الهی]] در این باره به این معنا است که اگر بین موجودى و اثر آن، مانعى وجود داشته باشد، [[خداوند]] آن را برطرف سازد و اگر مانعى وجود نداشته باشد، آن | *درباره آثار موجودات نیز آنان اقتضاى ظاهر کردن آثار خاصّى را دارند و با زبان استعداد از [[خدا]] مىخواهند که آثار خویش را ظاهر سازند. [[اذن]] [[تکوینی]] [[الهی]] در این باره به این معنا است که اگر بین موجودى و اثر آن، مانعى وجود داشته باشد، [[خداوند]] آن را برطرف سازد و اگر مانعى وجود نداشته باشد، آن مانع را ایجاد نکند<ref>الميزان، ج۱۹، ص۳۰۳ـ۳۰۴.</ref>. | ||
*[[اذن]] [[تشریعی]] [[خداوند]] نیز همین گونه است؛ زیرا [[انسانها]] بهطور طبیعى خواستههاى گوناگونى دارند و ازجمله، خواهان انجام اعمالى هستند که در [[عالم آخرت]] به [[مصلحت]] آنها باشد و [[اذن الهى]] براى انجام دادن برخى [[اعمال]]، بر آوردن همین درخواست است. | *[[اذن]] [[تشریعی]] [[خداوند]] نیز همین گونه است؛ زیرا [[انسانها]] بهطور طبیعى خواستههاى گوناگونى دارند و ازجمله، خواهان انجام اعمالى هستند که در [[عالم آخرت]] به [[مصلحت]] آنها باشد و [[اذن الهى]] براى انجام دادن برخى [[اعمال]]، بر آوردن همین درخواست است. | ||
*"[[اذن]]" در [[قرآن]]، بیش از ۴۵ بار به [[خداوند]] نسبت داده شده که ضمن آنها، وقوع حوادث [[جهان]] و [[تشریع احکام دین]]، به [[اذن]] او دانسته شدهاست<ref>[[احمد جمالیزاده|جمالیزاده، احمد]]، [[ اذن الهی (مقاله)| اذن الهی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴.</ref>. | *"[[اذن]]" در [[قرآن]]، بیش از ۴۵ بار به [[خداوند]] نسبت داده شده که ضمن آنها، وقوع حوادث [[جهان]] و [[تشریع احکام دین]]، به [[اذن]] او دانسته شدهاست<ref>[[احمد جمالیزاده|جمالیزاده، احمد]]، [[ اذن الهی (مقاله)| اذن الهی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴.</ref>. | ||
خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
=== آسیب رساندن به کسی=== | === آسیب رساندن به کسی=== | ||
*هیچ کس نمیتواند بدون [[اذن خداوند]]، به دیگری آسیبی برساند. [[شیطان]]، با وسوسههایش، [[منافقان]] و [[کافران]] را تحریک میکند تا با [[نجوا]] و سخنان در گوشی، [[مؤمنان]] را [[غمگین]] سازند؛ ولی بدون اجازه [[خداوند]] هیچ زیانی به [[مؤمنان]] نمیرسد: {{متن قرآن|إِنَّمَا النَّجْوَى مِنَ الشَّيْطَانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيْسَ بِضَارِّهِمْ شَيْئًا إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ}}<ref>«رازگویی، تنها کار شیطان است تا مؤمنان را اندوهگین کند اما هیچ زیانی به آنان نمیرساند مگر به اذن خداوند و مؤمنان باید بر خداوند توکّل کنند» سوره مجادله، آیه ۱۰.</ref><ref>مجمعالبیان، ج۹، ص۳۷۷.</ref>؛ چنانکه جادوگران نیز بدون [[اذن خداوند]] نمیتوانند به کمک سحرشان، ضرری را متوجّه کسی سازند: {{متن قرآن|وَاتَّبَعُواْ مَا تَتْلُواْ الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى يَقُولاَ إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلاَ تَكْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ وَمَا هُم بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلاَ يَنفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُواْ لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ}}<ref>«و (یهودیان) از آنچه شیطانها در فرمانروایی سلیمان (به گوش این و آن) میخواندند (که سلیمان جادوگر است)؛ پیروی کردند. و سلیمان کفر نورزید ولی شیطانها کافر شدند که به مردم جادو میآموختند و نیز آنچه را بر دو فرشته هاروت و ماروت در (سرزمین) بابل فرو فرستاده شده بود در حالی که این دو به هیچکس آموزشی نمیدادند مگر که میگفتند: ما تنها (ابزار) آزمونیم پس (با بکارگیری جادو) کافر مشو! اما (مردم) از آن دو چیزی را میآموختند که با آن میان مرد و همسرش جدایی میافکنند- در حالی که جز به اذن خداوند به کسی زیان نمیرساندند- چیزی را میآموختند که به آنان زیان میرسانید و برای آنها سودی نداشت و خوب میدانستند که هر کس خریدار آن باشد در جهان واپسین بهرهای ندارد و خود را به بد چیزی فروختند، اگر میدانستند» سوره بقره، آیه ۱۰۲.</ref>. [[اذن]] در این [[آیه]] نمیتواند بهمعنای [[امر تشریعی]] باشد؛ چراکه [[خداوند]]، هیچگاه [[فرمان]] آسیب رساندن به دیگری با [[سحر]] را صادر نمیکند <ref>تفسیر ابنتیمیه، ج۲، ص۱۸۷.</ref>. [[اذن]] در این [[آیه]]، بهمعنای [[علم]]<ref>جامعالبیان، مج۱، ج۱، ص۶۵۰؛ نورالثقلین، ج۱، ص۱۰۸.</ref>، [[اراده]] و مشیّت<ref>کشفالاسرار، ج۶، ص۵۳۶؛ المنار، ج۷، ص۲۴۷.</ref>، تیسیر<ref> المنار، ج۷، ص۲۴۷.</ref> و [[تخلیه]]<ref>نورالثقلین، ج۱، ص۱۰۸.</ref> (ایجاد نکردن | *هیچ کس نمیتواند بدون [[اذن خداوند]]، به دیگری آسیبی برساند. [[شیطان]]، با وسوسههایش، [[منافقان]] و [[کافران]] را تحریک میکند تا با [[نجوا]] و سخنان در گوشی، [[مؤمنان]] را [[غمگین]] سازند؛ ولی بدون اجازه [[خداوند]] هیچ زیانی به [[مؤمنان]] نمیرسد: {{متن قرآن|إِنَّمَا النَّجْوَى مِنَ الشَّيْطَانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيْسَ بِضَارِّهِمْ شَيْئًا إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ}}<ref>«رازگویی، تنها کار شیطان است تا مؤمنان را اندوهگین کند اما هیچ زیانی به آنان نمیرساند مگر به اذن خداوند و مؤمنان باید بر خداوند توکّل کنند» سوره مجادله، آیه ۱۰.</ref><ref>مجمعالبیان، ج۹، ص۳۷۷.</ref>؛ چنانکه جادوگران نیز بدون [[اذن خداوند]] نمیتوانند به کمک سحرشان، ضرری را متوجّه کسی سازند: {{متن قرآن|وَاتَّبَعُواْ مَا تَتْلُواْ الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى يَقُولاَ إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلاَ تَكْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ وَمَا هُم بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلاَ يَنفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُواْ لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ}}<ref>«و (یهودیان) از آنچه شیطانها در فرمانروایی سلیمان (به گوش این و آن) میخواندند (که سلیمان جادوگر است)؛ پیروی کردند. و سلیمان کفر نورزید ولی شیطانها کافر شدند که به مردم جادو میآموختند و نیز آنچه را بر دو فرشته هاروت و ماروت در (سرزمین) بابل فرو فرستاده شده بود در حالی که این دو به هیچکس آموزشی نمیدادند مگر که میگفتند: ما تنها (ابزار) آزمونیم پس (با بکارگیری جادو) کافر مشو! اما (مردم) از آن دو چیزی را میآموختند که با آن میان مرد و همسرش جدایی میافکنند- در حالی که جز به اذن خداوند به کسی زیان نمیرساندند- چیزی را میآموختند که به آنان زیان میرسانید و برای آنها سودی نداشت و خوب میدانستند که هر کس خریدار آن باشد در جهان واپسین بهرهای ندارد و خود را به بد چیزی فروختند، اگر میدانستند» سوره بقره، آیه ۱۰۲.</ref>. [[اذن]] در این [[آیه]] نمیتواند بهمعنای [[امر تشریعی]] باشد؛ چراکه [[خداوند]]، هیچگاه [[فرمان]] آسیب رساندن به دیگری با [[سحر]] را صادر نمیکند <ref>تفسیر ابنتیمیه، ج۲، ص۱۸۷.</ref>. [[اذن]] در این [[آیه]]، بهمعنای [[علم]]<ref>جامعالبیان، مج۱، ج۱، ص۶۵۰؛ نورالثقلین، ج۱، ص۱۰۸.</ref>، [[اراده]] و مشیّت<ref>کشفالاسرار، ج۶، ص۵۳۶؛ المنار، ج۷، ص۲۴۷.</ref>، تیسیر<ref> المنار، ج۷، ص۲۴۷.</ref> و [[تخلیه]]<ref>نورالثقلین، ج۱، ص۱۰۸.</ref> (ایجاد نکردن مانع) نیز دانسته شده است<ref>[[احمد جمالیزاده|جمالیزاده، احمد]]، [[ اذن الهی (مقاله)| اذن الهی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴.</ref>. | ||
=== [[ایمان آوردن]]=== | === [[ایمان آوردن]]=== |