پرش به محتوا

تقدیس در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۶ دسامبر ۲۰۲۰
جز
جایگزینی متن - 'خدای متعالی' به 'خدای متعال'
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{ولایت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233)...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - 'خدای متعالی' به 'خدای متعال')
خط ۱۸: خط ۱۸:
مفسرانی که تقدیس و تسبیح را در آیه {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم، گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی می‌کند و خون‌ها می‌ریزد در حالی که ما تو را با سپاس، به پاکی می‌ستاییم و تو را پاک می‌شمریم؛ فرمود: من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید» سوره بقره، آیه ۳۰.</ref> به یک معنا می‌‌گیرند جمله {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} را تأکید {{متن قرآن|نُسَبِّحُ}} می‌‌دانند<ref>نمونه، ج ۱، ص ۱۷۵؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص ۳۱۴؛ الکشاف، ج ۱، ص ۱۲۵.</ref> و در مقابل، آنها که [[تقدیس]] را جز [[تسبیح]] می‌‌دانند با توجه به تفاوت‌های پیش گفته برای جمله مذکور معنایی افزون بر معنای تسبیح ذکر کرده‌اند.<ref>کشف الاسرار، ج ۱، ص ۱۳۴؛ فتح القدیر، ج ۱، ص ۶۳؛ حاشیه شیخ زاده، ج ۱، ص ۵۰۳ و ۵۰۴.</ref> این دو قول در صورتی است که [[لام]] را در جمله {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} زاید و معنای آن را {{عربی|"نُقَدِّسُكَ"}} بدانیم؛<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص ۱۷۸؛ حاشیه شیخ زاده، ج ۱، ص ۵۰۴؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص ۳۱۴.</ref> اما برخی با زاید ندانستن حرف لام معنای {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} را در [[آیه]] یاد شده به پاکسازی روی [[زمین]] از فاسدان و [[مفسدان]] یا پاکسازی خویشتن از هرگونه صفات [[زشت]] و [[مذموم]] و [[تطهیر]] [[جسم]] و [[جان]] برای [[خدا]] معنا کرده‌اند؛<ref>نمونه، ج ۱، ص ۱۷۵.</ref> ولی می‌‌توان گفت چون جمله مذکور از [[فرشتگان]] [[نقل]] شده است و فرشتگان به تصریح [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتشی بازدارید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ فرشتگان درشتخوی سختگیری بر آن نگاهبانند که از آنچه خداوند به آنان فرمان دهد سر نمی‌پیچند و آنچه فرمان یابند بجای می‌آورند» سوره تحریم، آیه ۶.</ref> [[گناه]] نمی‌کنند صحیح نیست که به خدا بگویند ما خود را از گناه [[پاک]] می‌‌کنیم.
مفسرانی که تقدیس و تسبیح را در آیه {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم، گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی می‌کند و خون‌ها می‌ریزد در حالی که ما تو را با سپاس، به پاکی می‌ستاییم و تو را پاک می‌شمریم؛ فرمود: من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید» سوره بقره، آیه ۳۰.</ref> به یک معنا می‌‌گیرند جمله {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} را تأکید {{متن قرآن|نُسَبِّحُ}} می‌‌دانند<ref>نمونه، ج ۱، ص ۱۷۵؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص ۳۱۴؛ الکشاف، ج ۱، ص ۱۲۵.</ref> و در مقابل، آنها که [[تقدیس]] را جز [[تسبیح]] می‌‌دانند با توجه به تفاوت‌های پیش گفته برای جمله مذکور معنایی افزون بر معنای تسبیح ذکر کرده‌اند.<ref>کشف الاسرار، ج ۱، ص ۱۳۴؛ فتح القدیر، ج ۱، ص ۶۳؛ حاشیه شیخ زاده، ج ۱، ص ۵۰۳ و ۵۰۴.</ref> این دو قول در صورتی است که [[لام]] را در جمله {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} زاید و معنای آن را {{عربی|"نُقَدِّسُكَ"}} بدانیم؛<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص ۱۷۸؛ حاشیه شیخ زاده، ج ۱، ص ۵۰۴؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص ۳۱۴.</ref> اما برخی با زاید ندانستن حرف لام معنای {{متن قرآن|وَنُقَدِّسُ لَكَ}} را در [[آیه]] یاد شده به پاکسازی روی [[زمین]] از فاسدان و [[مفسدان]] یا پاکسازی خویشتن از هرگونه صفات [[زشت]] و [[مذموم]] و [[تطهیر]] [[جسم]] و [[جان]] برای [[خدا]] معنا کرده‌اند؛<ref>نمونه، ج ۱، ص ۱۷۵.</ref> ولی می‌‌توان گفت چون جمله مذکور از [[فرشتگان]] [[نقل]] شده است و فرشتگان به تصریح [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتشی بازدارید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ فرشتگان درشتخوی سختگیری بر آن نگاهبانند که از آنچه خداوند به آنان فرمان دهد سر نمی‌پیچند و آنچه فرمان یابند بجای می‌آورند» سوره تحریم، آیه ۶.</ref> [[گناه]] نمی‌کنند صحیح نیست که به خدا بگویند ما خود را از گناه [[پاک]] می‌‌کنیم.


آنچه درباره تقدیس گفته شد مربوط به [[مقام اثبات]] یعنی منزّه دانستن خدا از نقایص امکانی و [[کمالات]] محدود و نسبی بود؛ ولی از آنجا که خدای متعالی در [[مقام ثبوت]] و واقع نیز چنین است نام [[مبارک]] "قدّوس" که [[مبالغه]] در [[قدس]] (تنزّه و [[پاکی]]) است <ref>المیزان، ج ۱۹، ص ۲۲۲.</ref> از اسمای حسنای او شمرده شده است: {{متن قرآن|يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ}}<ref>«آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، خداوند را به پاکی می‌ستاید ، همان که فرمانفرمای بسیار پاک پیروزمند فرزانه است» سوره جمعه، آیه ۱.</ref> برخی در ترتیب ذکری بین "سبّوح" و "[[قدوس]]" در قول فرشتگان بر این عقیده‌اند که تسبیح [[برتر]] از تقدیس است و مناسب آن بود که قدوس مقدم ذکر شود تا [[ترقی]] از مرحله [[پایین‌تر]] به مرحله بالاتر صورت گیرد؛ ولی از آنجا که تسبیح برخلاف تقدیس مختص خداست شاید تقدیم سبوح بر قدوس از آن روست که از همان ابتدا اعلام کنند مرادشان تنها [[وصف]] کردن خداست نه غیر او.<ref>الفروق اللغویه، ص ۱۲۵.</ref>.<ref>[[ابوالفضل یغمائی|یغمائی، ابوالفضل]]، [[تقدیس (مقاله)|مقاله "تقدیس"]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>
آنچه درباره تقدیس گفته شد مربوط به [[مقام اثبات]] یعنی منزّه دانستن خدا از نقایص امکانی و [[کمالات]] محدود و نسبی بود؛ ولی از آنجا که [[خدای متعال]] در [[مقام ثبوت]] و واقع نیز چنین است نام [[مبارک]] "قدّوس" که [[مبالغه]] در [[قدس]] (تنزّه و [[پاکی]]) است <ref>المیزان، ج ۱۹، ص ۲۲۲.</ref> از اسمای حسنای او شمرده شده است: {{متن قرآن|يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ}}<ref>«آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، خداوند را به پاکی می‌ستاید ، همان که فرمانفرمای بسیار پاک پیروزمند فرزانه است» سوره جمعه، آیه ۱.</ref> برخی در ترتیب ذکری بین "سبّوح" و "[[قدوس]]" در قول فرشتگان بر این عقیده‌اند که تسبیح [[برتر]] از تقدیس است و مناسب آن بود که قدوس مقدم ذکر شود تا [[ترقی]] از مرحله [[پایین‌تر]] به مرحله بالاتر صورت گیرد؛ ولی از آنجا که تسبیح برخلاف تقدیس مختص خداست شاید تقدیم سبوح بر قدوس از آن روست که از همان ابتدا اعلام کنند مرادشان تنها [[وصف]] کردن خداست نه غیر او.<ref>الفروق اللغویه، ص ۱۲۵.</ref>.<ref>[[ابوالفضل یغمائی|یغمائی، ابوالفضل]]، [[تقدیس (مقاله)|مقاله "تقدیس"]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>


==منابع==
==منابع==
۲۱۸٬۱۹۱

ویرایش