هدایت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

### [[هدایت فطری]] [[معنوی]]: [[راهنمایی]] [[انسان]] جهت تأمین نیازهای [[معنوی]]؛ بدین ‏صورت که [[خداوند سبحان]] ضروری‏ ترین [[معارف]] مورد [[نیاز انسان]] را به صورت [[فطری]] در نهاد او قرار داده است. هر [[انسانی]] با [[الهام]] [[فطری]] می‏‌تواند خوب و بد، [[خیر]] و شرّ و [[حق و باطل]] را تشخیص دهد: {{متن قرآن|وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا}}<ref>«و به جان (آدمی) و آنکه آن را بهنجار داشت، پس به او نافرمانی و پرهیزگاری را الهام کرد» سوره شمس، آیه ۷ ـ ۸</ref>. همه [[آیات]] و روایاتی که [[توحید]] و [[آیین]] [[راستین]] [[الهی]] را [[فطری]] می‏‌دانند در [[حقیقت]] اشاره به این نوع [[هدایت]] همگانی دارند<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گونه‌شناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث (مقاله)|گونه‌شناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث]]، ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲.</ref>.

## [[هدایت عقلی]] نیز بر دو گونه است:

### [[هدایت عقلی]] [[معنوی]]: بهره‌گیری از [[قدرت]] [[اندیشه]]، برای تأمین نیازهای [[معنوی]] و دست‏یابی به قلّه [[کمالات انسانی]]. همۀ آیاتی که [[انسان]] را به [[تفکّر]] درباره حقایق مرتبط با مبدأ و [[معاد]] [[دعوت]] کرده‏‌اند، به این نوع [[هدایت]] اشاره دارند. همچنین، همه روایاتی که [[عقل]] را [[حجت خدا]] و فرستاده او معرفی کرده‏‌اند، اشاره به این نوع [[هدایت]] دارند؛ [[امام صادق]]{{ع}} می‌‌‏فرماید: «[[حجّت]] [[خداوند]] بر [[بندگان]]، [[پیامبر]] است و [[حجّت]] میان [[بندگان]] و [[خداوند]]، [[خرد]] است»<ref>{{متن حدیث|حُجَّةُ اللّهِ عَلَی العِبادِ النَّبِیُّ، وَ الحُجَّةُ فیما بَینَ العِبادِ و بَینَ اللّهِ العَقلُ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گونه‌شناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث (مقاله)|گونه‌شناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث]]، ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲.</ref>

# [[هدایت خاصه]] [[خداوند]] که شامل [[پیامبران]]، اوصیای آنان و گروندگان به آنها می‌شود. به گونه‌ای [[پاداش]] کسانی است که به [[دلیل]] [[حسن]] [[انتخاب]] و پیمودن مسیر [[حق]] و قبول [[هدایت]] عام [[خداوند]]، [[عقل]] و [[فطرت]] خود را بارور ساخته‌اند. [[خداوند]] [[هدایت]] ویژه را از [[طریق وحی]] ابتدا نصیب [[پیامبران]] و سپس نصیب [[اوصیا]] و کسانی که به راه پیامبرانش درآمده‌اند می‌کند. این [[هدایت]] ویژه نصیب هر کسی نمی‌شود و [[ظالمان]] و [[گناهکاران]] از آن دور هستند. به عبارت دیگر [[هدایت]] عمومی [[الهی]] تنها زمانی سودمند است که [[انسان]] بخواهد و آن را قبول نماید و از [[هدایت]] ویژه [[الهی]] نیز استفاده کند و اگر با [[ظلم و ستم]] و [[گناه]] و [[فسق]] و [[فجور]]، خود را از [[هدایت]] فرستادگان [[خداوند]] [[محروم]] کند، به تدریج [[نور]] [[عقل]] و [[فطرت]] را در خود خاموش ساخته و از [[هدایت]] عمومی نیز سودی نخواهد برد<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گونه‌شناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث (مقاله)|گونه‌شناسی هدایت الهی در قرآن و حدیث]]، ش ۶۴، ص ۳ـ ۲۲؛ [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۹۹.</ref>.

==تلازم [[امامت]] و [[هدایت]]==

*[[هدایت]] [[وظیفه]] تفکیک ناپذیر [[منصب]] [[رهبران الهی]] است و [[امامت]] و [[جانشینی رسول خدا]]{{صل}} از [[هدایت]] به سوی [[معارف]] و [[فرامین الهی]] جدا شدنی نیست. [[پیامبران]] هم، از آنجا که [[امام]] و [[پیشوا]] و مقتدای [[امت]] خود هستند، [[هادی]] و راهنمای [[امّت]] به سوی [[معارف]] و [[فرامین خداوند]] هستند. [[خداوند]] [[پیامبران]] را [[امام]] قرار داده تا [[مردم]] را به [[تعالیم]] و [[دستورات]] او [[راهنمایی]] و [[هدایت]] کنند و [[قرآن کریم]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|امامت]]، ص ۴۴.</ref>

*[[امام باقر]]{{ع}} ذیل آیۀ {{متن قرآن|إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ}}<ref>«تو، تنها بیم‌دهنده‌ای و هر گروهی رهنمونی دارد» سوره رعد، آیه ۷.</ref> می‌‌فرماید: {{متن حدیث|رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} الْمُنْذِرُ وَ لِکُلِّ زَمَانٍ مِنَّا هَادٍ یَهْدِیهِمْ إِلَی مَا جَاءَ بِهِ نَبِیُّ اللَّهِ{{صل}} ثُمَّ الْهُدَاةُ مِنْ بَعْدِهِ عَلِیٌّ ثُمَّ الْأَوْصِیَاءُ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۱۹۱.</ref>. [[فضیل]] می‌‌گوید از [[امام صادق]]{{ع}} درباره آیۀ {{متن قرآن|وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ}}<ref>«و هر گروهی رهنمونی دارد» سوره رعد، آیه ۷.</ref> پرسیدم، فرمود: {{متن حدیث|وَ کُلُّ إِمَامٍ هَادٍ لِلْقَرْنِ الَّذِی هُوَ فِیهِمْ}}<ref>کافی ج۱، ص ۱۹۱. ثقه الاسلام کلینی تحت عنوان باب أن الأئمة{{ع}} هم الهداة روایات ذیل این آیه را گرد آوری نموده است.</ref>.