آثار مکتوب امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

==آثاری مکتوب از امیرالمؤمنین علی{{ع}}==

[[امام باقر]]{{ع}} روایتی دارد که طبق آن، [[پیامبر]] به [[امیرالمؤمنین]] [[دستور]] [[نگارش]] [[حدیث]] داده است. پیامبر{{صل}} فرموده است: ای علی{{ع}}، آنچه را برایت می‌گویم بنویس<ref>ابوجعفر محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۱۸۷؛ شیخ صدوق، الأمالی، ص۴۸۵؛ سلیمان بن ابراهیم حسینی قندوزی، ینابیع الموده، ج۱، ص۷۳، به نقل از: ابراهیم بن محمد حموئی جوینی، فرائد السمطین، ج۲، ص۲۵۹؛ میرزاحسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۱، ص۲۵، مقدمۀ تحقیق: {{عربی|أُكتُب ما أملي عليك}}.</ref>. ایشان در ادامه بیان می‌کند، [[جانشینان]] تو به آن نیاز پیدا خواهند کرد؛ به همین جهت آن [[حضرت]] بر نگارش حدیث [[اصرار]] داشت. نقل مشابهی از امیرالمؤمنین{{ع}} درباره [[اختلاف حدیث]] آمده است. پیامبر{{صل}} آنچه مربوط به [[قرآن]] از [[ناسخ و منسوخ]]، [[محکم و متشابه]] و... بوده، بر علی{{ع}} [[املا]] می‌کردند و ایشان می‌نوشتند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۶۱-۶۴؛ ابونضر محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۴؛ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۱۹۶؛ شیخ صدوق، الخصال، ص۲۵۷؛ محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۷، ص۲۰۷؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۸۹، ص۹۹: {{متن حدیث|فَمَا نَزَلَتْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ}}صل}} آيَةٌ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا أَقْرَأَنِيهَا وَ أَمْلَاهَا عَلَيَّ فَكَتَبْتُهَا بِخَطِّي وَ عَلَّمَنِي تَأْوِيلَهَا وَ تَفْسِيرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْكَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ خَاصَّهَا وَ عَامَّهَا وَ دَعَا اللَّهَ أَنْ يُعْطِيَنِي فَهْمَهَا وَ حِفْظَهَا فَمَا نَسِيتُ آيَةً مِنْ كِتَابِ اللَّهِ وَ لَا عِلْماً أَمْلَاهُ عَلَيَّ وَ كَتَبْتُهُ}}.</ref>. آن نوشته‌ها را می‌توان “تفسیر امیرالمؤمنین” دانست که از آن با نام “مصحف علی” یاد می‌شود که افزون بر اصل [[قرآن]] دارای توضیحاتی است<ref>ابوجعفر محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۱۴۶؛ شیخ مفید، مسائل السرویه، ص۱۱۹؛ عبیدالله حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۳۶؛ ابومحمد علی بن یونس عاملی بیاضی، صراط المستقیم، ج۳، ص۲۶۹؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۹؛ عبدالرحمان سیوطی، الإتقان، ج۱، ص۲۲۰؛ ابوالقاسم خوئی، البیان فی تفسیر القرآن، ص۲۲۳.</ref>.

افزون بر این، مجموعه نامه‌های طولانی و مهمی از [[امیرالمؤمنین]] به یادگار مانده که بسیار در خور توجه است؛ مانند [[عهدنامه مالک اشتر]]<ref>نهج البلاغه، ن۵۳.</ref> و [[نامه]] حضرت به فرزندش [[امام حسن]]{{ع}}<ref>نهج البلاغه، ن۳۱.</ref> که [[شیخ صدوق]] برابر [[نقلی]] می‌نویسد: آن را به [[محمد]] معروف به [[ابن حنفیه]] نگاشته است<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۶ و ج۴، ص۳۸۴-۳۹۲.</ref>. [[کلینی]] نیز [[سند]] خود را به [[نامه]] [[محمد بن حنفیه]] ذکر کرده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۵، ص۳۳۷.</ref>. از دیگر [[نامه‌ها]]، نامه به [[محمد بن ابی بکر]]<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۱۷۶؛ ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی، الغارات، ص۱۴۳؛ شیخ مفید، الأمالی، ص۲۶۰-۲۶۹؛ شیخ طوسی، الأمالی، ص۲۵-۳۱، مجلس اول؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۷۲؛ علی‌اکبر ذاکری، سیمای کارگزاران علی بن ابی‌طالب امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۲، ص۲۲۲-۲۵۰، در این اثر نامه بازسازی شده و به صورت نامه‌ای مفصل ارائه شده و به صورت مستقل نیز با عنوان تقوا و سیاست نشر یافته است.</ref>، نامه [[حضرت]] به [[شیعیان]]<ref>ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی، الغارات، ص۲۹۹؛ ابن قتیبه، الإمامة و السیاسه، ج۱، ص۱۷۴؛ ابن طاووس، کشف المحجه، ص۲۳۵؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۹۴؛ محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۳۳، ص۵۶۶. ما این نامه را از منابع مختلف بازسازی و با عنوان حکومت و سیاست منتشر کرده‌ایم.</ref> و “کتاب دیات” یا اصل ظریف است که بخشنامه حضرت به کارگزارانش در باب دیات بوده<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۳۰ و ۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۷۵؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۱۰، ص۲۹۵.</ref> و در مواردی از آن با تعبیر [[کتاب علی]]{{ع}} یاد شده است؛ همچنین نامه حضرت به [[کارگزار]] خود درباره دریافت [[زکات]] انعام<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۵۳۹؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۴، ص۹۵.</ref> که [[نجاشی]] از آن به عنوان [[کتاب]] [[ربیعة بن سمیع]] یاد کرده<ref>احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، ص۷-۸.</ref> که با توجه به [[نقل]] کافی و [[تهذیب]] الأحکام محتمل است. وی [[عبدالله بن زمعه]] باشد<ref>ر.ک: علی‌اکبر ذاکری، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۳، ص۲۷۳-۲۷۶.</ref> که در [[نهج البلاغه]]<ref>نهج البلاغه، ص۳۵۳، خ۲۳۲.</ref> از او یاد شده است.<ref>[[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ؟؟؟.</ref>