حدیث ثقلین در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
(←منابع) |
|||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
*'''[[افضلیت اهل بیت]]''': همتایی [[اهل بیت]] با [[قرآن کریم]] از یک سو، و [[وجوب پیروی]] همه جانبه از آنان از سوی دیگر، به‌علاوه [[معصوم]] بودن آنان از هر گونه [[خطا]] و [[گناه]]، چنان که پیش از این بیان شد، بیانگر افضلیت اهل بیت بر دیگران است، تنها [[پیامبر اکرم]]{{صل}} از این [[حکم]] مستثنی است. مضافاً بر این که در برخی از [[روایات]] [[حدیث ثقلین]] بر [[اعلمیت اهل بیت]] بر دیگران تصریح شده است: {{متن حدیث|وَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ}}<ref>المعجم الکبیر، ج۵، ص۱۸۶- ۱۸۷؛ غایة المرام، ج۲، ص۳۴۱- ۳۴۲.</ref>. شماری از [[عالمان]] [[اهل‌سنّت]] بر اعلمیت اهل بیت [[پیامبر]]{{صل}} بر دیگران تصریح کرده‌اند: [[ابن حجر هیتمی]] (متوفای ۹۷۳ ه) گفته است: “مقصود از کسانی که به تمسّک به آنان [[تشویق]] شده است، عالمان اهل بیت به [[کتاب خدا]] و [[سنّت]] [[رسول خدا]]{{صل}} هستند؛ زیرا آنان کسانی‌اند که تا [[قیامت]] از [[کتاب الهی]] جدا نخواهند شد، و عبارت {{متن حدیث|وَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ}} در [[روایت]] پیشین، مؤید این مطلب است، آنان با این ویژگی از دیگر عالمان متمایزند؛ زیرا [[خداوند]] [[پلیدی]] را از آنها دور کرده و پاکیزه‌شان ساخته است و با کرامت‌های نمایان و مزایای فراوان که برخی از آنها پیش از این بیان شد، به آنان [[شرافت]] داده است”<ref>الصواعق المحرقة، ص۱۸۹.</ref>. [[ملا علی قاری]] (متوفای ۱۰۱۳ ه) نیز گفته است: “اظهر این است که اهل بیت غالباً نسبت به صاحب [[بیت]] از دیگران آگاه‌ترند، پس مراد از اهل بیت، عالمان از آنان است که بر [[سیرت]] و [[طریقت]] پیامبر [[آگاه]]، و به حکم و [[حکمت]] او عارفند و به این جهت صلاحیت آن را دارند که [[همتای قرآن]] باشند”<ref>المرقاة فی شرح المشکاة، ج۵، ص۶۰۰.</ref>. [[افضلیت]]، یکی از شرایط اساسی [[امامت]] است. به گفته [[تفتازانی]]، معظم [[اهل]] سنّت و بسیاری از [[فرق اسلامی]] بر آن‌اند که امامت [[حق]] [[افضل افراد]] یک عصر است، مگر آنکه مستلزم [[هرج و مرج]] و [[فتنه]] باشد<ref>شرح المقاصد، ج۵، ص۲۹۱.</ref>. از نظر [[عقل]] با وجود فرد [[افضل]]، [[امامت مفضول]] [[قبیح]] است، چنان که [[آیه شریفه]]{{متن قرآن|أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref>«آیا آنکه به حقّ رهنمون می‌گردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمی‌یابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری می‌کنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref> نیز بر آن دلالت می‌کند<ref>ر.ک: امامت در بینش اسلامی، ص۱۸۷-۲۰۲.</ref>. با توجه به [[افضلیت اهل بیت]]{{ع}} از یک سو، و شرط بودن [[افضلیت]] در [[امامت]] از سوی دیگر، دلالت [[حدیث ثقلین]] بر [[امامت اهل بیت]]، [[ثابت]] و آشکار است.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|امامت اهل بیت]]، ص ۱۶۶.</ref> | *'''[[افضلیت اهل بیت]]''': همتایی [[اهل بیت]] با [[قرآن کریم]] از یک سو، و [[وجوب پیروی]] همه جانبه از آنان از سوی دیگر، به‌علاوه [[معصوم]] بودن آنان از هر گونه [[خطا]] و [[گناه]]، چنان که پیش از این بیان شد، بیانگر افضلیت اهل بیت بر دیگران است، تنها [[پیامبر اکرم]]{{صل}} از این [[حکم]] مستثنی است. مضافاً بر این که در برخی از [[روایات]] [[حدیث ثقلین]] بر [[اعلمیت اهل بیت]] بر دیگران تصریح شده است: {{متن حدیث|وَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ}}<ref>المعجم الکبیر، ج۵، ص۱۸۶- ۱۸۷؛ غایة المرام، ج۲، ص۳۴۱- ۳۴۲.</ref>. شماری از [[عالمان]] [[اهل‌سنّت]] بر اعلمیت اهل بیت [[پیامبر]]{{صل}} بر دیگران تصریح کرده‌اند: [[ابن حجر هیتمی]] (متوفای ۹۷۳ ه) گفته است: “مقصود از کسانی که به تمسّک به آنان [[تشویق]] شده است، عالمان اهل بیت به [[کتاب خدا]] و [[سنّت]] [[رسول خدا]]{{صل}} هستند؛ زیرا آنان کسانی‌اند که تا [[قیامت]] از [[کتاب الهی]] جدا نخواهند شد، و عبارت {{متن حدیث|وَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ}} در [[روایت]] پیشین، مؤید این مطلب است، آنان با این ویژگی از دیگر عالمان متمایزند؛ زیرا [[خداوند]] [[پلیدی]] را از آنها دور کرده و پاکیزه‌شان ساخته است و با کرامت‌های نمایان و مزایای فراوان که برخی از آنها پیش از این بیان شد، به آنان [[شرافت]] داده است”<ref>الصواعق المحرقة، ص۱۸۹.</ref>. [[ملا علی قاری]] (متوفای ۱۰۱۳ ه) نیز گفته است: “اظهر این است که اهل بیت غالباً نسبت به صاحب [[بیت]] از دیگران آگاه‌ترند، پس مراد از اهل بیت، عالمان از آنان است که بر [[سیرت]] و [[طریقت]] پیامبر [[آگاه]]، و به حکم و [[حکمت]] او عارفند و به این جهت صلاحیت آن را دارند که [[همتای قرآن]] باشند”<ref>المرقاة فی شرح المشکاة، ج۵، ص۶۰۰.</ref>. [[افضلیت]]، یکی از شرایط اساسی [[امامت]] است. به گفته [[تفتازانی]]، معظم [[اهل]] سنّت و بسیاری از [[فرق اسلامی]] بر آن‌اند که امامت [[حق]] [[افضل افراد]] یک عصر است، مگر آنکه مستلزم [[هرج و مرج]] و [[فتنه]] باشد<ref>شرح المقاصد، ج۵، ص۲۹۱.</ref>. از نظر [[عقل]] با وجود فرد [[افضل]]، [[امامت مفضول]] [[قبیح]] است، چنان که [[آیه شریفه]]{{متن قرآن|أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref>«آیا آنکه به حقّ رهنمون می‌گردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمی‌یابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری می‌کنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref> نیز بر آن دلالت می‌کند<ref>ر.ک: امامت در بینش اسلامی، ص۱۸۷-۲۰۲.</ref>. با توجه به [[افضلیت اهل بیت]]{{ع}} از یک سو، و شرط بودن [[افضلیت]] در [[امامت]] از سوی دیگر، دلالت [[حدیث ثقلین]] بر [[امامت اهل بیت]]، [[ثابت]] و آشکار است.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|امامت اهل بیت]]، ص ۱۶۶.</ref> | ||
*'''[[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[حدیث ثقلین]]''': در شماری از [[روایات]] حدیث ثقلین که از امیرالمؤمنین{{ع}}، [[زید بن أرقم]]، [[حذیفه بن اسید]]، [[عامر بن لیلی]]، [[جابر بن عبدالله انصاری]] و [[ام سلمه]] [[روایت]] شده، آمده است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} پس از سفارش به [[تمسک به ثقلین]]، [[اولویت]] خود بر [[مؤمنان]] از خود آنها را یادآور شد، آنگاه فرمود: {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ}} یعنی همان [[ولایتی]] که من بر شما دارم، [[علی]] هم بر شما دارد<ref>ر.ک: المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۱۸، ح۴۵۷۶ و ۴۵۷۷، الصواعق المحرقة، ص۵۵، ابن حجر مکی این حدیث را از معجم طبرانی و دیگران نقل کرده و آن را صحیح شمرده است؛ کنز العمال، ج۱، ص۱۶۸؛ الفصول المهمة، ص۴۰؛ کمال الدین، ص۲۳۴ و ۲۳۸؛ نیز ر.ک: تفحات الأزهار، ج۲، ص۲۷۹- ۲۸۲.</ref>. از این که ذیل [[حدیث]]، بیانگر [[امامت امیرالمؤمنین]]{{ع}} است، و بر اساس قاعده “وحدت [[سیاق]] کلام”، به دست می‌آید که حدیث ثقلین بیانگر [[امامت اهل‌بیت]]{{عم}} است، و ذکر امامت امیرالمؤمنین{{ع}} ناظر به اولین و برجسته‌ترین مصداق امامت اهل‌بیت{{عم}} است. [[ابن حجر مکی]] در این باره گفته است: “سزاوار ترین شخص از [[اهل بیت]] که به او تمسّک می‌شود و عالم آنان، [[علی بن ابی طالب]] است، به [[دلیل]] آنچه پیش از این در مورد [[علم فراوان]] و دقایق استنباط‌های او بیان کردیم. از اینجاست که [[ابوبکر]] گفته است: علی [[عترت]] [[رسول خدا]] است، یعنی کسانی که [[پیامبر]]{{صل}} به [[تمسک]] به آنان [[تشویق]] کرده است، ابوبکر به دلیل [[ویژگی‌های علی]]{{ع}} که اشاره کردیم، او را به طور خاص [[عترت پیامبر]] دانسته، و نیز به دلیل آنچه پیش از این [از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} درباره [[ولایت علی]]{{ع}}] در [[روز غدیر]] [[خم]] بیان شد”<ref>الصواعق المحرقة، ص۱۸۹.</ref>. مطلب مزبور را نورالدین [[سمهودی]] نیز در کتاب جواهر العِقدین” بیان کرده است<ref>نفحات الأزهار، ج۲، ص۲۸۲.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|امامت اهل بیت]]، ص ۱۶۷.</ref> | |||
*'''حدیث ثقلین و [[آیه اولی الأمر]]''': از [[سلیم بن قیس]] روایت شده که گفته است: فردی از امیرالمؤمنین{{ع}} پرسید: نزدیک‌ترین چیزی که [[انسان]] به واسطه آن [[گمراه]] می‌شود چیست؟ [[امام]]{{ع}} پاسخ داد: این است که [[حجت خداوند]] بر بندگانش را که [[اطاعت]] از او و ولایتش را [[واجب]] کرده است، نشناسد. آن فرد از امام خواست که آنان را [[وصف]] کند، امام{{ع}} فرمود آنان کسانی‌اند که [[خداوند]] قرین خود و پیامبرش قرار داده و فرموده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>، آن فرد توضیح بیش‌تری خواست، امام{{ع}} فرمود: [[پیامبر]]{{صل}} در مواضع مختلف و در آخرین خطبه‌ای که [[روز]] رحلتش ایراد کرد فرمود: من در میان شما دو چیز را باقی می‌گذارم که اگر به آن دو [[تمسک]] جویید، هرگز گمراه نخواهید شد، آن دو عبارتند از [[کتاب خدا]] و [[اهل]] بیتم، خداوند به من [[عهد]] کرده که آن دو تا وقتی نزد [[حوض]] بر من وارد شوند، از هم جدا نخواهند شد، پس به آن دو تمسک جویید جویید، و بر آنان تقدم نگیرید که گمراه می‌شوید<ref>ینابیع المودة، ص۱۳۷-۱۳۸؛ اصول کافی، ج۲، ص۳۰۴.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|امامت اهل بیت]]، ص ۱۶۸.</ref> | |||
==منابع== | ==منابع== | ||