بداء در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخهها
←=معنای اصطلاحی
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
بدا در لغت به معنی آشکار شدن است و هرگاه به [[انسان]] نسبت داده شود، مقصود این است که چیزی که بر او پنهان بوده، آشکار شده و رای او در مورد آن [[تغییر]] کرده است<ref>لسان العرب، ج۱، ص۴۱-۴۲؛ الصحاح، ج۲، ص۱۱۶۰؛ اقرب الموارد، ج۱، ص۳۴.</ref>. اگر [[بداء]] به [[رأی]] و [[عقیده]] استناد یابد در صورتی که شخص مسبوق به رأیی نباشد، به معنای پیدایش [[رأی]] است وگرنه به معنای [[تغییر]] [[رأی]] خواهد بود<ref>مقاییس اللغه، ج۱، ص۲۱۲؛ النهایه، ص۱۰۹. </ref>. از این رو معنای [[جهل]] و [[تغییر]] [[رأی]] و [[اراده]] نیز در آن نهفته است. زمانی که [[انسان]]، چیزی را نمیداند و سپس بر او آشکار میشود و [[رأی]] و نظرش دگرگون میگردد، میگویند [[بداء]] حاصل شده است<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۵۰؛ دیبا، حسین، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۵، ص۳۷۴-۳۷۸؛ محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۴۹-۵۰.</ref>. | بدا در لغت به معنی آشکار شدن است و هرگاه به [[انسان]] نسبت داده شود، مقصود این است که چیزی که بر او پنهان بوده، آشکار شده و رای او در مورد آن [[تغییر]] کرده است<ref>لسان العرب، ج۱، ص۴۱-۴۲؛ الصحاح، ج۲، ص۱۱۶۰؛ اقرب الموارد، ج۱، ص۳۴.</ref>. اگر [[بداء]] به [[رأی]] و [[عقیده]] استناد یابد در صورتی که شخص مسبوق به رأیی نباشد، به معنای پیدایش [[رأی]] است وگرنه به معنای [[تغییر]] [[رأی]] خواهد بود<ref>مقاییس اللغه، ج۱، ص۲۱۲؛ النهایه، ص۱۰۹. </ref>. از این رو معنای [[جهل]] و [[تغییر]] [[رأی]] و [[اراده]] نیز در آن نهفته است. زمانی که [[انسان]]، چیزی را نمیداند و سپس بر او آشکار میشود و [[رأی]] و نظرش دگرگون میگردد، میگویند [[بداء]] حاصل شده است<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۵۰؛ دیبا، حسین، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۵، ص۳۷۴-۳۷۸؛ محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۴۹-۵۰.</ref>. | ||
===معنای اصطلاحی== | ===معنای اصطلاحی=== | ||
بدا در اصطلاح به معنای [[تغییر]] مقدرات از سوی [[خداوند]] بر اساس پارهای حوادث و وقایع و تحت شرایط و عوامل ویژه است<ref>ر.ک: دیبا، حسین، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۵، ص ۳۷۴ – ۳۷۸.</ref>. یعنی [[خداوند]]، تغییراتی را در برخی امور ایجاد میکند که [[تصور]] بر قطعی بودن آنهاست، به بیان دیگر [[بداء]] اتخاذ نظری جدید در برخی امور است که وقوع آن مورد [[انتظار]] نبوده و ظاهر بر خلاف آن بوده است<ref>مفید، محمد بن محمد، تصحیح الإعتقاد، ص ۵۱ ـ ۵۲؛ لاهیجی، گوهر مراد، ص ۲۹۲.</ref>. | بدا در اصطلاح به معنای [[تغییر]] مقدرات از سوی [[خداوند]] بر اساس پارهای حوادث و وقایع و تحت شرایط و عوامل ویژه است<ref>ر.ک: دیبا، حسین، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۵، ص ۳۷۴ – ۳۷۸.</ref>. یعنی [[خداوند]]، تغییراتی را در برخی امور ایجاد میکند که [[تصور]] بر قطعی بودن آنهاست، به بیان دیگر [[بداء]] اتخاذ نظری جدید در برخی امور است که وقوع آن مورد [[انتظار]] نبوده و ظاهر بر خلاف آن بوده است<ref>مفید، محمد بن محمد، تصحیح الإعتقاد، ص ۵۱ ـ ۵۲؛ لاهیجی، گوهر مراد، ص ۲۹۲.</ref>. | ||
[[دانشمندان]] [[امامیه]] در [[تبیین]] [[بداء]] و رد و [[انکار]] آن از سوی [[مخالفان]]، آن را با [[نسخ]] مقایسه کردهاند؛ [[بدا]] به منزله [[نسخ]] در [[تشریع]] است و [[نسخ]] به منزله [[بدا]] در [[تکوین]]<ref>التوحید، ص۳۳۵-۳۳۶؛ الغیبه، ص۲۶۴-۲۶۵؛ الانتصار، ص۹۳؛ رسائل الشریف المرتضی، ص۱۱۶ ـ ۱۱۹.</ref>. تفاوت ماهوی [[بداء]] و [[نسخ]] در این است که [[نسخ]] مربوط به دو امر و دو زمان است، ولی [[بداء]] ناظر به یک پدیده بوده و در یک زمان رخ میدهد<ref>ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۴۹.</ref>. در واقع هر گاه [[امر و نهی]] به عین یک فعل و در یک زمان و نسبت به یک [[مکلف]] تعلق بگیرد [[بداء]] و [[باطل]] است و هرگاه متعلق [[امر و نهی]] دو فعل همانند و نسبت به دو زمان باشد [[نسخ]] و جایز است<ref>ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، دانشنامه کلام اسلامی، ج۲، ص ۵۷.</ref>. | |||
==محال بودن [[بداء]] برای [[خداوند]]== | ==محال بودن [[بداء]] برای [[خداوند]]== |