بنی‌اسرائیل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

*زادگاه اصلی [[بنی‌اسرائیل]] منطقه [[فلسطین]] بوده؛ امّا بر اثر [[خشکسالی]] که تقریباً همه آن مناطق را فرا گرفت، مرحله نخست ورود [[فرزندان]] [[یعقوب]] به [[مصر]]، با سفر آنان برای دریافت غلاّت بوده است. این سفر به مواجهه فرستادگان [[یعقوب]] با برادرشان [[یوسف]] انجامید. در سفر دوم، [[یوسف]] به بهانه گم‌‌شدن جام خود و یافتن آن در میان بار [[بنیامین]] او را نزد خود نگه داشت. در سفر سوم، که [[فرزندان]] [[یعقوب]] به امر [[پدر]]، برای یافتن [[یوسف]] و برادرش [[بنیامین]] راهی [[مصر]] شدند، [[یوسف]] پس از معرفی خود به برادرانش از آنان خواست تا به همراه [[پدر]] و تمامی [[خاندان]] [[یعقوب]] به [[مصر]] [[مهاجرت]] کنند<ref>سوره یوسف، آیه: ۵۸ ـ ۱۰۰.</ref><ref>کتاب مقدس، پیدایش، ۴۵: ۱۷ ـ ۲۸؛ ۴۶: ۱ ـ ۲۸؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۲۱۶.</ref> این [[دعوت]] نقطه شروع شکل‌‌گیری و سکونت [[قوم]] [[بنی‌اسرائیل]] در [[مصر]] که در آن زمان بیش از ۰ ۷ نفر نبوده‌‌اند<ref>تاریخ طبری، ج ۱، ص ۲۰۳.</ref>، به شمار می‌‌آید؛ گویا این دوره تا زمان [[حیات]] [[یوسف]] یا اندکی پس از آن به سبب موقعیت ممتاز او در [[حکومت]] برای [[بنی‌اسرائیل]] دوران آرام و مناسبی بوده است و آنان از مهمان نوازی [[یوسف]]{{ع}} برخوردار بوده‌‌اند: {{متن قرآن|فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَى يُوسُفَ آوَى إِلَيْهِ أَبَوَيْهِ وَقَالَ ادْخُلُوا مِصْرَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ}}<ref>«و چون نزد یوسف درآمدند پدر و مادرش را در آغوش کشید و گفت: اگر خداوند بخواهد بی‌بیم  به مصر در آیید» سوره یوسف، آیه۹۹.</ref> پس از [[مرگ]] [[یوسف]] و برادرانش به عنوان سرشاخه‌‌های اصلی و نیای [[بنی‌اسرائیل]]، نسل‌های بعدی به سرعت زیاد شده، قومی بزرگ و فراگیر را تشکیل می‌‌دهند. با پیدایش حکومت‌های [[جدید]]، [[حاکمان]] [[جامعه]] به بهانه [[هراس]] از [[طغیان]] [[بنی‌اسرائیل]] به سختگیری و برخورد شدید با آنان پرداختند تا آنجا که در مدت کوتاهی بسیاری از [[بنی‌اسرائیل]] به [[بردگی]] [[مصریان]] درآمدند و [[فرزندان]] پسر آنان بعد از [[تولد]] و به [[دستور]] فرعونِ زمان [[موسی]] کشته شدند:{{متن قرآن|إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ}}<ref>«بی‌گمان فرعون در زمین (مصر) گردنکشی ورزید و مردم آنجا را دسته‌دسته کرد. دسته‌ای از آنان را به ناتوانی می‌کشاند، پسرانشان را سر می‌برید و زنانشان را زنده وا می‌نهاد، به یقین او از تبهکاران بود» سوره قصص، آیه۴.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَقَالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ أَتَذَرُ مُوسَى وَقَوْمَهُ لِيُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَيَذَرَكَ وَآلِهَتَكَ قَالَ سَنُقَتِّلُ أَبْنَاءَهُمْ وَنَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ وَإِنَّا فَوْقَهُمْ قَاهِرُونَ}}<ref>«و سرکردگان قوم فرعون گفتند: آیا موسی و قومش را وا می‌نهی تا در این سرزمین تبهکاری کنند و (موسی) تو و خدایانت را رها کند؟ گفت: پسرانشان را خواهیم کشت و زنانشان را زنده باز خواهیم نهاد و بی‌گمان ما بر آنان چیره‌ایم» سوره اعراف، آیه۱۲۷.</ref><ref>کتاب مقدس، خروج ۱: ۱ ـ ۲۲.</ref>.[[مفسران]] گفته‌‌اند: تعبیر {{متن قرآن|شِيَعًا}} حاکی از این معناست که [[فرعون]] با تقسیم [[بنی‌اسرائیل]] به گروه‌های کوچک و ایجاد [[تفرقه]] در میان آنان توان [[پایداری]] در برابر خودش را از آنها گرفت<ref>جامع البیان، مج ۱۱، ج ۲۰، ص ۳۴؛ مجمع البیان، ج ۷، ص‌‌۳۷۴؛ المیزان، ج ۱۶، ص ۷.</ref>؛ همچنین به [[نقل]] از سدّی [[فرعون]] در [[خواب]] دید آتشی از سوی [[بیت المقدس]] شعله کشید و همه خانه‌‌های [[مصر]] و قبطیان را فرا گرفت؛ ولی به [[بنی‌اسرائیل]] آسیبی نرساند. [[منجمان]] تعبیر آن را [[قیام]] مردی از [[بیت المقدس]] دانستند که [[مصر]] و [[حکومت]] آن را نابود خواهد ساخت، برای همین [[فرعون]] [[دستور]] داد سختگیری شدیدی با [[بنی‌اسرائیل]] صورت گیرد<ref>جامع البیان، مج ۱۱، ج ۲۰، ص ۳۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱، ص‌‌۲۳۲.</ref>. این مصیبت‌ها با آغاز [[نبوت]] [[موسی]]{{ع}} به اوج خود رسیده بود. او و برادرش [[هارون]] با [[مشاهده]] این ستم‌ها تلاش زیادی برای رهایی [[بنی‌اسرائیل]] داشتند که به صورت [[دعوت]] از [[فرعون]] برای [[ایمان به خدا]] و اجازه بازگشت [[بنی‌اسرائیل]] به سرزمین کنعان تحقق یافت: {{متن قرآن|اذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى}}<ref>«به سوی فرعون بروید که او سرکشی کرده است» سوره طه، آیه ۴۳.</ref>، {{متن قرآن|فَأْتِيَاهُ فَقُولَا إِنَّا رَسُولَا رَبِّكَ فَأَرْسِلْ مَعَنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ وَلَا تُعَذِّبْهُمْ قَدْ جِئْنَاكَ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكَ وَالسَّلَامُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى}}<ref>«بنابراین نزد او بروید و بگویید که ما فرستادگان پروردگار توایم پس، بنی اسرائیل را با ما گسیل دار و عذابشان مکن، ما برای تو نشانه‌ای از سوی پروردگارت آورده‌ایم و درود بر کسی که از رهنمود (خداوند) پیروی کند» سوره طه، آیه۴۷.</ref><ref>کتاب مقدس، خروج، ۳: ۱ ـ ۱۸.</ref>؛ امّا با رد این درخواست از سوی [[فرعون]]: {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرَيْنَاهُ آيَاتِنَا كُلَّهَا فَكَذَّبَ وَأَبَى قَالَ أَجِئْتَنَا لِتُخْرِجَنَا مِنْ أَرْضِنَا بِسِحْرِكَ يَا مُوسَى}}<ref>«و بی‌گمان ما به او  همه نشانه‌های خود را نشان دادیم امّا (آنها را) دروغ شمرد و سر باز زد گفت: ای موسی، آیا نزد ما آمده‌ای که ما را با جادوی خویش از سرزمینمان بیرون برانی؟» سوره طه، آیه۵۶-۵۷.</ref> [[موسی]] و [[هارون]] برای خارج کردن [[بنی‌اسرائیل]] از [[مصر]] فرار شبانه را برگزیدند. بر اساس گزارش [[تورات]]، [[فرعون]] با دیدن [[معجزات]] [[موسی]]، ناگزیر از رها کردن [[بنی‌اسرائیل]] شد و [[یهودیان]] این روز رهایی را به عنوان "[[عید]] پسح" [[جشن]] می‌‌گیرند<ref>ر. ک: کتاب مقدس، خروج، ۱۲: ۱ ـ ۲۸؛ قاموس کتاب مقدس، ص ۶۲۶.</ref><ref>[[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[بنی اسرائیل (مقاله)|بنی اسرائیل]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶، ص ۲۳۶.</ref>.

*[[گرایش]] و [[دلبستگی]] به [[ریاست]]، [[ثروت]] و زینتهای [[دنیوی]] و [[فخرفروشی]] و ارزشگذاری بر‌‌اساس آن از دیگر ویژگیهای نکوهیده [[بنی‌اسرائیل]] است. نگاه حسرت‌‌آمیز به [[ثروت]] [[قارون]] و آرزوی برخورداری از آن از این قبیل است{{متن قرآن|فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ}}<ref>«آنگاه با زیورهایش در پیش قوم خویش آشکار شد؛ کسانی که زندگی این جهان را می‌خواستند گفتند: ای کاش ما نیز همانند آنچه به قارون داده شده است می‌داشتیم، بی‌گمان او را بهره‌ای سترگ است» سوره قصص، آیه۷۹.</ref>. آنان برای بهره‌‌های [[دنیایی]] از هیچ تلاشی فروگذار نکرده، معیار [[ارزش]] و [[برتری]] افراد را [[ثروت]] و [[دارایی]] می‌‌دانستند<ref> المیزان، ج ۱۶، ص ۷۹؛ ج ۲، ص ۱۱۰.</ref>، برای همین در ماجرای [[گزینش]] [[طالوت]] برای [[پادشاهی]] به استناد اینکه وی [[ثروت]] انبوهی ندارد، بر او خرده گرفتند:{{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُواْ أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref> و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست؛ سوره بقره، آیه:۲۴۷.</ref> ریاست‌‌ طلبی نیز از ویژگی‌های گروهی از بزرگان و علمای [[بنی‌اسرائیل]] بود<ref> جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۵۶۶ـ۵۶۷؛ مجمع البیان، ج ۱، ص‌‌۲۹۳؛ زادالمسیر، ج ۱، ص ۲۹۳.</ref>. بسیاری از [[مفسران]] معتقدند که آنان برای [[حفظ]] [[ریاست]] و موقعیت خویش، [[دست]] به [[تحریف تورات]] زدند و [[پیامبر اسلام]]{{صل}} را [[تکذیب]] کردند: {{متن قرآن|فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَذَا مِنْ عِندِ اللَّهِ لِيَشْتَرُواْ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلاً فَوَيْلٌ لَّهُم مِّمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَّهُمْ مِّمَّا يَكْسِبُونَ}}<ref> بنابراین، وای بر کسانی که (یک) نوشته را با دست‌های خود می‌نویسند آنگاه می‌گویند که این از سوی خداوند است تا با آن بهایی کم به دست آورند؛ و وای بر آنان از آنچه دست‌هایشان نگاشت و وای بر آنان از آنچه به دست می‌آورند؛ سوره بقره، آیه:۷۹.</ref> اغلب [[مفسران]] مراد از {{متن قرآن|ثَمَنًا قَلِيلاً}} را که در [[آیات]] دیگر نیز آمده است {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلاً أُوْلَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلاَّ النَّارَ وَلاَ يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref> بی‌گمان آنان که از کتاب (آسمانی) آنچه را خداوند فرو فرستاده است پنهان می‌دارند و (آن را) به بهای اندک می‌فروشند جز آتش در اندرون خود نمی‌انبارند و روز رستخیز خداوند با آنان سخن نمی‌گوید و آنها را پاکیزه نمی‌گرداند و عذابی دردناک خواهند داشت؛ سوره بقره، آیه:۱۷۴.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَأَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيلاً أُوْلَئِكَ لاَ خَلاقَ لَهُمْ فِي الآخِرَةِ وَلاَ يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَلاَ يَنظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref> آنان که پیمان با خداوند و سوگندهای خود را به بهای ناچیز می‌فروشند، در جهان واپسین بی‌بهره‌اند و خداوند با آنان سخن نمی‌گوید و در روز رستخیز به آنان نمی‌نگرد و آنان را پاکیزه نمی‌دارد و عذابی دردناک خواهند داشت؛ سوره آل عمران، آیه:۷۷.</ref>، {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلاَ تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاء ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلاً فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ}}<ref>  و (یاد کن) آنگاه را که خداوند از اهل کتاب پیمان گرفت که آن (کتاب آسمانی) را برای مردم، روشن بگویید و پنهانش مدارید اما آن را پس پشت افکندند و با آن بهای ناچیزی ستاندند و بد است آنچه می‌ستاندند؛ سوره آل عمران، آیه:۱۸۷.</ref> [[ریاست]] [[دنیایی]] دانسته‌‌اند<ref> جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۵۶۶؛ جوامع الجامع، ج ۱، ص‌‌۱۹۶؛ الصافی، ج ۱، ص ۱۴۸.</ref><ref>[[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[بنی اسرائیل (مقاله)|بنی اسرائیل]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶، ص ۲۳۶.</ref>.