پرش به محتوا

احسان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۹٬۹۵۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۲ فوریهٔ ۲۰۲۱
خط ۲۸۷: خط ۲۸۷:


اصل نهم، بیان مصداق کاملی است از [[فضیلت]] مورد نظر و تقدیر و [[تشویق]] [[عاطفی]]، [[عینی]] و [[واقعی]] عاملین آن فضیلت؛ قوله تعالی: {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«و خداوند از نخستین پیش‌آهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کرده‌اند خشنود است و آنها نیز از وی خشنودند و او برای آنان بوستان‌هایی فراهم آورده که جویبارها در بن آنها روان است، هماره در آن جاودانند، رستگاری سترگ، این است» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۸۱.</ref>
اصل نهم، بیان مصداق کاملی است از [[فضیلت]] مورد نظر و تقدیر و [[تشویق]] [[عاطفی]]، [[عینی]] و [[واقعی]] عاملین آن فضیلت؛ قوله تعالی: {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«و خداوند از نخستین پیش‌آهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کرده‌اند خشنود است و آنها نیز از وی خشنودند و او برای آنان بوستان‌هایی فراهم آورده که جویبارها در بن آنها روان است، هماره در آن جاودانند، رستگاری سترگ، این است» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۸۱.</ref>
===[[کلمات قصار]] پیرامون [[احسان]]===
مولای [[موحدان]]، [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}، در کتاب غررالحکم و دررالکلم در «باب الاحسان» سخنانی به اقتصار بیان فرموده که در اینجا تنها به بعضی آنها اشاره می‌شود:
#{{متن حدیث| إِتْبَاعُ الْإِحْسَانِ‏ بِالْإِحْسَانِ‏ مِنْ‏ كَمَالِ‏ الْجُودِ}}: احسان‌نمودن بعد از احسان، از تمامی [[بخشش]] است.
#{{متن حدیث|اغْتَنِمْ‏ صَنَائِعَ‏ الْإِحْسَانِ‏ وَ ارْعَ‏ ذِمَمَ‏ الْإِخْوَانِ‏}}: [[غنیمت]] شمار احسان‌های انجام‌شده را، و عهد‌های [[برادران]] را مراعات کن.
#{{متن حدیث|أَحْسَنُ‏ الْإِحْسَانِ‏ مُوَاسَاةُ الْإِخْوَانِ‏}}: [[بهترین]] احسان، برابر دانستن خود با برادران است.
#{{متن حدیث|أَحَقُّ‏ النَّاسِ‏ بِالْإِحْسَانِ‏ مَنْ أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْهِ وَ بَسَطَ بِالْقُدْرَةِ يَدَيْهِ}}: سزاوارترین [[مردم]] به احسان، کسی است که [[خداوند]] نسبت به او احسان نموده و دست‌هایش به [[توانایی]] گشوده است؛ یعنی بدو توسعه در [[مال]] داده، و یا بدو [[جاه]] و اعتبار ویژه بخشیده که به [[آسانی]] چارہ‌سازی نماید.
#{{متن حدیث|إِنَّ إِحْسَانَكَ إِلَى مَنْ كَادَكَ مِنَ الْأَضْدَادِ وَ الْحُسَّادِ لَأَغْيَظُ عَلَيْهِمْ مِنْ مَوَاقِعِ إِسَاءَتِكَ إِلَيْهِمْ وَ هُوَ دَاعٍ‏ إِلَى‏ صَلَاحِهِمْ‏}}: به [[راستی]] احسان تو نسبت به [[دشمنان]] و رشک‌برانت که با تو [[مکر]] کنند، بر آنها خشم‌آورنده‌تر است بر آنان، از مواقع بدی‌کردن تو به آنها، و چنین کاری، آنان را به صلاحشان فرا می‌خواند؛ یعنی چنین کاری سبب ترک [[دشمنی]] و [[حسد]] آنان خواهد گردید.
#{{متن حدیث|الْإِحْسَانُ‏ مَحَبَّةٌ}}: احسان سبب [[دوستی]] خواهد بود.
#{{متن حدیث|الْإِحْسَانُ‏ غُنْمٌ‏}}: [[نیکی‌کردن]] به مردم، غنیمت و نفع است.
#{{متن حدیث|الْإِحْسَانُ‏ رَأْسُ‏ الْفَضْلِ‏}}: احسان، در رأس [[برتری]] است.
#{{متن حدیث|الاسائه يمحاها الإحسان}}: [[بدی]] را، احسان محو و نابود خواهد کرد.
#{{متن حدیث|الْفَضْلُ‏ مَعَ‏ الْإِحْسَانِ‏}}: برتری و فزونی مرتبه، با احسان و نیکویی به مردم است.
#{{متن حدیث|الْإِحْسَانُ ذُخْرٌ وَ الْكَرِيمُ‏ مَنْ‏ حَازَهُ‏}}: احسان، [[ذخیره]] است و [[کریم]] و بزرگوار کسی است که آن را نگهداری کند.
#{{متن حدیث|الجزاء على‏ الإحسان‏ بالإسائة كفران‏}}: پاداش‌دادن [[احسان]] را به [[بدی]]، [[کفران نعمت]] یا به منزله [[کفر]] به [[خدای بزرگ]] است.
#{{متن حدیث|الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِي‏ءِ أَحْسَنُ‏ الْفَضْلِ}}: احسان‌کردن به [[گناهکار]] و [[عفو]] او، [[نیکوترین]] [[فضیلت]] است.
#{{متن حدیث|الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِي‏ءِ يَسْتَصْلِحُ‏ الْعَدُوَّ}}: احسان‌کردن به گناهکار و کسی که به [[انسان]] بادی کرده، [[دشمن]] را به [[صلاح]] آورده و سبب می‌شود که دیگر [[دشمنی]] نکند.
#{{متن حدیث|إِذَا أَحْسَنْتَ‏ عَلَى‏ اللَّئِيمِ‏ وَتَرَكَ بِإِحْسَانِكَ إِلَيْهِ}}: هرگاه بر [[لئیم]] ([[بخیل]] یا ناکس)، احسان نمایی، به خاطر احسانت نسبت به او، به تو مکروهی رساند.
#{{متن حدیث|بِالْإِحْسَانِ‏ تُمْلَكُ‏ الْقُلُوبُ‏}}: به سبب احسان، [[دل‌ها]] [[بنده]] شده و به تملک در آیند.
#{{متن حدیث|بِالْإِحْسَانِ‏ تُمْلَكُ‏ الْأَحْرَارُ}}: با احسان، آزادگان بنده می‌شوند.
#{{متن حدیث|بِالْإِحْسَانِ وَ تَغَمُّدِ الذُّنُوبِ‏ بِالْغُفْرَانِ‏ يَعْظُمُ الْمَجْدُ}}: با احسان و پوشیدگی [[گناهان]] با عفو و [[بخشش]]، [[مجد]] و بزرگی، [[عظمت]] پیدا می‌کند.
#{{متن حدیث|بِالْإِحْسَانِ‏ تُسْتَرَقُ‏ الرِّقَابُ‏}}: با احسان [[بندگان]] [[نهان]] به [[بندگی]] در آیند؛ یعنی با احسان بندگان از بندگی نخست رها شوند و به بندگی جدیدی: در [[فرمان]] احسان‌کننده خود در آیند.
#{{متن حدیث|تَمَامُ‏ الْإِحْسَانِ‏ تَرْكُ الْمَنِّ بِهِ}}: تمام احسان، ترک منّت به آن است.
#{{متن حدیث|جَمَالُ‏ الْإِحْسَانِ‏ تَرْكُ‏ الِامْتِنَانِ‏}}: [[زیبایی]] احسان، ترک منّت است.
#{{متن حدیث|جُحُودُ الْإِحْسَانِ يَحْدُو عَلَى‏ قُبْحِ‏ الِامْتِنَانِ‏}}: [[انکار]] احسان به این که کسی بگوید به من احسانی نشده، [[آدمی]] را به [[زشتی]] منّت‌نهادن می‌خواند؛ بدین‌گونه که احسان‌کننده، احسانش را به زبان آورد و در نتیجه [[منت]] نهاده شود.
#{{متن حدیث|جُحُودُ الْإِحْسَانِ‏ يُوجِبُ الْحِرْمَان‏}}: انکار احسان، موجب [[محرومیت]] خواهد شد؛ یعنی باعث می‌شود که احسان‌کننده دیگر احسان ننماید.
#{{متن حدیث|رَأْسُ‏ الْإِحْسَانِ‏ الْإِحْسَانُ‏ إِلَى‏ الْمُؤْمِنِينَ‏}}: بالاترین احسان، احسان‌کردن به [[مؤمنان]] است.
#{{متن حدیث|رَأْسُ الْإِيمَانِ الْإِحْسَانُ‏ إِلَى‏ النَّاسِ‏}}: نقطه [[برتر]] [[ایمان]] (و عمده آثار آن) احسان‌کردن به [[مردم]] است.
#{{متن حدیث|صَنَائِعُ‏ الْإِحْسَانِ‏ مِنْ‏ فَضَائِلِ‏ الْإِنْسَانِ‏}}: انجام‌دادن احسان، از برتری‌های آدمی است.
#{{متن حدیث|عَلَيْكَ بِالْإِحْسَانِ فَإِنَّهُ‏ أَفْضَلُ‏ زِرَاعَةٍ وَ أَرْبَحُ‏ بِضَاعَةٍ}}: بر تو باد به احسان؛ زیرا که آن، افزون‌ترین زراعت و سودبخش ترین [[سرمایه]] است.
#{{متن حدیث|قَدِّمْ‏ إِحْسَانَكَ‏ تَغْنَمْ}}: احسانت را پیش انداز، (چه درباره [[آخرت]] و چه درباره [[مردم]]) تا نفع عماده و [[غنیمت]] ببری.
#{{متن حدیث|فِي كُلِّ‏ مَعْرُوفٍ‏ إِحْسَانٌ‏}}: هر معروفی [[احسان]] است؛ اگرچه خیلی کم باشد.
#{{متن حدیث|مَنْ‏ كَتَمَ‏ الْإِحْسَانَ‏ عُوقِبَ بِالْحِرْمَانِ}}: هر که احسانی را بپوشاند (چه از طرف [[خدا]] باشد و چه از [[ناحیه]] [[خلق]])، به [[محرومیت]] [[جزا]] داده می‌شود.
#{{متن حدیث|مَنْ‏ قَابَلَ‏ الْإِحْسَانَ‏ بِأَفْضَلَ‏ مِنْهُ‏ فَقَدْ جَازَاهُ}}: هرکه احسان را، به افزون‌تر از آن (یا با [[شکر]] و یا با احسانی بالاتر) پاسخ دهد. پس در [[حقیقت]]، آن را تلافی کرده و [[پاداش]] آن را داده است.
#{{متن حدیث|مَنْ‏ كَثُرَ إِحْسَانُهُ‏ كَثُرَ خَدَمُهُ وَ أَعْوَانُهُ}}: هر که احسانش بسیار شود، خدمتگزاران و یارانش بسیار گردد.
#{{متن حدیث|مَنْ كَافَأَ الْإِحْسَانَ بِالْإِسَاءَةِ فَقَدْ بَرِئَ‏ مِنَ‏ الْمُرُوَّةِ}}: هر که احسان و [[نیکی]] را، به [[بدی]] تلافی کند، پس در حقیقت از [[مروت]]، عاری و بری شده است.
#{{متن حدیث|مَنْ‏ قَضَى‏ مَا أُسْلِفَ‏ مِنَ‏ الْإِحْسَانِ‏ فَهُوَ كَامِلُ الْحُرِّيَّةِ}}: هر که پاسخ دهد احسانی را که بدو در گذشته انجام گرفته (و در صدد تلافی آن باشد)، پس او [[آزادگی]] کامل دارد.
#{{متن حدیث|مِنْ‏ أَفْضَلِ‏ الْإِحْسَانِ‏ الْإِحْسَانُ إِلَى الْأَبْرَارِ}}: از [[برترین]] احسان‌ها، احسان‌کردن به [[نیکوکاران]] است.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۸۴.</ref>


== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش