افضلیت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '{{یادآوری پانویس}}' به '') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
== | ==معناشناسی افضلیت== | ||
در اینکه [[افضلیت]] چیست دو احتمال وجود دارد: | |||
#[[افضلیت]] در [[امور دنیوی]] مانند: نَسب و حَسب و...؛ | |||
#[[افضلیت]] در امور [[اخروی]] و [[صفات انسانی]] مانند [[علم]]، [[تقوا]] و [[ورع]]، [[شجاعت]] و [[زهد]]<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۹۳.</ref>. | |||
==[[امامت]] و افضلیت== | |||
یکی از مسائلی که در بین [[اهل تسنن]] و [[تشیع]] در بحث [[امامت]] مورد بحث واقع شده، مسئله افضلیت و [[برتری امام]] بر دیگران است که تحت عنوان [[افضلیت امام]] مطرح می‌شود: | |||
#علمای [[اهل تسنن]] می‌گویند: [[عصمت]] و افضلیت در [[امام]] لازم نیست چون [[منصب]] [[خلیفه]] را فقط برای رسیدگی به [[امور اجتماعی]] و [[شئون]] [[عامه]] می‌دانند<ref>محمد حسین حسینی تهرانی، امام‌شناسی، ج۲، ص۱۲۵.</ref>، به عنوان مثال [[تفتازانی]] می‌گوید: "شرط نیست که [[امام]] [[افضل]] [[مردم]] باشد"<ref>شرح المقاصد، ج۵، ص۲۳۳.</ref>. [[ابن ابی الحدید معتزلی]] در ابتدای [[شرح نهج البلاغه]] خود می‌نویسد: "[[سپاس]] خدایی را سزد که [[مفضول]] را بر [[فاضل]] مقدم داشت، به خاطر اقتضای یک [[مصلحت]] تکلیفی"<ref>{{متن حدیث|الحمد لله الذي... و قدم المفضول على الأفضل لمصلحة اقتضاها التكليف...}}؛ ابن ابی الحدید معتزلی، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳.</ref>.<ref>ر.ک: علی اصغر رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ج۱، ص۵۵۴؛ قاضی نور الله مرعشی، إحقاق الحق، ج۲، ص۳۲۵.</ref>. | |||
#در مقابل [[اهل تسنن]]، [[امامیه]] معتقدند [[امام]] از تمام افراد کامل‌تر و فاضل‌تر است؛ مرحوم [[خواجه نصیر]] و [[شاگرد]] او [[علامه حلی]]{{ع}} با ۲۵ [[دلیل]] به [[اثبات]] افضلیت [[امام علی]] {{ع}} پرداخته‌اند <ref>ر.ک: کشف المراد، ص۲۱۲-۲۳۸.</ref>. هم‌چنین [[شیعه امامیه]] می‌گوید: [[واجب]] است [[امام]]، [[افضل]] باشد از همه [[مردم]] در تمامی صفات کمالی، از جمله [[علم]] و [[فهم]] و [[رأی]] و [[دوراندیشی]] و [[کرامت]] و [[حسن خلق]] و [[عفت]] و [[زهد]] و [[عدل]] و [[تقوی]] و [[سیاست]] شرعیه و امثال اینها"<ref>علی بامیانی، خلافة الإمام علی، ص۱۹.</ref>. | |||
در مجموع مهم‌ترین اقوال در [[افضلیت امام]]، سه دیدگاه است: | |||
#[[امامیه]]: [[افضلیت]] یکی از [[شرایط امام]] است مطلقاً. | #[[امامیه]]: [[افضلیت]] یکی از [[شرایط امام]] است مطلقاً. | ||
#[[معتزله]]: [[افضلیت]] از [[شرایط امام]] است، اگر [[گزینش]] [[افضل]]، موجب [[اختلاف]] نشود<ref>شرح مقاصد، ج۵، ص۲۹۱: {{عربی|ذهب إلیه معظم أهل السنة أنه یتعین الإمامة أفضل أهل العصر إلا أن یکون فی نصبه هرج و هیجان فتن}}.</ref>. | #[[معتزله]]: [[افضلیت]] از [[شرایط امام]] است، اگر [[گزینش]] [[افضل]]، موجب [[اختلاف]] نشود<ref>شرح مقاصد، ج۵، ص۲۹۱: {{عربی|ذهب إلیه معظم أهل السنة أنه یتعین الإمامة أفضل أهل العصر إلا أن یکون فی نصبه هرج و هیجان فتن}}.</ref>. | ||
#[[اشاعره]]: [[افضلیت]] از [[شرایط امام]] نیست مطلقاً؛ پس [[امامت افضل]]، نه لازم است و نه ارجح<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، | #[[اشاعره]]: [[افضلیت]] از [[شرایط امام]] نیست مطلقاً؛ پس [[امامت افضل]]، نه لازم است و نه ارجح<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۹۳.</ref>. | ||
باید توجه داشت [[افضلیت]] دارای دو جنبه است. از یک جنبه [[حق]] فردی است و آن اینکه وجود [[کمالات]] [[علمی]] و عملی در [[ائمه]]{{عم}} اقضا می‌کند آنان [[برتر]] از دیگران باشند یعنی [[برتری]]، [[حق]] آنان است که [[خداوند متعال]] برای آنها قرار داده است؛ اما جنبه دیگر آنکه نسبت به [[مکلفین]] ایجاد [[حق]] و به تبع آن ایجاد [[تکلیف]] می‌نماید. [[برتری]] دانستن و [[برتری]] دادن [[اهل بیت]]{{عم}} در تمامی عرصه‌های [[علمی]]، [[معنوی]]، [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] در مقایسه با افراد دیگر است<ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۱۷۶ ـ 178.</ref>. | |||
برخی [[آیات قرآن]] نیز بر [[لزوم]] برتری پیشوای [[دینی]] [[مردم]] دلالت می‌کند، چنان‌که فرموده است: {{متن قرآن|أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref>«آیا آنکه به حقّ رهنمون می‌گردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمی‌یابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری می‌کنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref>. در این [[آیه]] دو گزینه با یکدیگر مقایسه شده است: یکی فردی که خود، [[هدایت یافته]] است و به [[هدایت]] انسان‌های دیگر نیازی ندارد، در نتیجه می‌تواند مردم را هدایت کند و دیگر فردی که تا دیگران، وی را هدایت نکنند، هدایت یافته نخواهد بود. اکنون اگر بنا باشد [[انسان]] از یکی از دو گزینه مزبور [[پیروی]] کند، کدام‌یک از آن دو سزاوارتر است؟ بدون [[شک]]، عقل [[سلیم]]، پیروی از گزینه نخست را [[نیکو]] و [[پیروی]] از گزینه دوم را [[ناپسند]] می‌داند. جمله {{متن قرآن|فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}} ناظر به همین [[حکم عقلی]] و [[درک]] وجدانی است<ref>کشف المراد، ص۴۹۵؛ نهج الحق و کشف الصدق، ص۱۶۸؛ ارشاد الطالبین، ۳۳۶.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۲۱.</ref> | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']] | |||
# [[پرونده:1368130.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|'''براهین و نصوص امامت''']] | |||
# [[پرونده:1379781.jpg|22px]] [[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|'''حقوق اهل بیت''']] | |||
# [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|'''درسنامه امام‌شناسی''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۶۸: | خط ۸۶: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس2}} | |||
{{امامت شناسی}} | {{امامت شناسی}} | ||
[[رده:مدخل]] | [[رده:مدخل]] | ||
[[رده:افضلیت امام]] | [[رده:افضلیت امام]] | ||
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | [[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | ||