اسماعیلیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اسماعیلیه''' [[فرقه|فرقه‌ای]] از [[شیعه]] است که به [[امامت]] شش [[امام اول]] [[معتقد]] بودند و پس از [[امام صادق]]{{ع}} قائل به امامت بزرگ‏ترین فرزند او [[اسماعیل پسر امام صادق|اسماعیل]] شدند. این گروه دارای فرقه‌های مختلفی بوده و [[عقاید]] خاصی - مانند: [[اعتقاد]] به [[تأویل آیات قرآن]] و [[احادیث]] و [[احکام شرع]] - داشته و تنها قائل به [[معاد روحانی]] هستند و نه [[معاد جسمانی|جسمانی]].

"اسماعیلیه" فرقه‌ای از شیعه است که به امامت شش امام اول معتقد بودند و پس از امام صادق{{ع}} قائل به امامت بزرگ‏ترین فرزند او اسماعیل، یا فرزند او [[محمد بن اسماعیل|محمد]] شدند<ref>شهرستانی، الملل و النحل، ج ۱، ص ۱۴۹؛ دهخدا، لغتنامه، اسماعیلیه.</ref> و از [[پذیرش]] [[امامت امام کاظم]]{{ع}} خودداری کردند.  

ریشۀ پیدایش اسماعیلیه، شاید در این نکته نهفته باشد که اسماعیل بزرگ‏ترین [[پسر امام صادق]]{{ع}}، مورد [[احترام]] آن [[حضرت]] بود؛ به همین [[دلیل]] برخی می‌پنداشتند پس از ایشان به امامت خواهد رسید. ولی اسماعیل در [[زمان]] [[حیات]] [[پدر]] در "عریض"<ref>دره‏ای نزدیک مدینه.</ref> از [[دنیا]] رفت. [[مردم]]، جنازه‌‏اش را به [[مدینه]] نزد امام صادق{{ع}} آورده و در [[قبرستان بقیع]] [[دفن]] کردند. [[روایت]] شده است حضرت در [[مرگ]] او بسیار [[بی‏تابی]] می‌‏کرد؛ به گونه‏‌ای که با پای برهنه و بی‏ردا، دنبال [[تابوت]] او می‌‏رفت. همچنین [[دستور]] داد تابوت او را پیش از دفن، چندین بار به [[زمین]] نهادند و هربار حضرت می‏‌آمد و پارچه از روی صورتش برمی‏داشت و در روی او نگاه می‏‌کرد. مقصود [[امام صادق|امام]]{{ع}} این بود که مرگ او را پیش چشم آنان که [[گمان]] امامت و [[جانشینی]] او را داشتند، [[قطعی]] کند و شبهۀ آنان دربارۀ زنده بودنش را بر طرف سازد و به آنها بفهماند اسماعیل از دنیا رفته است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج‌۱، ص۱۰۹-۱۱۰؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۰۳.</ref>.

اسماعیلیه از آغاز [[تولد]] در [[قرن دوم]] تاکنون، نام‌های متعدی به خود دیده است؛ از جمله: [[سبعیه]]، [[باطنیه]]، [[قرمطیه]]، [[ملاحده]] و [[اباحیه]]<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۲</ref>. این گروه به‌واسطه [[باطنی‌گری|باطنی‌گریشان]] خیانت‌های زیادی در [[تاریخ اسلام]] مرتکب شدند و نقش [[بزرگی]] در ایجاد [[انحراف]] در مسائل [[اسلامی]] داشتند<ref>آشنایی با قرآن، جلد اول و دوم، ص۲۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۹۴.</ref>

# [[اسماعیلیه خالص]]: کسانی که با ادعای زنده بودن [[اسماعیل]]، او را [[امام]] و [[مهدی]] [[امت]] خواندند که [[غایب]] است و روزی [[ظهور]] خواهد کرد. نام دیگر این گروه "اسماعیلیه واقفه" است.

# [[مبارکیه]]: کسانی که معتقدند [[امامت]] پس از اسماعیل به فرزندش [[محمد]] منتقل شده است. علت نامگذاری آنها به این [[لقب]] آن است که محمد به همراه مربی خود، [[مبارک]] که [[غلام]] [[اسماعیل بن جعفر]] بوده امامت خود را [[برنامه‌ریزی]] کرده است.

# [[قرامطه]]: گروهی از مبارکیه که منکر [[مرگ]] محمد شده و او را [[قائم]] و [[امام غائب]] پنداشتند. [[رهبر]] اینها حمدان بن [[اشعث]] قرمط بوده است<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۳.</ref>.

# [[فاطمیان]]: گروهی که امامت را در [[فرزندان]] محمد بن اسماعیل جاری می‌‌دانند. [[مردم]] را به صورت مخفیانه به [[آیین اسماعیلی]] [[دعوت]] می‌‌کردند. نخستین [[دولت شیعی]] را با نام "[[فاطمیون]]" در [[مصر]] بنیان نهادند. از آنها دو [[فرقه]] جدید به نام‌های "[[نزاریه]]" و "[[مستعلیه]]" پیدا شدند. این گروه در حال حاضر بیشتر در [[هندوستان]] و کم و بیش در [[ایران]] هستند<ref>ر.ک: مسلم محمدی|محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۳؛ محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر، ص ۹۴.</ref>.

برخی از عقاید اسماعیلیه را این‌گونه می‌‌توان برشمرد:

# [[خداوند]] را [[برتر]] از آن می‌دانند که [[وهم]] و [[اندیشه]] و [[خرد]] [[انسانی]] آن را [[درک]] کند. پس از خداوند، [[عقل]] کل و نفس کل جای دارند. [[مظهر]] عقل کل، هفت نفرند: شش [[نبی]] [[اولوالعزم]] و یک قائم ([[آدم]]، [[نوح]]، [[ابراهیم]]، [[موسی]]، [[عیسی]] و [[پیامبر اسلام]] و هفتمین نفر [[محمد بن اسماعیل]] است). این هفت نفر را "نطقا" می‌‌گویند.  

# [[اعتقاد]] به [[تأویل آیات قرآن]] و [[احادیث]] و [[احکام شرع]]. وظیفۀ [[وصی]]، بیان [[اسرار]] و [[باطن شریعت]] است و او با [[تأویل آیات]] و احادیث این [[وظیفه]] را ادا می‌کند. از این رو، [[اسماعیلیان]] [[تمسک]] به ظاهر [[شریعت]] را درست نمی‌دانند.  

#این گروه تنها به [[معاد روحانی]] [[معتقد]] بوده و به [[بهشت و دوزخ]] [[جسمانی]] [[ایمان]] ندارند. [[تعالیم]] ظاهری اسماعیلیه چندان تفاوتی با تعالیم [[امامیه]] ندارد. آنان [[احکام عملی]] و [[شرعی]] [[اسلام]] ـ مانند [[نماز]] و [[روزه]] و [[خمس]] ـ را [[باور]] دارند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۴۱ -۴۲ و [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج‌۱، ص۱۰۹-۱۱۰؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۰۳.</ref>.

# [[امام]] از نظر اسماعیلیه دارای [[جایگاه]] بالاتری نسبت به [[پیامبر]] است؛ زیرا [[رسول]] آورندۀ ظاهر و امام آورندۀ [[باطن]] اشیاست. آنها - مانند [[غلات]] - [[ائمه]] را در [[عالم خلق]] و [[عالم امر|امر]] [[شریک خداوند]] می‌‌دانند. همچنین از نظر آنها امام از سوی [[خدا]] و از طریق [[نص]]، [[انتخاب]] می‌‌شود. [[امامت از نظر اسماعیلیه]] انواعی دارد که عبارت‌اند از: [[امام مقیم]]، [[امام اساس]]، [[امام متم]]، [[امام مستقر]] و [[امام مستودع]]<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۵-۲۷۶.</ref>.