حجر الاسود در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

[[حجرالاسود]]، مرکّب از "حَجَر" به معنای سنگ و "[[اسود]]" ـ از ماده "س ـ و ـ د" ـ به معنای سیاه است.<ref>مقاییس اللغه، ج ۳، ص ۱۱۴ «سود»؛ لسان العرب، ج ۴، ص ۱۶۵ «حجر».</ref> سنگی به رنگ سیاهِ مایل به سرخ با نقطه‌های قرمز و خط‌های زرد است که در ارتفاع یک و نیم متر از سطح [[زمین]]، بر رکن شرقی [[کعبه]] قرار دارد. قطر آن نزدیک ۳۰ سانتیمتر <ref>المیزان، ج ۳، ص ۳۶۰؛ دایرة المعارف تشیع، ج ۶، ص ۱۰۱.</ref> و وزنش دو کیلوگرم است.<ref>دایرة المعارف تشیع، ج ۶، ص ۱۰۱.</ref> از آن به "الحجر"<ref>لسان العرب، ج ۳، ص ۵۶؛ لغت‌نامه، ج ۵، ص ۷۶۸۴، «حجر».</ref> و به جهت قرار گرفتن در رکن شرقی، به "رکن"<ref>اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۵ و ۱۷۲؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۱۵۳.</ref> و "الرکن الاسود"<ref>صحیح البخاری، ج ۲، ص ۱۹۶، ۳۹۴؛ معجم‌البلدان، ج ۲، ص ۲۲۳.</ref> نیز یاد شده است.

==[[تاریخ]] حجرالاسود==

برپایه برخی گزارش‌ها <ref>تاریخ یعقوبی، ج ۱، ص ۶.</ref> نخست [[حضرت آدم]] {{ع}} این سنگ را به [[دستور خدا]] در ساخت کعبه به کار گرفته؛ اما به گفته مشهور <ref>اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۲؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۱۵۲.</ref> در [[زمان]] [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} وی یا [[جبرئیل]] <ref> اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۵.</ref> آن را بر [[دیوار کعبه]] کار گذاشته است.

در [[انگیزه]] این کار [[اختلاف]] است؛ برخی کاری طبیعی دانسته<ref>جامع البیان، ج ۱، ص ۷۶۶.</ref> و بعضی معتقدند [[ابراهیم]] {{ع}} هر سنگی را که در جای کنونی حجرالاسود می‌نهاد بر زمین می‌افتاد؛ اما حجرالاسود در آن مکان جای گرفت<ref>روض الجنان، ج ۲، ص ۱۶۸.</ref> و به [[باور]] گروهی، ابراهیم {{ع}} برای مشخص کردن شروع [[طواف]] این سنگ را بر دیوار کعبه نهاد <ref> اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۳.</ref> و بر اساس روایاتی از [[اهل بیت]] {{عم}} حجرالاسود در مکان فعلی [[نصب]] شد، زیرا [[خدا]] از [[انسان‌ها]] در این مکان [[پیمان]] گرفته است <ref>الکافی، ج ۴، ص ۱۸۴ ـ ۱۸۵؛ علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۲۹؛ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۲۳.</ref> و برپایه سخنی دیگر، وقتی [[ابراهیم]] {{ع}} هنگام ساخت [[کعبه]] به مکان [[حجرالاسود]] رسید، ندایی از [[کوه]] ابوقبیس برخاست که نزد من امانتی است و حجرالاسود را به آن [[حضرت]] سپرد <ref> الکافی، ج ۴، ص ۲۰۵؛ المیزان، ج ۱، ص ۲۹۰.</ref>. در دستیابی ابراهیم {{ع}} به حجرالاسود گزارش‌ها متفاوت‌اند؛ به [[اعتقاد]] برخی [[جبرئیل]] آن را برای آن حضرت آورد <ref>جامع البیان، ج ۱، ص ۷۶۴؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۱۵۲؛ اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۳.</ref> و بعضی گفته‌اند ابراهیم {{ع}} حجرالاسود را در منطقه "ذی طُوی" یافت و به [[مکه]] برد <ref> کنز الدقائق، ج ۲، ص ۱۵۱.</ref> و دسته‌ای آورنده سنگ را [[اسماعیل]] دانسته‌اند <ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۶۲؛ مستدرک الوسائل، ج ۹، ص ۳۲۴.</ref> و گروهی معتقدند که در [[زمان]] [[طوفان نوح]] {{ع}} این سنگ به کوه ابوقبیس سپرده شد و سپس این کوه ابراهیم {{ع}} را از وجود آن نزد خود [[آگاه]] ساخت.<ref>اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۵؛ وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۲۱۲.</ref>  

[[جایگاه]] ابتدایی این سنگ را بیشتر [[مفسران]] <ref>جامع البیان، ج ۱، ص ۷۶۴؛ مجمع البیان، ج ۱ـ۲، ص ۳۸۳؛ التفسیر الکبیر، ج ۴، ص ۴۶.</ref> و [[محدّثان]] <ref> السنن الکبری، ج ۷، ص ۱۶۴؛ الکافی، ج ۴، ص ۱۸۶.</ref> [[بهشت]] و فرود آن به [[زمین]] را در زمان [[هبوط]] [[آدم]] {{ع}} می‌دانند و گروهی معتقدند آدم {{ع}} هنگام هبوط از بهشت آن را با خود آورد <ref> جامع البیان، ج ۱، ص ۷۶۴؛ دلائل النبوة، ج ۲، ص ۵۳.</ref> و برخی نیز می‌گویند پس از هبوط آدم {{ع}} [[خدا]] این سنگ را از بهشت برای وی فرستاد.<ref>مجمع البیان، ج ۱ـ۲، ص ۳۸۹؛ روضة المتقین، ج ۴، ص ۷ـ۸.</ref> گفته‌اند: چون آدم در بهشت با آن [[انس]] داشت، [[خدا]] آن را برایش فرستاد تا در [[دنیا]] نیز بدان خو گیرد و هر [[شب]] و [[روز]] نزد آن سنگ به [[توحید]] و [[عدل الهی]] [[اقرار]] کند.<ref>روضة المتقین، ج ۴، ص ۷ـ۸؛ دایرة المعارف تشیع، ج ۶، ص ۱۰۱.</ref>

برپایه برخی گزارش‌ها [[حجرالاسود]]، [[مقام ابراهیم]] و سنگ [[بنی اسرائیل]] (سنگی که همراه [[بنی‌اسرائیل]] بود و [[موسی]] {{ع}} با زدن عصای خویش از آن آب جاری می‌ساختند) سه سنگ بهشتی هستند که روی [[زمین]] قرار گرفته‌اند.<ref>مجمع البیان، ج ۱، ص ۳۸۳؛ تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۵۹.</ref> برپایه پاره‌ای از گزارش‌ها و [[روایات]]، حجرالاسود در اصل، گوهر <ref> الکافی، ج ۴، ص ۱۸۶؛ بحارالانوار، ج ۱۱، ص ۲۰۵؛ کنزالدقائق، ج ۳، ص ۱۶۸.</ref> یا یاقوت بهشتی <ref>السنن الکبری، ج ۷، ص ۱۶۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۴، ص ۴۶.</ref> و بر اساس برخی [[احادیث]] منسوب به [[اهل بیت]] {{عم}} فرشته‌ای است که بر اثر [[پیشی گرفتن]] در [[ایمان]] و [[محبت]] فراوان به [[پیامبراکرم]] {{صل}}‌وسلم خدا او را برگزید و [[میثاق]] را نزد آن به [[ودیعت]] نهاد.<ref>علل الشرایع، ج ۲، ص ۱۳۷؛ بحارالانوار، ج ۱۵، ص ۱۷.</ref> برخی با [[نادرست]] و [[متعارض]] دانستن این [[اخبار]]، ضمن [[انکار]] بهشتی بودن حجرالاسود، معتقدند که [[شرافت]] آن تنها برخاسته از انتساب به خدا و دست کشیدن [[مؤمنان]] بر آن است و گرنه سنگ سیاه با سفید هیچ تفاوت ندارد.<ref>المنار، ج ۱، ص ۴۶۷.</ref>

[[علامه طباطبایی]] در پاسخ ضمن [[پذیرش]] [[تعارض]] ظاهری احادیث، [[باور]] دارد که می‌توان معنای مشترکی برای همه آنها نمایاند. به نظر وی همانند این روایات بسیار است؛ نظیر احادیثی که برخی گیاهان یا میوه‌ها را بهشتی می‌خوانند و اگر یکایک آنها پذیرفتنی نباشند، نمی‌توان همگی را رد کرد، چون این‌گونه روایات از [[معارف]] الهی‌اند که نخست [[قرآن]] از آن پرده برداشته و اهل بیت {{عم}} [[سیر]] آن را دنبال کرده‌اند. از [[کلام خدا]] بر می‌آید که نه تنها حجرالاسود، همه موجودات را [[خدا]] نازل کرده است. همه خیر و [[خوبی‌ها]] مبدأ و مقصد بهشتی و همه [[شر]] و [[پلیدی‌ها]] مبدأ و مقصد [[جهنمی]] دارند.<ref>المیزان، ج ۱، ص ۲۹۰ ـ ۲۹۱.</ref>

بر اساس پاره‌ای [[اخبار]] و گزارش‌ها این سنگ نخست سفید بوده و پس از مدتی به سیاهی ‌گراییده است.<ref> جامع البیان، ج ۱، ص ۷۶۴؛ مجمع البیان، ج ۱، ص ۳۸۳؛ کنز الدقائق، ج ۲، ص ۱۵۱.</ref> در سبب آن برخی بر حوادث طبیعی از جمله آتش‌سوزی‌های پی در پی پافشاری می‌کنند؛<ref> اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۵؛ الدر المنثور، ج ۱، ص ۱۳۷.</ref> ولی برخی [[روایات]] عامل آن را فرا طبیعی همانند [[گناهان]] [[آدمیان]] <ref>جامع البیان، ج ۱، ص ۷۶۴؛ مجمع البیان، ج ۱ـ۲، ص ۳۸۳.</ref> یا دست کشیدن [[مشرکان]] بر آن <ref>مستدرک الوسائل، ج ۹، ص ۳۲۴؛ بحارالانوار، ج ۱۲، ص ۶۹.</ref> می‌دانند.

[[حجرالاسود]] پس از [[نصب]] بر [[دیوار کعبه]] چندین بار افتاده و نصب گردیده است. پس از [[ابراهیم]] {{ع}} عمالقه و در برخی روایات، [[قبیله]] [[جرهم]]، نخستین کسانی‌اند که حجرالاسود را در [[کعبه]] جاسازی کرده‌اند.<ref>اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۲؛ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۴۸؛ ج ۸۹، ص ۹۳؛ المیزان، ج ۳، ص ۳۵۵.</ref> برپایه برخی گزارش‌های [[تاریخی]]، در [[قرن سوم]] پیش از میلاد، که قبیله جرهم در پی درگیری با [[قبیله خزاعه]] ناگزیر به ترک [[مکه]] شدند، "[[جرهمیان]]" حجرالاسود را کنده، در [[چاه زمزم]] افکندند.<ref>تاریخ طبری، ج ۱، ص ۵۲۴؛ البدایة والنهایه، ج ۲، ص ۲۳۴؛ تاریخ ابن خلدون، ج ۲، ق ۱، ص ۳۳۲؛ دایره‌المعارف تشیع، ج ۶، ص ۱۰۳.</ref> پس از مدتی، قبیله خزاعه دوباره آن را در جایش نهادند.<ref>مروج الذهب، ج ۲، ص ۶۱.</ref>

پنج سال [[پیش از بعثت]]، هنگام بازسازی کعبه که بر اثر سیل ویران شده بود، در [[قریش]] بر سر [[نصب حجرالاسود]] [[اختلاف]] شد <ref>معجم البلدان، ج ۲، ص ۲۲۴؛ الموسوعة الذهبیه، ج ۱۳، ص ۱۶۶.</ref> و همگان پذیرفتند به [[داوری]] نخستین کسی تن دهند که به میان آنان درمی‌آید که [[پیامبر]] {{صل}} بود و به پیشنهاد آن [[حضرت]] {{صل}} [[حجرالاسود]] را درون پارچه‌ای گذاشتند و هریک از سران طوایف، گوشه‌ای از آن را گرفت و بلند کرد و پیامبر {{صل}} با دست خود آن را بر [[دیوار کعبه]] نهاد.<ref>اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۲ و ۱۵۹؛ التفسیر الکبیر، ج ۴، ص ۴۶؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۵۶.</ref>

در [[سال ۶۴ هجری]]، [[کعبه]] را [[سپاه]] [[یزید]] به [[فرماندهی]] "[[حصین بن نمیر]]" در [[جنگ]] با "[[عبدالله بن زبیر]]" ویران کرد و "[[ابن زبیر]]" هنگام [[تجدید]] بنای آن، حجرالاسودِ سه تکه شده را پس از بازسازی با نقره در جای خود گذاشت.<ref> اخبار مکه، ج ۱، ص ۶۵؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۲۶۰.</ref> در [[سال ۷۳ هجری]] "[[حجاج]] بن [[یوسف]]" در جنگ با "عبدالله بن زبیر" کعبه را ویران کرد و پس از کشته شدن "ابن زبیر" آن را دوباره ساخت و [[امام سجاد]] {{ع}} در جای اصلی‌اش [[نصب]] کرد.<ref>الخرائج والجرائح، ج ۱، ص ۲۶۸؛ مدینة المعاجز، ج ۴، ص ۴۱۴؛ سفینة البحار، ج ۲، ص ۵۴۲.</ref> در [[سال ۳۱۷ هجری]]، [[قرامطه]] در [[حمله]] به [[مکه]]، حجرالاسود را با خود به [[بحرین]] بردند؛ آن‌گاه به [[دستور]] [[فضل بن مقتدر]] ([[المطیع للّه]]‌) بیست و سومین [[خلیفه عباسی]] در [[مسجد جامع]] [[کوفه]] به ستون هفتم آن آویختند. سپس آن را به مکه بردند و در جایش نصب کردند.<ref>معجم البلدان، ج ۲، ص ۲۲۴؛ الموسوعة الذهبیه، ج ۱۳، ص ۱۶۶.</ref> در [[منابع تاریخی]] دیگر آمده است که خود قرامطه در سال ۳۳۹ به بازگرداندن حجرالاسود به مکه [[اقدام]] کردند <ref>تاریخ ابن خلدون، ج ۴، ص ۸۹ ـ ۹۰؛ البدایة والنهایه، ج ۱۱، ص ۱۸۲، ۲۵۲.</ref> و به [[اعتقاد شیعیان]]، این بار به دست [[حضرت مهدی]] {{ع}} در جایش نصب شد.<ref>الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص ۴۷۵ ـ ۴۷۷؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۰۵.</ref>

#قرآن، [[کعبه]] را نخستین پرستشگاه روی [[زمین]] می‌داند و از نشانه‌های روشنی در آن برای [[مردم]] گزارش می‌دهد: {{متن قرآن|إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ}}<ref>«بی‌گمان نخستین خانه‌ای که برای (عبادت) مردم (بنا) نهاده شد همان است که در مکّه است، خجسته و رهنمون برای جهانیان» سوره آل عمران، آیه ۹۶.</ref> {{متن قرآن|فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«در آن نشانه‌هایی روشن (چون) مقام ابراهیم وجود دارد و هر که در آن در آید در امان است و حجّ این خانه برای خداوند بر عهده مردمی است که بدان راهی توانند جست؛ و هر که انکار کند (بداند که) بی‌گمان خداوند از جهانیان بی‌نیاز است» سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref> شماری از مفسران<ref>مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۷۹۸؛ جامع البیان، ج ۴، ص ۱۶؛ تفسیر قرطبی، ج ۴، ص ۹۰.</ref> حجرالاسود را از مصادیق این [[نشانه‌ها]] دانسته‌اند و پاره‌ای از [[احادیث]] نیز مؤید این معنایند.<ref>الکافی، ج ۴، ص ۲۲۳؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۳۲.</ref>

#در [[سوره بروج]]، افزون بر [[آسمان]] و [[روز]] [[موعود]]، به [[شاهد]] و مشهود نیز [[سوگند]] یاد شده است که شکنجه‌گران مردان و [[زنان]] [[مؤمن]] [[کیفر]] خواهند شد: {{متن قرآن|وَالسَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ وَالْيَوْمِ الْمَوْعُودِ وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ }}<ref>«سوگند به آسمان که باروها دارد، و به روزی که آن را وعده کرده‌اند، و به گواهی‌دهنده و آنچه گواهی دهد (که از ستمکاران انتقام می‌کشیم)» سوره بروج، آیه ۱-۳.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِيقِ}}<ref>«به یقین آنان که مردان و زنان مؤمن را آزار دادند سپس توبه نکردند، عذاب دوزخ و عذاب آتش سوزان دارند» سوره بروج، آیه ۱۰.</ref> گروهی از مفسران حجرالاسود را از مصادیق "شاهد" و "مشهود" را [[حاجیان]] استلام کننده آن دانسته‌اند؛ با این توضیح که این سنگ [[روز قیامت]] به سود آنان [[گواهی]] می‌دهد.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۰۸؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۹، ص ۱۸۹؛ زادالمسیر، ج ۸، ص ۲۱۷.</ref>

#بر اساس برخی آیات، [[مشرکان قریش]] می‌کوشیده‌اند با [[فریب]] [[رسول خدا]] {{صل}} آن [[حضرت]] سخنی جز [[وحی]] را به [[خدا]] نسبت دهد و اگر خدا با اعطای [[مقام عصمت]]، آن حضرت را از [[انحراف]] [[حفظ]] نمی‌کرد، نزدیک بود که اندکی به آنان بگراید: {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ وَإِذًا لَاتَّخَذُوكَ خَلِيلًا}}<ref>«و نزدیک بود که تو را از آنچه ما به تو وحی کردیم (به ترفند) باز دارند  تا جز آن را بر ما بربندی و آنگاه تو را بی‌گمان دوست می‌گرفتند» سوره اسراء، آیه ۷۳.</ref>، {{متن قرآن|وَلَوْلَا أَنْ ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلًا}}<ref>«و اگر ما تو را پابرجا نمی‌داشتیم نزدیک بود اندکی به آنان گرایش یابی» سوره اسراء، آیه ۷۴.</ref> در [[شأن نزول]] [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ وَإِذًا لَاتَّخَذُوكَ خَلِيلًا}}<ref>«و نزدیک بود که تو را از آنچه ما به تو وحی کردیم (به ترفند) باز دارند  تا جز آن را بر ما بربندی و آنگاه تو را بی‌گمان دوست می‌گرفتند» سوره اسراء، آیه ۷۳.</ref> [[اختلاف]] است؛ از جمله برخی مفسران گفته‌اند که مشرکان قریش رسول خدا {{صل}} را از استلام حجرالاسود بازداشته و گفتند اگر با [[خدایان]] آنها نیز چنین نکند، از استلام [[حجرالاسود]] جلو می‌گیرند.<ref>جامع‌البیان، ج ۱۵، ص ۱۶۲؛ کنز الدقائق، ج ۷، ص ۴۶۵.</ref>

#[[خدا]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُوا بَلَى شَهِدْنَا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِينَ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم، زاده‌های آنها را برآورد و از آنان بر خودشان گواهی گرفت که آیا من پروردگارتان نیستم؟ گفتند: چرا، گواهی می‌دهیم؛ مبادا که در رستخیز بگویید ما از این ناآگاه بودیم» سوره اعراف، آیه ۱۷۲.</ref> درباره [[اقرار]] از نوع [[بشر]] بر [[ربوبیت]] خود خبر می‌دهد. این [[پیمان]] که در [[ادبیات]] [[معارف اسلامی]] "[[عهد]] {{متن قرآن|أَلَسْتُ}}" نامیده می‌شود، پیش از [[آفرینش]] طبیعی [[انسان]] بوده است. برپایه [[روایات]]، [[خلیفه دوم]]، هنگام [[حج]] در دوره [[خلافت]] خویش حجرالاسود را بوسید و گفت: می‌دانم که سود و زیانی نداری و اگر ندیده بودم که [[رسول خدا]] {{صل}} تو را می‌بوسد، هرگز این کار را نمی‌کردم. [[امام علی]] {{ع}} در واکنش به این سخن فرمود: به خدا [[سوگند]] حجرالاسود سود و زیان می‌رساند و در پاسخ [[پرسش]] [[عمر]] درباره مستند این گفتار، با [[تلاوت]] آیه یاد شده فرمود: خدا از بندگانش بر ربوبیت خود اقرار گرفت و نام‌های آنها را در ورقی نگاشت و آن را به حجرالاسود سپرد و از آن خواست [[روز قیامت]] درباره کسانی که آن را لمس کرده و بر پیمان خویش با خدا [[وفادار]] بوده‌اند [[گواهی]] دهد<ref>الامالی، ص ۴۷۶؛ ارشاد الساری، ج ۳، ص ۱۹۵؛ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۱۶.</ref>.<ref>[[مهدی امیریان|امیریان، مهدی]]، [[حجرالاسود (مقاله)|مقاله «حجرالاسود»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>

==[[فضایل]] حجرالاسود==

گفته‌اند: این سنگ در آب فرو نمی‌رود <ref>معجم البلدان، ج ۲، ص ۲۲۴؛ شفاء الغرام، ج ۱، ص ۲۶۱.</ref> و با [[آتش]] گرم نمی‌شود؛<ref> شفاء الغرام، ج ۱، ص ۲۶۱.</ref> نیز در [[احادیث شیعه]] و [[سنّی]]، فضایل فراوانی برای حجرالاسود یاد شده است؛ مانند محو [[گناهان]] بر اثر استلام آن،<ref>السنن الکبری، ج ۷، ص ۱۷۵.</ref>[[توبه]] [[آدم]] {{ع}} وسط حجرالاسود و دَرِ [[کعبه]] <ref> علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۲۶؛ وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۷۴.</ref> و [[مستجاب شدن دعا]] در آنجا،<ref>احیاء علوم الدین، ج ۱، ص ۶۹.</ref> [[دفن]] ۷۰ [[پیامبر]] در میان [[رکن یمانی]] و حجرالاسود،<ref>الکافی، ج ۴، ص ۲۱۴؛ بحارالانوار، ج ۱۴، ص ۴۶۴.</ref> جاری بودن ۴ نهر بهشتی در زیر آن <ref>الخصال، ج ۴، ص ۶۲۵؛ بحارالانوار، ج ۱۰، ص ۱۰۴.</ref> و سپرده شدن [[میثاق]] [[خدا]] به آن؛<ref>علل‌الشرایع، ج ۲، ص ۴۲۴؛ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۲۱.</ref>

همچنین بر پایه [[روایات]] [[شیعی]]، هنگام [[مجادله]] [[محمد بن حنفیه]]، عموی [[امام سجاد]] {{ع}} با وی، [[حجرالاسود]] به [[امامت]] آن [[حضرت]] [[گواهی]] داد؛<ref> الکافی، ج ۱، ص ۳۴۸؛ الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۶؛ کنزالدقائق، ج ۳، ص ۱۶۸.</ref> نیز [[مهدی موعود]] [[هنگام ظهور]] بر آن [[تکیه]] خواهد زد.<ref>الغیبة، ص ۳۱۵؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۳۴۲.</ref> بر اساس برخی روایات اگر [[مشرکان]] به آن دست نمی‌زدند، هر [[بیماری]] را که آن را لمس می‌کرد [[شفا]] می‌داد.<ref>السنن الکبری، ج ۷، ص ۱۶۴؛ علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۲۷.</ref>

برخی [[احادیث]]، [[فضیلت]] و [[دلیل]] استلام حجرالاسود را آمدن از [[عرش]]، در نتیجه تبرّک جستن به آن می‌دانند <ref> علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۲۸؛ بحارالانوار، ج ۷، ص ۳۳۹.</ref> و بعضی روایات، نماد دست راست خدا بودن و اینکه استلام آن در [[حکم]] دست دادن با خداست.<ref>علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۲۶؛ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۲۰.</ref> [[شیخ صدوق]] "[[دست خدا]] را" [[راه]] او می‌داند که به [[بهشت]] پایان می‌پذیرد <ref>علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۲۴.</ref> و [[ملا مهدی نراقی]] رحمه‌الله سبب نامیدن آن به دست خدا را این می‌داند که واسطه میان خدا و [[بندگان]] در رسیدن به [[رضایت]] و [[دوستی]] اوست<ref>جامع السعادات، ج ۱، ص ۳۹۳.</ref>.<ref>[[مهدی امیریان|امیریان، مهدی]]، [[حجرالاسود (مقاله)|مقاله «حجرالاسود»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>

بر اساس منابع [[فقهی]]، استلام و بوسیدن حجرالاسود [[مستحب]] مؤکّد است؛ حتی گفته شده است هنگام ازدحام با دست به سوی آن اشاره شود.<ref> الخلاف، ج ۲، ص ۳۲۰؛ النهایه، ص ۲۳۶؛ جواهر الکلام، ج ۱۹، ص ۳۴۰.</ref> سَلاّر از [[فقهای شیعه]] بوسیدن آن را [[واجب]] می‌داند.<ref> مختلف‌الشیعه، ج ۴، ص ۲۱۰؛ جواهرالکلام، ج ۱۹، ص ۳۴۳.</ref> بیشتر [[مذاهب اسلامی]] [[شیعه]] <ref>الخلاف، ج ۲، ص ۳۲۵؛ مختلف الشیعه، ج ۴، ص ۲۲۱؛ جواهر الکلام، ج ۱۹، ص ۲۸۷.</ref> و [[سنّی]] <ref>السنن الکبری، ج ۷، ص ۱۸۲؛ الفقه علی المذاهب الاربعه، ج ۱، ص ۶۵۵.</ref> آغاز [[طواف]] از [[حجرالاسود]] را [[واجب]] می‌دانند و برخی نیز [[مستحب]].<ref>جواهرالکلام، ج ۱۹، ص ۲۸۷؛ الفقه الاسلامی، ج ۳، ص ۲۲۱۴.</ref> مستحب است [[انسان]] برای رفتن به [[صفا]] از مقابل حجرالاسود بیرون رود و هنگامی که بالای صفا رفت، در برابر رکن مقابل حجرالاسود بایستد؛<ref>وسائل‌الشیعه، ج ۱۳، ص ۴۷۵؛ جواهر الکلام، ج ۱۹، ص ۴۱۳ و ۴۱۴؛ الحدائق، ج ۱۶، ص ۲۶۰.</ref> همچنین مستحب است هنگامی که در طواف به حجرالاسود می‌رسد، دستان خود را بالا برد و [[خدا]] را [[حمد]] و [[سپاس]] بگوید و آن‌گاه بر [[پیامبر]] {{صل}} و خاندانش {{عم}}[[درود]] فرستد <ref>النهایه، ص ۲۳۶؛ جواهر الکلام، ج ۱۹، ص ۳۴۰.</ref> یا [[تکبیر]] بگوید<ref>صحیح البخاری، ج ۲، ص ۱۹۸؛ المغنی، ج ۳، ص ۳۹۶؛ احیاء علوم الدین، ج ۱، ص ۶۷.</ref>.<ref>[[مهدی امیریان|امیریان، مهدی]]، [[حجرالاسود (مقاله)|مقاله «حجرالاسود»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>

* [[پرونده:000061.jpg|22px]] [[مهدی امیریان|امیریان، مهدی]]، [[حجرالاسود (مقاله)|مقاله «حجرالاسود»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰''']]