امت پیامبر خاتم در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخهها
←مقدمه
(←مقدمه) |
(←مقدمه) |
||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
*[[امت]] از ریشه "ا مَ مَ" بهمعنای ملّت و نسل و نیز جماعتی است که بهسوی ایشان [[پیغمبری]] آمده باشد. همچنین بهمعنای گروهی است که به [[پیغمبری]] [[ایمان]] آوردهاند و [[پیروان]] [[انبیا]] هستند. در اصطلاح نیز، پدیدهای [[سیاسی]] – [[فرهنگی]] است که در صدد گردآوری همگان زیر افکار، آرمانها و گرایشهای مشترک و جمع بین مشترکاتی است که سیر تاریخی و هویّت [[اجتماعی]] مجموعههای انسانی را بهوجود میآورد. امّت [[اسلام]] یا مجموعه [[مسلمانان]] بر وفق اعتبار دینی و بدون در نظر گرفتن ملیّت، مجموعهای از [[انسانها]] هستند که بر مبنای هویّت اسلامی خویش و [[تعالیم]] اساسی [[اسلام]]، با وجود [[اختلاف]] نظرها و [[اختلاف]] نژادها، با انگیزهای واحد و قوی و مبتنی بر اصول اساسی [[اسلام]] گرد هم آمده و خواهان تحقق آرمانهای [[دین اسلام]] در سطح [[جامعه جهانی]] هستند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 131.</ref>. | *[[امت]] از ریشه "ا مَ مَ" بهمعنای ملّت و نسل و نیز جماعتی است که بهسوی ایشان [[پیغمبری]] آمده باشد. همچنین بهمعنای گروهی است که به [[پیغمبری]] [[ایمان]] آوردهاند و [[پیروان]] [[انبیا]] هستند. در اصطلاح نیز، پدیدهای [[سیاسی]] – [[فرهنگی]] است که در صدد گردآوری همگان زیر افکار، آرمانها و گرایشهای مشترک و جمع بین مشترکاتی است که سیر تاریخی و هویّت [[اجتماعی]] مجموعههای انسانی را بهوجود میآورد. امّت [[اسلام]] یا مجموعه [[مسلمانان]] بر وفق اعتبار دینی و بدون در نظر گرفتن ملیّت، مجموعهای از [[انسانها]] هستند که بر مبنای هویّت اسلامی خویش و [[تعالیم]] اساسی [[اسلام]]، با وجود [[اختلاف]] نظرها و [[اختلاف]] نژادها، با انگیزهای واحد و قوی و مبتنی بر اصول اساسی [[اسلام]] گرد هم آمده و خواهان تحقق آرمانهای [[دین اسلام]] در سطح [[جامعه جهانی]] هستند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 131.</ref>. | ||
*امّت [[اسلام]] بدون در نظر گرفتن تفاوتهای فردی و قومی در صدد حضور [[مردم]]، بهعنوان افراد یک [[امت]] واحده در عرصههای مشارکت است. در این صورت، نقش فرد و [[حقوق]] و محدوده مسئولیتهای او در اجتماع کلّ شکل میگیرد. نقش افراد در شکلگیری امّت واحده اسلامی، نقشی برجسته و اساسی است. [[انسانها]] در قالب قراردادهای [[اجتماعی]] عهدهدار [[مسئولیت]] میشوند و در برابر [[مسئولیت]] خود، مستحق [[حقوق]] مادی و معنوی خواهند شد. در [[اسلام]] مبنای قراردادهای [[اجتماعی]] از قالب اعتباری خارج شده است و در مقابله با حقیقی بودن و مطابقت با واقع قرار دارد و همچنین اعتبار را صرف اعتبار بشری نمیداند، بلکه مبنای تداوم آن را مطابقت با [[آیین]] برمیشمارد. بر این اساس، طبقات [[اجتماعی]] نسبت به هم وابستگی پیدا میکنند و کار هر یک با دیگری سامان مییابد<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 131.</ref>. | *امّت [[اسلام]] بدون در نظر گرفتن تفاوتهای فردی و قومی در صدد حضور [[مردم]]، بهعنوان افراد یک [[امت]] واحده در عرصههای مشارکت است. در این صورت، نقش فرد و [[حقوق]] و محدوده مسئولیتهای او در اجتماع کلّ شکل میگیرد. نقش افراد در شکلگیری امّت واحده اسلامی، نقشی برجسته و اساسی است. [[انسانها]] در قالب قراردادهای [[اجتماعی]] عهدهدار [[مسئولیت]] میشوند و در برابر [[مسئولیت]] خود، مستحق [[حقوق]] مادی و معنوی خواهند شد. در [[اسلام]] مبنای قراردادهای [[اجتماعی]] از قالب اعتباری خارج شده است و در مقابله با حقیقی بودن و مطابقت با واقع قرار دارد و همچنین اعتبار را صرف اعتبار بشری نمیداند، بلکه مبنای تداوم آن را مطابقت با [[آیین]] برمیشمارد. بر این اساس، طبقات [[اجتماعی]] نسبت به هم وابستگی پیدا میکنند و کار هر یک با دیگری سامان مییابد<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 131.</ref>. | ||
*[[امام علی]] {{ع}} بهعنوان نخستین و تنها فرد از [[امامان معصوم]]، که افزون بر [[مقام]] [[امامت]] بر کرسی [[حکومت]] نیز تکیه زد، بر [[هدفمندی]]، [[سازماندهی]] و پیشگیری از [[انحطاط]] و انفعال [[امت اسلام]] سخت کوشید و در [[مقام]] بیان و عمل به آن پرداخت. در منظر [[امام]]، انسانهای [[مسلمان]] خود، در مرحله اول انسانهایی مسئولاند. [[آموزههای دینی]] سعی در توجه به عاملیّت انسانی و تدارک او برای حضور مؤثر در زندگی [[اجتماعی]] دارد. هر فرد انسانی از نظر فطری [[اجتماعی]] است و این خصیصه به کمک دو نیروی [[علم]] و [[اراده]] به تدریج به حدّ کمال میرسد. [[آموزههای دینی]] در [[تربیت اجتماعی]] دیدگاهی خدامحورانه را به دست میدهد، چنانکه [[امام]] در [[نهج البلاغه]] میفرماید: "هر که رابطه میان خود را نیکو سازد، [[خداوند]] نیز، رابطه او را با [[مردم]] نیکو سازد"<ref>نهج البلاغه، حکمت ٨٩: {{متن حدیث|"مَنْ أَصْلَحَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ أَصْلَحَ اللَّهُ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النَّاس"}}</ref>. در نتیجه، [[اصلاح]] [[نفس]] [[آدمی]] و رابطه میان [[انسانها]]، سرانجام [[آدمیان]] را به غایت نهایی وجود، که [[قرب الهی]] است، سوق میدهد. مسئولیّتهای [[اجتماعی]] نیز موضوعی مهم است. [[امام]] {{ع}} در بیانی، مردمان را نسبت به مسئولیتهای [[اجتماعی]] خویش هشدار میدهد: از [[خدا]] بترسید، در [[حق]] بندگانش و بلادش، زیرا شما مسئولید، حتی در برابر زمینها و ستوران<ref>{{متن حدیث|... اتَّقُوا اللَّهَ فِی عِبَادِهِ وَ بِلَادِهِ، فَإِنَّکُمْ مَسْئُولُونَ حَتَّی عَنِ الْبِقَاعِ وَ الْبَهَائِمِ...}}نهج البلاغه، خطبه | *[[امام علی]] {{ع}} بهعنوان نخستین و تنها فرد از [[امامان معصوم]]، که افزون بر [[مقام]] [[امامت]] بر کرسی [[حکومت]] نیز تکیه زد، بر [[هدفمندی]]، [[سازماندهی]] و پیشگیری از [[انحطاط]] و انفعال [[امت اسلام]] سخت کوشید و در [[مقام]] بیان و عمل به آن پرداخت. در منظر [[امام]]، انسانهای [[مسلمان]] خود، در مرحله اول انسانهایی مسئولاند. [[آموزههای دینی]] سعی در توجه به عاملیّت انسانی و تدارک او برای حضور مؤثر در زندگی [[اجتماعی]] دارد. هر فرد انسانی از نظر فطری [[اجتماعی]] است و این خصیصه به کمک دو نیروی [[علم]] و [[اراده]] به تدریج به حدّ کمال میرسد. [[آموزههای دینی]] در [[تربیت اجتماعی]] دیدگاهی خدامحورانه را به دست میدهد، چنانکه [[امام]] در [[نهج البلاغه]] میفرماید: "هر که رابطه میان خود را نیکو سازد، [[خداوند]] نیز، رابطه او را با [[مردم]] نیکو سازد"<ref>نهج البلاغه، حکمت ٨٩: {{متن حدیث|"مَنْ أَصْلَحَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ أَصْلَحَ اللَّهُ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النَّاس"}}</ref>. در نتیجه، [[اصلاح]] [[نفس]] [[آدمی]] و رابطه میان [[انسانها]]، سرانجام [[آدمیان]] را به غایت نهایی وجود، که [[قرب الهی]] است، سوق میدهد. مسئولیّتهای [[اجتماعی]] نیز موضوعی مهم است. [[امام]] {{ع}} در بیانی، مردمان را نسبت به مسئولیتهای [[اجتماعی]] خویش هشدار میدهد: از [[خدا]] بترسید، در [[حق]] بندگانش و بلادش، زیرا شما مسئولید، حتی در برابر زمینها و ستوران<ref>{{متن حدیث|... اتَّقُوا اللَّهَ فِی عِبَادِهِ وَ بِلَادِهِ، فَإِنَّکُمْ مَسْئُولُونَ حَتَّی عَنِ الْبِقَاعِ وَ الْبَهَائِمِ...}}نهج البلاغه، خطبه ١٦٧</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۱۳۱- ۱۳۲.</ref>. | ||
==[[هدایت]] [[امت]]== | ==[[هدایت]] [[امت]]== |