جز
جایگزینی متن - 'پنهان' به 'پنهان'
جز (جایگزینی متن - 'قوت' به 'قوت') |
جز (جایگزینی متن - 'پنهان' به 'پنهان') |
||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
===روش [[عیبپوشی]]=== | ===روش [[عیبپوشی]]=== | ||
*عیبپوشی و [[عذرپذیری]] در زمانی به کار گرفته میشوند که خطای متربی یقینی است و باید [[عیب]] و [[گناه]] او پوشانده شود. | *عیبپوشی و [[عذرپذیری]] در زمانی به کار گرفته میشوند که خطای متربی یقینی است و باید [[عیب]] و [[گناه]] او پوشانده شود. | ||
*[[امام سجاد]]{{ع}} در دعای شانزدهم و در عبارت بیست و یکم آن میفرمایند: "ای خدای من [[سپاس]] مخصوص تو است که چه بسیار [[عیب]] مرا پوشاندی، و (نزد [[مردم]]) رسوایم نکردی؛ و چه بسیار [[گناه]] مرا | *[[امام سجاد]]{{ع}} در دعای شانزدهم و در عبارت بیست و یکم آن میفرمایند: "ای خدای من [[سپاس]] مخصوص تو است که چه بسیار [[عیب]] مرا پوشاندی، و (نزد [[مردم]]) رسوایم نکردی؛ و چه بسیار [[گناه]] مرا پنهان نمودی و (به آن نزد دیگران) معروفم ننمودی؛ و چه بسا [[زشتی]] ([[گناه]]) که بهجا آوردم و پرده مرا ندریدی، و طوق ناپسندی و [[زشتی]] آن را به گردنم نینداختی، و بدیهای آن را بر همسایگانم که در جستجوی عیبهایم هستند و بر رشکبران نعمتی که به من دادهای [[آشکار]] نساختی"<ref>{{متن حدیث|يَا إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ فَكَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَيَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِي، وَ كَمْ مِنْ ذَنْبٍ غَطَّيْتَهُ عَلَيَّ فَلَمْ تَشْهَرْنِي، وَ كَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ تَهْتِكْ عَنِّي سِتْرَهَا، وَ لَمْ تُقَلِّدْنِي مَكْرُوهَ شَنَارِهَا، وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ يَلْتَمِسُ مَعَايِبِي مِنْ جِيرَتِي، وَ حَسَدَةِ نِعْمَتِكَ عِنْدِي}}</ref>؛ | ||
*شاید در اینجا این سؤال مطرح شود که آیا از [[امامان معصوم]]{{عم}} گناهی سر زده که از [[خداوند]] درخواست پوشاندن آن را میکنند؟ [[ائمه معصومین]]{{عم}}، [[معصوم]] از هر گناهی هستند، لکن برخی از اموراتی که برای [[بندگان]] عادی [[خداوند]] [[گناه]] نیست به واسطه [[علم]] و [[معرفت]] آنان [[گناه]] نامیده میشود؛ از طرف دیگر دعاهای [[صحیفه]] جنبه [[ازلی]] و همگانی دارد و صرفاً دعاوی [[امام سجاد]]{{ع}} نیست بلکه [[امام سجاد]]{{ع}} در اینگونه [[دعاها]] چگونگی طلب [[عفو]] و [[بخشش گناهان]] را به [[بندگان خدا]] [[آموزش]] میدهد<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۱۱۲-۱۱۳.</ref> | *شاید در اینجا این سؤال مطرح شود که آیا از [[امامان معصوم]]{{عم}} گناهی سر زده که از [[خداوند]] درخواست پوشاندن آن را میکنند؟ [[ائمه معصومین]]{{عم}}، [[معصوم]] از هر گناهی هستند، لکن برخی از اموراتی که برای [[بندگان]] عادی [[خداوند]] [[گناه]] نیست به واسطه [[علم]] و [[معرفت]] آنان [[گناه]] نامیده میشود؛ از طرف دیگر دعاهای [[صحیفه]] جنبه [[ازلی]] و همگانی دارد و صرفاً دعاوی [[امام سجاد]]{{ع}} نیست بلکه [[امام سجاد]]{{ع}} در اینگونه [[دعاها]] چگونگی طلب [[عفو]] و [[بخشش گناهان]] را به [[بندگان خدا]] [[آموزش]] میدهد<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۱۱۲-۱۱۳.</ref> | ||
===روش [[رفق و مدارا]]=== | ===روش [[رفق و مدارا]]=== | ||
خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
*[[امام سجاد]]{{ع}} در دعای بیست و هفتم و در عبارت پنجم آن میفرمایند: "بار خدایا! با آنچه خواسته شد [[دشمنان]] [[آل محمد]] را در هم شکن، و ناخنهای [[دشمنان]] را از ایشان جدا ساز و میان [[دشمنان]] و سلاحشان جدایی افکن؛ بندهای دلهایشان را بکن؛ و میان آنان و آذوقههایشان دوری انداز؛ در راهها سرگردانشان گردان؛ و از چیزی که به آن رو آوردهاند گمراهشان ساز؛ و [[کمک]] را از آنها ببر؛ از شمارشان بکاه؛ و دلهایشان را از [[ترس]] پر نما، و دستهایشان را از گشودن بازدار؛ و زبانهایشان را از گفتار ببند ( تا مانند لال نتوانند سخنی گویند) و با [[سختی]] و گرفتاری ایشان پیروانشان را پراکنده گردان؛ و ایشان را برای آنها که در پس ایشاناند [[عبرت]] قرار ده؛ و به [[خوار]] ساختن آنها طمعها و آرزوهای کسانی (لشگرهایی) را که پس از ایشاناند قطع فرما"<ref>{{متن حدیث| اللَّهُمَّ افْلُلْ بِذَلِكَ عَدُوَّهُمْ، وَ اقْلِمْ عَنْهُمْ أَظْفَارَهُمْ، وَ فَرِّقْ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ أَسْلِحَتِهِمْ، وَ اخْلَعْ وَثَائِقَ أَفْئِدَتِهِمْ، وَ بَاعِدْ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ أَزْوِدَتِهِمْ، وَ حَيِّرْهُمْ فِي سُبُلِهِمْ، وَ ضَلِّلْهُمْ عَنْ وَجْهِهِمْ، وَ اقْطَعْ عَنْهُمُ الْمَدَدَ، وَ انْقُصْ مِنْهُمُ الْعَدَدَ، وَ امْلَأْ أَفْئِدَتَهُمُ الرُّعْبَ، وَ اقْبِضْ أَيْدِيَهُمْ عَنِ الْبَسْطِ، وَ اخْزِمْ أَلْسِنَتَهُمْ عَنِ النُّطْقِ، وَ شَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ وَ نَكِّلْ بِهِمْ مَنْ وَرَاءَهُمْ، وَ اقْطَعْ بِخِزْيِهِمْ أَطْمَاعَ مَنْ بَعْدَهُمْ}}</ref>؛ | *[[امام سجاد]]{{ع}} در دعای بیست و هفتم و در عبارت پنجم آن میفرمایند: "بار خدایا! با آنچه خواسته شد [[دشمنان]] [[آل محمد]] را در هم شکن، و ناخنهای [[دشمنان]] را از ایشان جدا ساز و میان [[دشمنان]] و سلاحشان جدایی افکن؛ بندهای دلهایشان را بکن؛ و میان آنان و آذوقههایشان دوری انداز؛ در راهها سرگردانشان گردان؛ و از چیزی که به آن رو آوردهاند گمراهشان ساز؛ و [[کمک]] را از آنها ببر؛ از شمارشان بکاه؛ و دلهایشان را از [[ترس]] پر نما، و دستهایشان را از گشودن بازدار؛ و زبانهایشان را از گفتار ببند ( تا مانند لال نتوانند سخنی گویند) و با [[سختی]] و گرفتاری ایشان پیروانشان را پراکنده گردان؛ و ایشان را برای آنها که در پس ایشاناند [[عبرت]] قرار ده؛ و به [[خوار]] ساختن آنها طمعها و آرزوهای کسانی (لشگرهایی) را که پس از ایشاناند قطع فرما"<ref>{{متن حدیث| اللَّهُمَّ افْلُلْ بِذَلِكَ عَدُوَّهُمْ، وَ اقْلِمْ عَنْهُمْ أَظْفَارَهُمْ، وَ فَرِّقْ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ أَسْلِحَتِهِمْ، وَ اخْلَعْ وَثَائِقَ أَفْئِدَتِهِمْ، وَ بَاعِدْ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ أَزْوِدَتِهِمْ، وَ حَيِّرْهُمْ فِي سُبُلِهِمْ، وَ ضَلِّلْهُمْ عَنْ وَجْهِهِمْ، وَ اقْطَعْ عَنْهُمُ الْمَدَدَ، وَ انْقُصْ مِنْهُمُ الْعَدَدَ، وَ امْلَأْ أَفْئِدَتَهُمُ الرُّعْبَ، وَ اقْبِضْ أَيْدِيَهُمْ عَنِ الْبَسْطِ، وَ اخْزِمْ أَلْسِنَتَهُمْ عَنِ النُّطْقِ، وَ شَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ وَ نَكِّلْ بِهِمْ مَنْ وَرَاءَهُمْ، وَ اقْطَعْ بِخِزْيِهِمْ أَطْمَاعَ مَنْ بَعْدَهُمْ}}</ref>؛ | ||
*[[امام سجاد]]{{ع}}، در این عبارت [[مدارا]] با [[دشمن]] را از درگاه [[خداوند]] به واسطه پراکنده شدن آنان طلب مینماید؛ [[مسلم]] است که [[مدارا]] با [[والدین]]، [[دوستان]] و سایرین اولیتر است<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۱۱۴.</ref> | *[[امام سجاد]]{{ع}}، در این عبارت [[مدارا]] با [[دشمن]] را از درگاه [[خداوند]] به واسطه پراکنده شدن آنان طلب مینماید؛ [[مسلم]] است که [[مدارا]] با [[والدین]]، [[دوستان]] و سایرین اولیتر است<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۱۱۴.</ref> | ||
*همچنین از روش [[رفق]] و [[مدارا]] درباره [[همسایگان]] در دعای بیست و ششم و عبارت دوم آن میفرمایند: "و آنان را [[توفیق]] ده برای برپا دانسن طریقه و روش (نگاهداری [[احکام]]) و فراگرفتن [[[اخلاق نیک]] خود (که [[بندگان]] را به آن امر فرمودهای) در سود رساندن به ناتوانانشان؛ و جلوگیری از [[فقر]] و نیازمندیشان؛ و رفتن نزد بیمارشان؛ و [[راهنمایی]] راهجویشان؛ و [[اندرز]] دادن [[مشورت]] کنندهاشان، و [[دیدار]] از مسافرشان؛ و | *همچنین از روش [[رفق]] و [[مدارا]] درباره [[همسایگان]] در دعای بیست و ششم و عبارت دوم آن میفرمایند: "و آنان را [[توفیق]] ده برای برپا دانسن طریقه و روش (نگاهداری [[احکام]]) و فراگرفتن [[[اخلاق نیک]] خود (که [[بندگان]] را به آن امر فرمودهای) در سود رساندن به ناتوانانشان؛ و جلوگیری از [[فقر]] و نیازمندیشان؛ و رفتن نزد بیمارشان؛ و [[راهنمایی]] راهجویشان؛ و [[اندرز]] دادن [[مشورت]] کنندهاشان، و [[دیدار]] از مسافرشان؛ و پنهان کردن رازهایشان؛ و پوشاندن عیبهایشان؛ و [[یاری]] کردن ستمدیدهاشان؛ و خوب [[کمک]] کردنشان در ساختن ابزار خانه (دیگ، تبر، نردبان و مانند آنها)، سود رساندنشان به [[بخشش]] فراوان، و دادن آنچه ایشان را [[واجب]] و لازم است پیش از درخواست"<ref>{{متن حدیث| وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِكَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِكَ فِي إِرْفَاقِ ضَعِيفِهِمْ، وَ سَدِّ خَلَّتِهِمْ، وَ عِيَادَةِ مَرِيضِهِمْ، وَ هِدَايَةِ مُسْتَرْشِدِهِمْ، وَ مُنَاصَحَةِ مُسْتَشِيرِهِمْ، وَ تَعَهُّدِ قَادِمِهِمْ، وَ كِتْمَانِ أَسْرَارِهِمْ، وَ سَتْرِ عَوْرَاتِهِمْ، وَ نُصْرَةِ مَظْلُومِهِمْ، وَ حُسْنِ مُوَاسَاتِهِمْ بِالْمَاعُونِ، وَ الْعَوْدِ عَلَيْهِمْ بِالْجِدَةِ وَ الْإِفْضَالِ، وَ إِعْطَاءِ مَا يَجِبُ لَهُمْ قَبْلَ السُّؤَالِ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۱۱۵.</ref> | ||
===روش کم شمردن [[خوبیها]] و زیاد شمردن [[بدیها]]=== | ===روش کم شمردن [[خوبیها]] و زیاد شمردن [[بدیها]]=== | ||
*این روش مبتنی بر اصل کمالخواهی است. | *این روش مبتنی بر اصل کمالخواهی است. | ||
*[[امام]] در دعای بیستم و در عبارت دهم آن میفرمایند: "بارخدایا بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست؛ و مرا به زینت [[صالحین]] و شایستگان (انجام [[حقوق خدا]] و [[مردم]]) آراسته فرما؛ و [[زیور]] [[پرهیزکاران]] ([[عمل به واجبات]] و ترک [[محرمات]]) را به من بپوشان، با ([[توفیق]] برای) گستردن [[عدل و داد]] (تا از [[افراط و تفریط]] در [[حق]] دوری گزینم) و فرونشاندن [[خشم]] و خاموش کردن [[آتش]] [[دشمنی]] ([[اختلاف]] بین [[مردم]]) و گردآوردن پراکندگان (دلهای از هم رنجیده) و [[اصلاح]] [[فساد]] بین [[مردم]]؛ و فاش کردن خیر و [[نیکی]]؛ و | *[[امام]] در دعای بیستم و در عبارت دهم آن میفرمایند: "بارخدایا بر [[محمد]] و آل او [[درود]] فرست؛ و مرا به زینت [[صالحین]] و شایستگان (انجام [[حقوق خدا]] و [[مردم]]) آراسته فرما؛ و [[زیور]] [[پرهیزکاران]] ([[عمل به واجبات]] و ترک [[محرمات]]) را به من بپوشان، با ([[توفیق]] برای) گستردن [[عدل و داد]] (تا از [[افراط و تفریط]] در [[حق]] دوری گزینم) و فرونشاندن [[خشم]] و خاموش کردن [[آتش]] [[دشمنی]] ([[اختلاف]] بین [[مردم]]) و گردآوردن پراکندگان (دلهای از هم رنجیده) و [[اصلاح]] [[فساد]] بین [[مردم]]؛ و فاش کردن خیر و [[نیکی]]؛ و پنهان نمودن [[عیب]] و [[زشتی]] و [[نرمخویی]] و [[فروتنی]] و نیکوروشی؛ و سنگینی؛ و خوش [[خویی ]](با [[مردم]]) و پیشی گرفتن [[نیکی]]؛ و [[برگزیدن]] [[احسان]] بیآنکه جزای احسانی باشد؛ و [[سرزنش]] نکردن و همراهمی نکردن به غیر مستحق و گفتن [[حق]] اگرچه سخت (یا اندک) باشد؛ و کم شمردن [[نیکی]] در گفتار و کردارم اگرچه بسیار باشد؛ و بسیار شمردن [[بدی]] در گفتار و کردارم اگرچه کم باشد و آنچه را [[بیان]] شد من به وسیله [[طاعت]] و [[فرمانبری]] همیشگی؛ و همیشه بودن با [[جماعت]] و واگذاشتن بدعتگزاران و آنکه [[رأی]] و [[اندیشه]] اختراع شده به کار برد، کامل گردان"<ref>{{متن حدیث| اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَلِّنِي بِحِلْيَةِ الصَّالِحِينَ، وَ أَلْبِسْنِي زِينَةَ الْمُتَّقِينَ، فِي بَسْطِ الْعَدْلِ، وَ كَظْمِ الغَيْظِ، وَ إِطْفَاءِ النَّائِرَةِ، وَ ضَمِّ أَهْلِ الْفُرْقَةِ، وَ إِصْلَاحِ ذَاتِ الْبَيْنِ، وَ إِفْشَاءِ الْعَارِفَةِ، وَ سَتْرِ الْعَائِبَةِ، وَ لِينِ الْعَرِيكَةِ، وَ خَفْضِ الْجَنَاحِ، وَ حُسْنِ السِّيرَةِ، وَ سُكُونِ الرِّيحِ، وَ طِيبِ الْمُخَالَقَةِ، وَ السَّبْقِ إِلَى الْفَضِيلَةِ، وَ إِيثَارِ التَّفَضُّلِ، وَ تَرْكِ التَّعْيِيرِ، وَ الْإِفْضَالِ عَلَى غَيْرِ الْمُسْتَحِقِّ، وَ الْقَوْلِ بِالْحَقِّ وَ إِنْ عَزَّ، وَ اسْتِقْلَالِ الْخَيْرِ وَ إِنْ كَثُرَ مِنْ قَوْلِي وَ فِعْلِي، وَ اسْتِكْثَارِ الشَّرِّ وَ إِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلِي وَ فِعْلِي، وَ أَكْمِلْ ذَلِكَ لِي بِدَوَامِ الطَّاعَةِ، وَ لُزُومِ الْجَمَاعَةِ، وَ رَفْضِ أَهْلِ الْبِدَعِ، وَ مُسْتَعْمِلِ الرَّأْيِ الْمُخْتَرَعِ}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۱۱۵-۱۱۶.</ref> | ||
*[[امام سجاد]]{{ع}} در دعای سی و دوم و در عبارت دهم آن میفرمایند: "[[طاعت]] و [[فرمانبری]] از تو که آن را به شمار آورم کم و [[معصیت]] و [[نافرمانی]] از تو که بر آن [[اقرار]] کنم بسیار است، و [[عفو]] از بندهات بر تو هرگز دشوار نیست اگرچه بد کرده باشد، پس مرا ببخش"<ref>{{متن حدیث| قَلَّ عِنْدِي مَا أَعْتَدُّ بِهِ مِنْ طَاعَتِكَ، و كَثُرَ عَلَيَّ مَا أَبُوءُ بِهِ مِنْ مَعْصِيَتِكَ وَ لَنْ يَضِيقَ عَلَيْكَ عَفْوٌ عَنْ عَبْدِكَ وَ إِنْ أَسَاءَ، فَاعْفُ عَنِّي}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۱۱۶.</ref> | *[[امام سجاد]]{{ع}} در دعای سی و دوم و در عبارت دهم آن میفرمایند: "[[طاعت]] و [[فرمانبری]] از تو که آن را به شمار آورم کم و [[معصیت]] و [[نافرمانی]] از تو که بر آن [[اقرار]] کنم بسیار است، و [[عفو]] از بندهات بر تو هرگز دشوار نیست اگرچه بد کرده باشد، پس مرا ببخش"<ref>{{متن حدیث| قَلَّ عِنْدِي مَا أَعْتَدُّ بِهِ مِنْ طَاعَتِكَ، و كَثُرَ عَلَيَّ مَا أَبُوءُ بِهِ مِنْ مَعْصِيَتِكَ وَ لَنْ يَضِيقَ عَلَيْكَ عَفْوٌ عَنْ عَبْدِكَ وَ إِنْ أَسَاءَ، فَاعْفُ عَنِّي}}</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص۱۱۶.</ref> | ||
*[[امام سجاد]]{{ع}} در دعای پنجاه و دوم و در عبارت هفتم آن میفرمایند: "بارخدایا من (همیشه از شب) داخل در صبح و (از روز) داخل در شب میشوم در حالی که عمل و کردارم ([[طاعت]] و بندگیام) را اندک میبینم؛ و به گناهم اعتراف و به خطاها و کارهای ناروایم [[اقرار]] میکنم، من به سبب [[افراط]] و [[تجاوز]] از حد بر خود (در درگاه تو) ذلیل و خوارم، کردارم مرا هلاک ساخته (برای من موجب [[عذاب]] و [[کیفر]] گشته) و [[هوای نفس]] و خواهشم (در آنچه جایز و روا نیست) تباهم گردانیده؛ و شهوات و پذیرفتن خواهشهای نفسم مرا (از خیر و [[نیکی]] که برای [[نیکوکاران]] است) بیبهره نموده"<ref>{{متن حدیث| اللَّهُمَّ إِنِّي أُصْبِحُ وَ أُمْسِي مُسْتَقِلًّا لِعَمَلِي، مُعْتَرِفاً بِذَنْبِي، مُقِرّاً بِخَطَايَايَ، أَنَا بِإِسْرَافِي عَلَى نَفْسِي ذَلِيلٌ، عَمَلِي أَهْلَكَنِي، وَ هَوَايَ أَرْدَانِي، وَ شَهَوَاتِي حَرَمَتْنِي}}</ref>؛ | *[[امام سجاد]]{{ع}} در دعای پنجاه و دوم و در عبارت هفتم آن میفرمایند: "بارخدایا من (همیشه از شب) داخل در صبح و (از روز) داخل در شب میشوم در حالی که عمل و کردارم ([[طاعت]] و بندگیام) را اندک میبینم؛ و به گناهم اعتراف و به خطاها و کارهای ناروایم [[اقرار]] میکنم، من به سبب [[افراط]] و [[تجاوز]] از حد بر خود (در درگاه تو) ذلیل و خوارم، کردارم مرا هلاک ساخته (برای من موجب [[عذاب]] و [[کیفر]] گشته) و [[هوای نفس]] و خواهشم (در آنچه جایز و روا نیست) تباهم گردانیده؛ و شهوات و پذیرفتن خواهشهای نفسم مرا (از خیر و [[نیکی]] که برای [[نیکوکاران]] است) بیبهره نموده"<ref>{{متن حدیث| اللَّهُمَّ إِنِّي أُصْبِحُ وَ أُمْسِي مُسْتَقِلًّا لِعَمَلِي، مُعْتَرِفاً بِذَنْبِي، مُقِرّاً بِخَطَايَايَ، أَنَا بِإِسْرَافِي عَلَى نَفْسِي ذَلِيلٌ، عَمَلِي أَهْلَكَنِي، وَ هَوَايَ أَرْدَانِي، وَ شَهَوَاتِي حَرَمَتْنِي}}</ref>؛ |