|
|
| خط ۹: |
خط ۹: |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> |
|
| |
|
| '''حجت''' [[دلیل]] و برهانی که با آن مدّعا اثبات می‌شود و آورنده آن بر شخص دیگر [[احتجاج]] می‌کند<ref>[[فتاح آقازاده|آقازاده، فتاح]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص ۲۰۴ - ۲۱۵.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==واژه‌شناسی لغوی==
| |
| *[[حجّت]] در لغت به‌معنای [[دلیل]] و [[برهان]] است و علّت نام‌گذاری آن به [[حجّت]]، این است که از ریشه "حجّ" به‌معنای قصد گرفته شده و دلیلی که با آن مدّعا اثبات می‌شود، مقصود شخص احتجاج‌کننده است<ref> لسان‌العرب، ج۳، ص۵۲، تاج‌العروس، ج۳، ص۳۱۴، حجج.</ref>. یا به واسطه [[دلیل]]، اثبات مدّعا قصد می‌شود<ref> تفسیر آسان، ج۵، ص۱۱۶.</ref>. یا آن‌که [[دلیل]]، خود قصد اثبات مدّعا را دارد<ref> منهج الصادقین، ج۳، ص۴۶۵.</ref>. به گفته برخی، [[حجّت]]، دلالت روشن برای اثبات مقصد [[حق]] و درست است<ref> مفردات، ص۲۱۹، «حجّ»؛ مجمع‌البیان، ج۲، ص۷۶۸.</ref>. و براساس [[نقل]] برخی دیگر، [[حجّت]]، چیزی است که بر صحّت ادّعا دلالت می‌کند<ref> التعریفات، ص۱۱۲؛ التحریروالتنویر، ج۸، ص۱۵۱.</ref><ref>[[فتاح آقازاده|آقازاده، فتاح]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۲، ص ۲۰۴ - ۲۱۵.</ref>. این کلمه در [[قرآن مجید]] در موارد مختلفی به کار رفته است؛ از جمله: {{متن قرآن|لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا}}<ref> تا اینکه برای مردم، پس از فرستادن پیامبران، در مقابل خدا بهانه و حجّتی نباشد و خدا توانا و حکیم است؛ سوره نساء، آیه: ۱۶۵.</ref> و نیز: {{متن قرآن|قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ }}<ref> بگو برهان رسا (حجّت) ویژه خداوند سبحانه و تعالی است و اگر او میخواست، قطعا همه شما را هدایت میکرد؛ سوره انعام، آیه: ۱۴۹.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۱۶۳ - ۱۶۵.</ref>.
| |
|
| |
| ==[[حجت الهی]]==
| |
| ==[[حجت آشکار]] و [[حجت پنهان]]==
| |
|
| |
| ==حقیقت احتجاج==
| |
|
| |
| ==اقسام احتجاج==
| |
|
| |
| ===نخست: احتجاج قولی===
| |
|
| |
| ===دوم: احتجاج عملی===
| |
|
| |
| ==اهداف احتجاج==
| |
|
| |
| ===نخست: [[اثبات ربوبیت خداوند]]===
| |
|
| |
| ===دوم: [[اثبات جهان آخرت]] و [[نفی استبعاد منکران معاد]]===
| |
|
| |
| ===سوم: [[اثبات رسالت پیامبران]]===
| |
|
| |
| ==حجت بودن امام معصوم==
| |
| *به معنای [[دلیل]]، [[برهان]] و [[سند]] اثبات چیزی است، آنچه با آن با دیگران بحث و [[احتجاج]] کنند، آنچه از سوی [[خداوند]]، معیار و [[میزان]] درستی حرف‌ها و عمل‌ها قرار داده شده تا [[مردم]] به آن [[رجوع]] کنند و از آن [[تبعیت]] نمایند. [[عقل]] و [[وحی]] و [[قرآن]] و [[پیغمبر]] و [[امام]]، همه از حجت‌های الهی‌اند. [[عقل]]، [[حجّت]] [[باطنی]] است و [[پیامبران]] و [[امامان]]، [[حجّت]] [[آشکار]]. به اینکه حرفی [[بیان]] شود تا [[مردم]] در [[جهل]] نمانند و [[تکلیف]] خود را بدانند، "[[اتمام حجّت]]" گفته می‌شود. [[حجّت]] بالغه به [[دلیل]] و برهانِ قطعی و [[قاطع]] و خلل‌ناپذیر گفته می‌شود.
| |
| *هر یک از [[امامان معصوم]]، [[حجّت الهی]] بر مردم‌اند. [[حجّت]]، یکی از لقب‌های [[امام دوازدهم]] [[حضرت مهدی]] است، [[حجة بن الحسن]]. در کتاب‌های [[اعتقادی]]، مباحث مربوط به [[نبوت]] و [[امامت]]، تحت عنوان "[[شناخت]] [[حجت]]" مطرح می‌شود و حجّت‌شناسی از شناخت‌های ضروری و مهم است. در عصر [[غیبت امام عصر]]، فقهای [[دین]] از سوی آن [[حضرت]]، [[حجت]] بر [[مردم]] در مسائل [[دینی]] قرار داده شده‌اند و فتوای آنان برای [[مردم]] "[[حجّت]] شرعی" در عمل به [[احکام]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۸۲.</ref>.
| |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| خط ۴۵: |
خط ۱۹: |
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| {{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}} | | {{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}} |
| | |
| ==منابع== | | ==منابع== |
| {{فهرست اثر}} | | {{فهرست اثر}} |
