پرش به محتوا

منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'باقی' به 'باقی'
جز (جایگزینی متن - 'باقی' به 'باقی')
خط ۳۶: خط ۳۶:
::::::اینکه ما به [[عظمت]] [[منزلت امام]] زمان{{ع}} نزد [[خداوند متعال]] و اینکه ایشان به [[اذن]] [[خدا]] می‌توانند مشکلات [[زندگی]] [[بشر]] را به سهولت حل کنند، [[اعتقاد]] داشته باشیم، یقیناً [[اعتقاد]] ارزشمندی است؛ و بخشی از [[معرفت]] و [[اعتقاد]] ما به [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} را تشکیل می‌دهد، اما همین [[اعتقاد]] نیز می‌تواند دچار نگاه عامیانه شود.
::::::اینکه ما به [[عظمت]] [[منزلت امام]] زمان{{ع}} نزد [[خداوند متعال]] و اینکه ایشان به [[اذن]] [[خدا]] می‌توانند مشکلات [[زندگی]] [[بشر]] را به سهولت حل کنند، [[اعتقاد]] داشته باشیم، یقیناً [[اعتقاد]] ارزشمندی است؛ و بخشی از [[معرفت]] و [[اعتقاد]] ما به [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} را تشکیل می‌دهد، اما همین [[اعتقاد]] نیز می‌تواند دچار نگاه عامیانه شود.
::::::اگر [[انتظار]] ما برای که [[ظهور]] مشکلات و تشریف‌فرمایی [[حضرت]]، صرفاً به این [[دلیل]] باشد که مشکلات شخصی ما حل شود، معلوم است که چنین [[انتظار]] بسیار سطحی و عامیانه خواهد بود. اگرچه [[حضرت]] حتی در [[دوران غیبت]] نیز گرفتاری‌های [[مؤمنان]] را برطرف می‌کنند و آنها را مورد [[عنایت]] و تفقد قرار می‌دهند<ref>در کتاب احتجاج طبرسی، در ضمن توقیعی که از امام زمان{{ع}} به شیخ مفید فرستاده شده است آمده است: {{متن حدیث|"فَإِنَّا نُحِيطُ عِلْماً بِأَنْبَائِكُمْ وَ لَا يَعْزُبُ عَنَّا شَيْ‌ءٌ مِنْ أَخْبَارِكُمْ- وَ مَعْرِفَتُنَا بِالذُّلِّ الَّذِي أَصَابَكُمْ مُذْ جَنَحَ كَثِيرٌ مِنْكُمْ إِلَى مَا كَانَ السَّلَفُ الصَّالِحُ عَنْهُ شَاسِعاً وَ نَبَذُوا الْعَهْدَ الْمَأْخُوذَ وَراءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لا يَعْلَمُونَ إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاء"}}؛ در عین حال از اخبار و اوضاع شما کاملاً آگاهیم و چیزی از آن بر ما پوشیده نمی‌ماند. ما از لغزش‌هائی که از برخی شیعیان سر میزند از وقتی که بسیاری از آنان میل به بعضی از کارهای ناشایسته‌ای نموده‌اند که نیکان گذشته از آنان احتراز می‌نمودند و پیمانی که از آنان برای توجه به خداوند و دوری از زشتی‌ها گرفته شده و آن را پشت سر انداخته‌اند اطلاع داریم، گویا آنان نمی‌دانند که ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبوده‌ایم، و اگر جز این بود از هر سو گرفتاری به شما رو می‌آورد و دشمنان‌تان، شما را از میان می‌بردند". احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۴۹۷.</ref>، اما درخواست [[فرج]] تنها برای رفع چنین مشکلاتی، سطحی انگاشتن [[قیام]] [[منجی]] است.
::::::اگر [[انتظار]] ما برای که [[ظهور]] مشکلات و تشریف‌فرمایی [[حضرت]]، صرفاً به این [[دلیل]] باشد که مشکلات شخصی ما حل شود، معلوم است که چنین [[انتظار]] بسیار سطحی و عامیانه خواهد بود. اگرچه [[حضرت]] حتی در [[دوران غیبت]] نیز گرفتاری‌های [[مؤمنان]] را برطرف می‌کنند و آنها را مورد [[عنایت]] و تفقد قرار می‌دهند<ref>در کتاب احتجاج طبرسی، در ضمن توقیعی که از امام زمان{{ع}} به شیخ مفید فرستاده شده است آمده است: {{متن حدیث|"فَإِنَّا نُحِيطُ عِلْماً بِأَنْبَائِكُمْ وَ لَا يَعْزُبُ عَنَّا شَيْ‌ءٌ مِنْ أَخْبَارِكُمْ- وَ مَعْرِفَتُنَا بِالذُّلِّ الَّذِي أَصَابَكُمْ مُذْ جَنَحَ كَثِيرٌ مِنْكُمْ إِلَى مَا كَانَ السَّلَفُ الصَّالِحُ عَنْهُ شَاسِعاً وَ نَبَذُوا الْعَهْدَ الْمَأْخُوذَ وَراءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لا يَعْلَمُونَ إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاء"}}؛ در عین حال از اخبار و اوضاع شما کاملاً آگاهیم و چیزی از آن بر ما پوشیده نمی‌ماند. ما از لغزش‌هائی که از برخی شیعیان سر میزند از وقتی که بسیاری از آنان میل به بعضی از کارهای ناشایسته‌ای نموده‌اند که نیکان گذشته از آنان احتراز می‌نمودند و پیمانی که از آنان برای توجه به خداوند و دوری از زشتی‌ها گرفته شده و آن را پشت سر انداخته‌اند اطلاع داریم، گویا آنان نمی‌دانند که ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبوده‌ایم، و اگر جز این بود از هر سو گرفتاری به شما رو می‌آورد و دشمنان‌تان، شما را از میان می‌بردند". احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۴۹۷.</ref>، اما درخواست [[فرج]] تنها برای رفع چنین مشکلاتی، سطحی انگاشتن [[قیام]] [[منجی]] است.
::::::بله، اگر بدانیم رفع مشکلات معیشتی ما در گرو رفع مشکلات کلانی است که عالم گرفتار آن است و بنا است [[منجی]] عالم این [[گرفتاری‌ها]] را به صورت ریشه‌ای برطرف فرمایند، به نگاه عمیق‌تری رسیده‌ایم. اما اساسا [[هدف]] کلیدی [[ظهور]] و حضور [[حضرت]] رفع مشکلات [[خرد]] و کلان آمدن [[جامعه]] به نیست اهداف. رفع بالاتر این انسانی مشکلات و [[معنوی]] است مقدمه.‌ای برای نائل نگاه صحیح به کسانی که می‌خواهند غیر عامیانه به این موضوع نگاه کنند، باید بدانند که هم برطرف شدن سختی‌های [[زندگی]] مقدماتی دارد، که اهمّ آنها برچیده شدن بساط [[کفر]] است (که همیشه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم موجب [[ظلم]] می‌گردد)، و هم برطرف شدن مشکلات، خود مقدمه‌ای برای رسیدن به اهداف مهم‌تری است؛ مانند فراغت و [[فرصت]] یافتن [[بندگان خدا]] برای [[عبودیت]] [[پروردگار]] و کسب [[کمالات]] [[معنوی]]. ضمن آنکه باید بدانیم اساساً [[پس از ظهور]]، تمامی مشکلات برطرف نخواهند شد و برخی از مشکلات و حتی مظلومیت‌های [[حضرت]] [[باقی]] می‌ماند. [[حضرت]] [[امام]] در این باره اشاره روشنی دارند: "و ما نباید توقع داشته باشیم که صبح کنیم در حالی که همه چیز سر جای خودش باشد. در زمان [[حضرت صاحب]]{{ع}} هم که ایشان با تمام [[قدرت]] می‌خواهند [[عدل]] را [[اجرا]] نمایند، با این ترتیب نمی‌شود که هیچ کس حتی خلاف پنهانی هم نکند. و بالاخره همان‌ها هم که مخالف هستند [[حضرت صاحب]] را [[شهید]] می‌کنند. و در [[روایات]]، قریب به این معنا دارد که بعضی فقهای عصر با ایشان [[مخالفت]] می‌کنند"<ref>صحیفه امام، ج ۱۹، ص ۳۰۳.</ref>.
::::::بله، اگر بدانیم رفع مشکلات معیشتی ما در گرو رفع مشکلات کلانی است که عالم گرفتار آن است و بنا است [[منجی]] عالم این [[گرفتاری‌ها]] را به صورت ریشه‌ای برطرف فرمایند، به نگاه عمیق‌تری رسیده‌ایم. اما اساسا [[هدف]] کلیدی [[ظهور]] و حضور [[حضرت]] رفع مشکلات [[خرد]] و کلان آمدن [[جامعه]] به نیست اهداف. رفع بالاتر این انسانی مشکلات و [[معنوی]] است مقدمه.‌ای برای نائل نگاه صحیح به کسانی که می‌خواهند غیر عامیانه به این موضوع نگاه کنند، باید بدانند که هم برطرف شدن سختی‌های [[زندگی]] مقدماتی دارد، که اهمّ آنها برچیده شدن بساط [[کفر]] است (که همیشه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم موجب [[ظلم]] می‌گردد)، و هم برطرف شدن مشکلات، خود مقدمه‌ای برای رسیدن به اهداف مهم‌تری است؛ مانند فراغت و [[فرصت]] یافتن [[بندگان خدا]] برای [[عبودیت]] [[پروردگار]] و کسب [[کمالات]] [[معنوی]]. ضمن آنکه باید بدانیم اساساً [[پس از ظهور]]، تمامی مشکلات برطرف نخواهند شد و برخی از مشکلات و حتی مظلومیت‌های [[حضرت]] باقی می‌ماند. [[حضرت]] [[امام]] در این باره اشاره روشنی دارند: "و ما نباید توقع داشته باشیم که صبح کنیم در حالی که همه چیز سر جای خودش باشد. در زمان [[حضرت صاحب]]{{ع}} هم که ایشان با تمام [[قدرت]] می‌خواهند [[عدل]] را [[اجرا]] نمایند، با این ترتیب نمی‌شود که هیچ کس حتی خلاف پنهانی هم نکند. و بالاخره همان‌ها هم که مخالف هستند [[حضرت صاحب]] را [[شهید]] می‌کنند. و در [[روایات]]، قریب به این معنا دارد که بعضی فقهای عصر با ایشان [[مخالفت]] می‌کنند"<ref>صحیفه امام، ج ۱۹، ص ۳۰۳.</ref>.
::::::هرچند دوران طلایی و زیبای [[ظهور]] با وضعیتی که امروزه [[انسان‌ها]] تجربه می‌کنند، بسیار متفاوت است، اما این تصور هم که در آن زمان "[[دنیا]] جای خود را با [[بهشت]] عوض خواهد کرد"، یک تصور عامیانه است. تا [[دنیا]] [[باقی]] است، [[سختی‌ها]] و مشکلات [[دنیا]] هم وجود خواهند داشت. [[خالق]] [[انسان]] می‌فرماید: "ما [[انسان]] را در [[رنج]] و زحمت آفریدیم"؛ {{متن قرآن|لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ}}<ref>سوره بلد، آیه ۴. در آیه دیگری نیز خداوند متعال حرکت انسان به سوی خودش را توأم با سختی و رنج می‌داند و می‌فرماید: "ای انسان! تو با تلاش و رنج به‌سوی پروردگارت می‌روی و او را ملاقات خواهی کرد"؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ}}؛ سوره انشقاق، آیه ۶. در تفسیر نمونه ذیل این آیه آمده است: "(کدح) (بر وزن مدح) به معنی تلاش و کوششی است که با رنج به و تعب همراه باشد، و در جسم و جان اثر بگذارد... این آیه اشاره به یک اصل اساسی در حیات همه انسان‌ها است، که همواره زندگی آمیخته با زحمت و رنج و تعب است". مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۲۹، ص ۳۰۰.</ref> و [[امیرمؤمنان]]{{ع}} می‌فرماید: "[[دنیا]] خانه [[سختی‌ها]] و محنت‌هاست"؛ {{متن حدیث|"الدُّنْيَا دَارُ الْمِحَنِ"}}<ref>غررالحکم، حدیث ۲۲۳۹. همچنین امیرالمؤمنین فرمودند: "سرایی است پوشیده از بلا و گرفتاری"؛ {{متن حدیث|"الدُّنْيَا دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَحْفُوفَة"}} نهج البلاغه، خطبه ۲۶۶. و فرمودند: "دنیا آکنده از مصیبت‌ها و پیش آمدهای ناگوار است"؛ {{متن حدیث|"الدُّنْيَا مَلِيئَةٌ بِالْمَصَائِبِ طَارِقَةٌ بِالْفَجَائِعِ وَ النَّوَائِب"}} غررالحکم، حدیث ۲۲۴۱.</ref>.
::::::هرچند دوران طلایی و زیبای [[ظهور]] با وضعیتی که امروزه [[انسان‌ها]] تجربه می‌کنند، بسیار متفاوت است، اما این تصور هم که در آن زمان "[[دنیا]] جای خود را با [[بهشت]] عوض خواهد کرد"، یک تصور عامیانه است. تا [[دنیا]] باقی است، [[سختی‌ها]] و مشکلات [[دنیا]] هم وجود خواهند داشت. [[خالق]] [[انسان]] می‌فرماید: "ما [[انسان]] را در [[رنج]] و زحمت آفریدیم"؛ {{متن قرآن|لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ}}<ref>سوره بلد، آیه ۴. در آیه دیگری نیز خداوند متعال حرکت انسان به سوی خودش را توأم با سختی و رنج می‌داند و می‌فرماید: "ای انسان! تو با تلاش و رنج به‌سوی پروردگارت می‌روی و او را ملاقات خواهی کرد"؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ}}؛ سوره انشقاق، آیه ۶. در تفسیر نمونه ذیل این آیه آمده است: "(کدح) (بر وزن مدح) به معنی تلاش و کوششی است که با رنج به و تعب همراه باشد، و در جسم و جان اثر بگذارد... این آیه اشاره به یک اصل اساسی در حیات همه انسان‌ها است، که همواره زندگی آمیخته با زحمت و رنج و تعب است". مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۲۹، ص ۳۰۰.</ref> و [[امیرمؤمنان]]{{ع}} می‌فرماید: "[[دنیا]] خانه [[سختی‌ها]] و محنت‌هاست"؛ {{متن حدیث|"الدُّنْيَا دَارُ الْمِحَنِ"}}<ref>غررالحکم، حدیث ۲۲۳۹. همچنین امیرالمؤمنین فرمودند: "سرایی است پوشیده از بلا و گرفتاری"؛ {{متن حدیث|"الدُّنْيَا دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَحْفُوفَة"}} نهج البلاغه، خطبه ۲۶۶. و فرمودند: "دنیا آکنده از مصیبت‌ها و پیش آمدهای ناگوار است"؛ {{متن حدیث|"الدُّنْيَا مَلِيئَةٌ بِالْمَصَائِبِ طَارِقَةٌ بِالْفَجَائِعِ وَ النَّوَائِب"}} غررالحکم، حدیث ۲۲۴۱.</ref>.
::::::تمام این نگرش‌های عوامانه می‌تواند حرف‌های درستی در بر داشته باشند، اما وقتی ‌نگاه توانند عمیقی به این حرف‌ها نداشته باشیم، ممکن است در ذیل هر کدام از آنها تصورات و برداشت‌های نادرستی شکل بگیرد. نباید با اشاره‌هایی که درباره [[ظهور]] و [[حکومت]] [[حضرت]] وجود دارد، بدون تحلیل برخورد کرد. بلکه باید با بهره‌گیری از عموم [[معارف دینی]] به [[تفسیر]] آنها پرداخت»<ref>[[علی رضا پناهیان|پناهیان؛ علی رضا]]، [[انتظار عامیانه عالمانه عارفانه (کتاب)|انتظار عامیانه عالمانه عارفانه]]، ص ۱۸-۵۲.</ref>.
::::::تمام این نگرش‌های عوامانه می‌تواند حرف‌های درستی در بر داشته باشند، اما وقتی ‌نگاه توانند عمیقی به این حرف‌ها نداشته باشیم، ممکن است در ذیل هر کدام از آنها تصورات و برداشت‌های نادرستی شکل بگیرد. نباید با اشاره‌هایی که درباره [[ظهور]] و [[حکومت]] [[حضرت]] وجود دارد، بدون تحلیل برخورد کرد. بلکه باید با بهره‌گیری از عموم [[معارف دینی]] به [[تفسیر]] آنها پرداخت»<ref>[[علی رضا پناهیان|پناهیان؛ علی رضا]]، [[انتظار عامیانه عالمانه عارفانه (کتاب)|انتظار عامیانه عالمانه عارفانه]]، ص ۱۸-۵۲.</ref>.


۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش