پرش به محتوا

حفصه بنت عمر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'خواندن' به 'خواندن'
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{همسران پیامبر}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - 'خواندن' به 'خواندن')
خط ۱۸: خط ۱۸:
حفصه همچون عایشه می‌کوشید، [[منزلت]] [[پدر]] خویش را نزد رسول خدا{{صل}} ارتقا بخشد، از این رو زمانی که حضرت از فرد [[محبوب]] خود یاد یا [[دعا]] می‌کرد که محبوب‌ترین [[خلق]] [[خدا]] با وی هم‌غذا شود، حفصه [[تمایل]] خود را آشکار می‌کرد که آن فرد [[عمر]] باشد، چنان که عایشه از [[ابوبکر]] نام می‌برد، درحالی‌که [[پیامبر]]{{صل}} به [[علی]]{{ع}} نظر داشت.<ref>الارشاد، ج ۱، ص ۱۸۶؛ روض الجنان، ج ۸، ص ۴۲۹.</ref> حفصه همچون پدرش [[اخلاقی]] تند و پرخاشگرانه داشت <ref>النهایه، ج ۱، ص ۲۰؛ لسان‌العرب، ج ۱۴، ص ۱۳، «اَب».</ref> که گاه سبب [[اختلاف]] جدی میان او و پیامبر{{صل}} می‌شد. در یکی از [[اختلافات]] بنا شد پدر حفصه میان حضرت و دخترش [[حَکَم]] باشد و آن‌گاه عمر به جهت بی‌ادبی حفصه در [[حق پیامبر]] او را در حضور ایشان کتک زد.<ref>تفسیر سمعانی، ج ۴، ص ۲۷۶؛ مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۵۵؛ السیرة الحلبیه، ج ۳، ص ۴۰۶ - ۴۰۷.</ref> [[عمر]] خود [[معتقد]] بود که [[رسول خدا]]{{صل}} [[حفصه]] را [[دوست]] نداشته و تنها به [[احترام]] وی حفصه را [[طلاق]] نداده است،<ref> انساب الاشراف، ج ۲، ص ۵۸؛ صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۸۸.</ref> بدین جهت می‌کوشید تا پیوند میان حفصه و [[حضرت]] نگسلد و به اعتبار وی آسیبی نرسد.<ref>سیره ابن اسحاق، ص ۲۵۷؛ المعجم الکبیر، ج ۲۳، ص ۱۸۸.</ref> وی به دختر خود سفارش می‌کرد که به لحاظ [[مالی]] رسول خدا{{صل}} را در فشار و تنگنا نگذارد و خود [[وعده]] می‌داد می‌پذیرد کمبودهای مالی وی را تأمین کند؛<ref> امتاع الاسماع، ج ۱۳، ص ۶۴.</ref> لیکن [[پیامبر]] ناچار شد او را طلاق دهد؛ سپس دوباره او را بازگرداند.<ref> الاستیعاب، ج ۴، ص ۱۸۱۲.</ref>
حفصه همچون عایشه می‌کوشید، [[منزلت]] [[پدر]] خویش را نزد رسول خدا{{صل}} ارتقا بخشد، از این رو زمانی که حضرت از فرد [[محبوب]] خود یاد یا [[دعا]] می‌کرد که محبوب‌ترین [[خلق]] [[خدا]] با وی هم‌غذا شود، حفصه [[تمایل]] خود را آشکار می‌کرد که آن فرد [[عمر]] باشد، چنان که عایشه از [[ابوبکر]] نام می‌برد، درحالی‌که [[پیامبر]]{{صل}} به [[علی]]{{ع}} نظر داشت.<ref>الارشاد، ج ۱، ص ۱۸۶؛ روض الجنان، ج ۸، ص ۴۲۹.</ref> حفصه همچون پدرش [[اخلاقی]] تند و پرخاشگرانه داشت <ref>النهایه، ج ۱، ص ۲۰؛ لسان‌العرب، ج ۱۴، ص ۱۳، «اَب».</ref> که گاه سبب [[اختلاف]] جدی میان او و پیامبر{{صل}} می‌شد. در یکی از [[اختلافات]] بنا شد پدر حفصه میان حضرت و دخترش [[حَکَم]] باشد و آن‌گاه عمر به جهت بی‌ادبی حفصه در [[حق پیامبر]] او را در حضور ایشان کتک زد.<ref>تفسیر سمعانی، ج ۴، ص ۲۷۶؛ مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۵۵؛ السیرة الحلبیه، ج ۳، ص ۴۰۶ - ۴۰۷.</ref> [[عمر]] خود [[معتقد]] بود که [[رسول خدا]]{{صل}} [[حفصه]] را [[دوست]] نداشته و تنها به [[احترام]] وی حفصه را [[طلاق]] نداده است،<ref> انساب الاشراف، ج ۲، ص ۵۸؛ صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۸۸.</ref> بدین جهت می‌کوشید تا پیوند میان حفصه و [[حضرت]] نگسلد و به اعتبار وی آسیبی نرسد.<ref>سیره ابن اسحاق، ص ۲۵۷؛ المعجم الکبیر، ج ۲۳، ص ۱۸۸.</ref> وی به دختر خود سفارش می‌کرد که به لحاظ [[مالی]] رسول خدا{{صل}} را در فشار و تنگنا نگذارد و خود [[وعده]] می‌داد می‌پذیرد کمبودهای مالی وی را تأمین کند؛<ref> امتاع الاسماع، ج ۱۳، ص ۶۴.</ref> لیکن [[پیامبر]] ناچار شد او را طلاق دهد؛ سپس دوباره او را بازگرداند.<ref> الاستیعاب، ج ۴، ص ۱۸۱۲.</ref>


حفصه، هرچند در دوران رسول خدا{{صل}} و پس از آن، اعتبار [[عایشه]] را نداشت، از توانایی‌هایی مانند [[نوشتن]] برخوردار بود<ref> فتوح البلدان، ج ۳، ص ۵۸۰.</ref> و علایق خویش را با عرضه کتابی به [[رسول اکرم]]{{صل}} نشان می‌داد که در بردارنده [[قصه]] [[حضرت یوسف]]{{ع}} بود.<ref>المصنف، صنعانی، ج ۶، ص ۱۱۳.</ref> برخی اطلاعات شخصی پیامبر{{صل}} را حفصه گزارش کرده است؛ مانند [[وصف]] بستر خواب رسول خدا{{صل}}،<ref> الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج ۱، ص ۱۴۲؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۴۰۷.</ref> بوسیدن [[زنان]] در هنگام [[روزه‌داری]]،<ref> سبل الهدی، ج ۸، ص ۴۲۳.</ref>[[خواندن]] [[نمازهای مستحبی]] در یک یا دو سال پایانی عمر به صورت نشسته،<ref>المصنف، صنعانی، ج ۲، ص ۴۶۳ - ۴۶۴؛ صحیح مسلم، ج ۲، ص ۱۶۴.</ref>بهره گرفتن رسول خدا{{صل}} از دست راست برای خوردن، [[نوشیدن]] و [[لباس]] [[پوشیدن]]،<ref>سنن ابی داود، ج ۱، ص ۱۶؛ المصنف، ابن ابی شیبه، ج ۱، ص ۱۷۷.</ref> [[رفتار]] و دعای حضرت هنگام [[خواب]]،<ref> المصنف، ابن ابی شیبه، ج ۶، ص ۲۴۲؛ سنن ابی داود، ج ۲، ص ۴۸۶.</ref> [[عبادت]] رسول اکرم{{صل}} و [[خواندن]] دو رکعت [[نماز]] پیش از [[طلوع فجر]] و پس از [[اذان]] [[مؤذن]].<ref> الموطا، ج ۱، ص ۱۲۷؛ سنن النسائی، ج ۳، ص ۲۵۴ - ۲۵۵.</ref> گاه نیز از مسائل [[شرعی]] و زندگانی شخصی [[رسول خدا]]{{صل}} با [[همسران]] خویش از او [[پرسش]] می‌شد که اطلاعاتی گزارش می‌کرد؛<ref> مسند احمد، ج ۶، ص ۱۳۴؛ البدایة والنهایه، ج ۶، ص ۶۰.</ref> گاهی نیز [[عمر]] به او [[دستور]] می‌داد از رسول خدا{{صل}} درباره موضوعی [[فقهی]] پرسشی کند.<ref> المصنف، صنعانی، ج ۱۰، ص ۳۰۵؛ الاختصاص، ص ۱۱۱.</ref>
حفصه، هرچند در دوران رسول خدا{{صل}} و پس از آن، اعتبار [[عایشه]] را نداشت، از توانایی‌هایی مانند [[نوشتن]] برخوردار بود<ref> فتوح البلدان، ج ۳، ص ۵۸۰.</ref> و علایق خویش را با عرضه کتابی به [[رسول اکرم]]{{صل}} نشان می‌داد که در بردارنده [[قصه]] [[حضرت یوسف]]{{ع}} بود.<ref>المصنف، صنعانی، ج ۶، ص ۱۱۳.</ref> برخی اطلاعات شخصی پیامبر{{صل}} را حفصه گزارش کرده است؛ مانند [[وصف]] بستر خواب رسول خدا{{صل}}،<ref> الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج ۱، ص ۱۴۲؛ عیون الاثر، ج ۲، ص ۴۰۷.</ref> بوسیدن [[زنان]] در هنگام [[روزه‌داری]]،<ref> سبل الهدی، ج ۸، ص ۴۲۳.</ref>خواندن [[نمازهای مستحبی]] در یک یا دو سال پایانی عمر به صورت نشسته،<ref>المصنف، صنعانی، ج ۲، ص ۴۶۳ - ۴۶۴؛ صحیح مسلم، ج ۲، ص ۱۶۴.</ref>بهره گرفتن رسول خدا{{صل}} از دست راست برای خوردن، [[نوشیدن]] و [[لباس]] [[پوشیدن]]،<ref>سنن ابی داود، ج ۱، ص ۱۶؛ المصنف، ابن ابی شیبه، ج ۱، ص ۱۷۷.</ref> [[رفتار]] و دعای حضرت هنگام [[خواب]]،<ref> المصنف، ابن ابی شیبه، ج ۶، ص ۲۴۲؛ سنن ابی داود، ج ۲، ص ۴۸۶.</ref> [[عبادت]] رسول اکرم{{صل}} و خواندن دو رکعت [[نماز]] پیش از [[طلوع فجر]] و پس از [[اذان]] [[مؤذن]].<ref> الموطا، ج ۱، ص ۱۲۷؛ سنن النسائی، ج ۳، ص ۲۵۴ - ۲۵۵.</ref> گاه نیز از مسائل [[شرعی]] و زندگانی شخصی [[رسول خدا]]{{صل}} با [[همسران]] خویش از او [[پرسش]] می‌شد که اطلاعاتی گزارش می‌کرد؛<ref> مسند احمد، ج ۶، ص ۱۳۴؛ البدایة والنهایه، ج ۶، ص ۶۰.</ref> گاهی نیز [[عمر]] به او [[دستور]] می‌داد از رسول خدا{{صل}} درباره موضوعی [[فقهی]] پرسشی کند.<ref> المصنف، صنعانی، ج ۱۰، ص ۳۰۵؛ الاختصاص، ص ۱۱۱.</ref>


[[حفصه]] در پرتو [[خلافت]] [[پدر]] توانست به جایگاه بهتری دست یابد. وی که از تنگناهای [[مالی]] دوران [[رسول اکرم]]{{صل}} که به اقتضاء آن [[زمان]] وجود داشت، [[خشنود]] نبود، به زودی ـ برخلاف دیگر [[همسران پیامبر]]{{صل}} ـ خانه‌ای را که در آن [[زندگی]] مشترک با رسول خدا{{صل}} را آغاز کرده بود، ترک کرد.<ref> الطبقات، ج ۸، ص ۱۶۵؛ تاریخ الخمیس، ج ۱، ص ۳۴۷؛ امتاع الاسماع، ج ۱۰، ص ۹۴.</ref> او در سایه [[حمایت]] پدر دشواری‌های مالی [[زمان پیامبر]]{{صل}} را نداشت. عمر بن خطاب در خلافت خویش، گاه هدایایی برای همسران رسول اکرم{{صل}} از جمله حفصه [[تدارک]] می‌دید.<ref> الموطا، ج ۱، ص ۲۷۹.</ref> زمانی که عمر از همسران [[حضرت]] خواست میان سهم خود از محصول خرما که در زمان پیامبر{{صل}} [[تعیین]] شده بود و سهمی از آب و [[زمین]] [[خیبر]]، یکی را برگزینند، حفصه و [[عایشه]] زمین و آب را [[انتخاب]] کردند.<ref> المغازی، ج ۲، ص ۷۱۹ - ۷۲۰؛ صحیح مسلم، ج ۵، ص ۲۶.</ref> با آنکه برخی [[اخبار]] عمر را در دادن امتیازات مالی به حفصه [[تطهیر]] می‌کنند،<ref> الام، ج ۲، ص ۸۷؛ تاریخ المدینه، ج ۲، ص ۷۰۱ - ۷۰۲.</ref> وی مقرّری حفصه و عایشه را بیش از دیگر [[همسران رسول خدا]]{{صل}} و ۱۲۰۰۰ [[درهم]] تعیین کرد.<ref> تقریب المعارف، ص ۳۴۴؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۱۵۳.</ref> [[دارایی‌ها]] و [[اموال]] حفصه به اندازه‌ای رسید که توانست بخشی از آنها را [[صدقه]] دهد.<ref> مسند احمد، ج ۲، ص ۲۷۹.</ref> [[حفصه]] در دوران [[خلافت]] [[پدر]]، وی را در امور [[زنان]] [[یاری]] می‌کرد.<ref> انساب الاشراف، ج ۶، ص ۱۱۵؛ المصنف، صنعانی، ج ۷، ص ۱۵۱ - ۱۵۲.</ref> گاه نیز واسطه بود تا سخنان دیگران را به گوش پدرش برساند.<ref>تاریخ طبری، ج ۳، ص ۶۱۷؛ انساب الاشراف، ج ۱۰، ص ۳۱۵، ۳۷۶.</ref> حفصه نزدیک ۴۰ ساله بود که پدرش در [[سال ۲۳ هجری]] ضربت خورد. [[عمر]] وی را از شیون بر بالین خود بازداشت.<ref> تاریخ المدینه، ج ۳، ص ۸۹۴، ۹۰۶، ۹۱۲.</ref> او پس از کشته شدن عمر به دست [[ابولؤلؤ]]، عبدالله ‌برادر خویش را به کشتن هرمزان، جفینه و دختر ابولؤلؤ شوراند.<ref> انساب الاشراف، ج ۱۰، ص ۴۳۳؛ تاریخ الاسلام، ج ۳، ص ۲۹۷.</ref> حفصه بر اساس [[وصیت]] عمر [[سرپرستی اموال]] صدقه عمر را بر عهده گرفت.<ref> الام، ج ۴، ص ۶۱؛ المصنف، صنعانی، ج ۱۰، ص ۳۷۶؛ سنن ابی داود، ج ۱، ص ۶۵۹.</ref> [[عثمان]] مقرری وی را کاست<ref>تقریب المعارف، ص ۲۳۰.</ref> و به نظر می‌رسد [[همراهی]] حفصه با [[عایشه]] در [[مخالفت]] با عثمان،<ref> شرح الاخبار، ج ۱، ص ۳۴۱.</ref> از همین رو بوده است.
[[حفصه]] در پرتو [[خلافت]] [[پدر]] توانست به جایگاه بهتری دست یابد. وی که از تنگناهای [[مالی]] دوران [[رسول اکرم]]{{صل}} که به اقتضاء آن [[زمان]] وجود داشت، [[خشنود]] نبود، به زودی ـ برخلاف دیگر [[همسران پیامبر]]{{صل}} ـ خانه‌ای را که در آن [[زندگی]] مشترک با رسول خدا{{صل}} را آغاز کرده بود، ترک کرد.<ref> الطبقات، ج ۸، ص ۱۶۵؛ تاریخ الخمیس، ج ۱، ص ۳۴۷؛ امتاع الاسماع، ج ۱۰، ص ۹۴.</ref> او در سایه [[حمایت]] پدر دشواری‌های مالی [[زمان پیامبر]]{{صل}} را نداشت. عمر بن خطاب در خلافت خویش، گاه هدایایی برای همسران رسول اکرم{{صل}} از جمله حفصه [[تدارک]] می‌دید.<ref> الموطا، ج ۱، ص ۲۷۹.</ref> زمانی که عمر از همسران [[حضرت]] خواست میان سهم خود از محصول خرما که در زمان پیامبر{{صل}} [[تعیین]] شده بود و سهمی از آب و [[زمین]] [[خیبر]]، یکی را برگزینند، حفصه و [[عایشه]] زمین و آب را [[انتخاب]] کردند.<ref> المغازی، ج ۲، ص ۷۱۹ - ۷۲۰؛ صحیح مسلم، ج ۵، ص ۲۶.</ref> با آنکه برخی [[اخبار]] عمر را در دادن امتیازات مالی به حفصه [[تطهیر]] می‌کنند،<ref> الام، ج ۲، ص ۸۷؛ تاریخ المدینه، ج ۲، ص ۷۰۱ - ۷۰۲.</ref> وی مقرّری حفصه و عایشه را بیش از دیگر [[همسران رسول خدا]]{{صل}} و ۱۲۰۰۰ [[درهم]] تعیین کرد.<ref> تقریب المعارف، ص ۳۴۴؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۱۵۳.</ref> [[دارایی‌ها]] و [[اموال]] حفصه به اندازه‌ای رسید که توانست بخشی از آنها را [[صدقه]] دهد.<ref> مسند احمد، ج ۲، ص ۲۷۹.</ref> [[حفصه]] در دوران [[خلافت]] [[پدر]]، وی را در امور [[زنان]] [[یاری]] می‌کرد.<ref> انساب الاشراف، ج ۶، ص ۱۱۵؛ المصنف، صنعانی، ج ۷، ص ۱۵۱ - ۱۵۲.</ref> گاه نیز واسطه بود تا سخنان دیگران را به گوش پدرش برساند.<ref>تاریخ طبری، ج ۳، ص ۶۱۷؛ انساب الاشراف، ج ۱۰، ص ۳۱۵، ۳۷۶.</ref> حفصه نزدیک ۴۰ ساله بود که پدرش در [[سال ۲۳ هجری]] ضربت خورد. [[عمر]] وی را از شیون بر بالین خود بازداشت.<ref> تاریخ المدینه، ج ۳، ص ۸۹۴، ۹۰۶، ۹۱۲.</ref> او پس از کشته شدن عمر به دست [[ابولؤلؤ]]، عبدالله ‌برادر خویش را به کشتن هرمزان، جفینه و دختر ابولؤلؤ شوراند.<ref> انساب الاشراف، ج ۱۰، ص ۴۳۳؛ تاریخ الاسلام، ج ۳، ص ۲۹۷.</ref> حفصه بر اساس [[وصیت]] عمر [[سرپرستی اموال]] صدقه عمر را بر عهده گرفت.<ref> الام، ج ۴، ص ۶۱؛ المصنف، صنعانی، ج ۱۰، ص ۳۷۶؛ سنن ابی داود، ج ۱، ص ۶۵۹.</ref> [[عثمان]] مقرری وی را کاست<ref>تقریب المعارف، ص ۲۳۰.</ref> و به نظر می‌رسد [[همراهی]] حفصه با [[عایشه]] در [[مخالفت]] با عثمان،<ref> شرح الاخبار، ج ۱، ص ۳۴۱.</ref> از همین رو بوده است.
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش