تزکیه در قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'خروج' به 'خروج'
جز (جایگزینی متن - 'فرد' به 'فرد') |
جز (جایگزینی متن - 'خروج' به 'خروج') |
||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
* [[تزکیه]] نفس از [[رذایل اخلاقی]] و [[شهوات]] [[نفسانی]] به جهت آثار و فوایدی که برای [[انسان]] در پی دارد مورد توجه همه ملتها و [[ادیان الهی]] بوده و آنان برای تحصیل این امر از روشهای گوناگونی بهره میجستهاند. [[برهمائیان]]، [[پیروان]] یکی از [[مذاهب]] [[هند]] قدیم گرچه به [[توحید]] و [[نبوت]] [[اعتقادی]] نداشتند؛ لکن به [[تزکیه]] نفس اهتمام میورزیدند. آنان مدت [[عمر]] خویش را به ۴ مرحله تقسیم کرده، یکی از مراحل آن را به ترک لذتهای مادی و [[دنیوی]] و [[پناه]] بردن به جنگلها برای [[تزکیه]] نفس اختصاص داده بودند<ref>المیزان، ج۶، ص۱۸۲ ـ ۱۸۳.</ref>. | * [[تزکیه]] نفس از [[رذایل اخلاقی]] و [[شهوات]] [[نفسانی]] به جهت آثار و فوایدی که برای [[انسان]] در پی دارد مورد توجه همه ملتها و [[ادیان الهی]] بوده و آنان برای تحصیل این امر از روشهای گوناگونی بهره میجستهاند. [[برهمائیان]]، [[پیروان]] یکی از [[مذاهب]] [[هند]] قدیم گرچه به [[توحید]] و [[نبوت]] [[اعتقادی]] نداشتند؛ لکن به [[تزکیه]] نفس اهتمام میورزیدند. آنان مدت [[عمر]] خویش را به ۴ مرحله تقسیم کرده، یکی از مراحل آن را به ترک لذتهای مادی و [[دنیوی]] و [[پناه]] بردن به جنگلها برای [[تزکیه]] نفس اختصاص داده بودند<ref>المیزان، ج۶، ص۱۸۲ ـ ۱۸۳.</ref>. | ||
* [[فرقه]] [[بودایی]]، [[مذهب]] خود را بر [[تهذیب نفس]] و [[مخالفت]] با هواها بنا کرده بودند. [[بودا]] [[رئیس]] این [[فرقه]] که از شاهزادگان بود در [[جوانی]] مادیات و [[سلطنت]] را رها کرده و برای [[ریاضت]] و [[معرفت نفس]] به جنگلها [[پناه]] برد<ref>همان، ص۱۸۳ ـ ۱۸۴؛ تاریخ جامع ادیان، ص۱۸۰.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[تزکیه (مقاله)| مقاله «تزکیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴.</ref>. | * [[فرقه]] [[بودایی]]، [[مذهب]] خود را بر [[تهذیب نفس]] و [[مخالفت]] با هواها بنا کرده بودند. [[بودا]] [[رئیس]] این [[فرقه]] که از شاهزادگان بود در [[جوانی]] مادیات و [[سلطنت]] را رها کرده و برای [[ریاضت]] و [[معرفت نفس]] به جنگلها [[پناه]] برد<ref>همان، ص۱۸۳ ـ ۱۸۴؛ تاریخ جامع ادیان، ص۱۸۰.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[تزکیه (مقاله)| مقاله «تزکیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴.</ref>. | ||
*مانویه، نفس را از عالم [[نور]] میدانستند که به عالم تاریک [[بدن]] [[هبوط]] کرده و [[معتقد]] بودند که نفس جز با [[مرگ]] و | *مانویه، نفس را از عالم [[نور]] میدانستند که به عالم تاریک [[بدن]] [[هبوط]] کرده و [[معتقد]] بودند که نفس جز با [[مرگ]] و خروج آن از [[بدن]] یا [[ریاضت]] به [[سعادت]] نخواهد رسید<ref>المیزان، ج۶، ص۱۸۴.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[تزکیه (مقاله)| مقاله «تزکیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴.</ref>. | ||
*صابئیه از دیگر فرقههای [[بتپرست]] و [[مشرک]]<ref>جامعالبیان، ج۱۷، ص۱۶۹؛ تفسیر قرطبی، ج۱۲، ص۱۶.</ref> ـ یا [[موحد]] به نظر برخی<ref>مجمعالبیان، ج۱، ص۲۵۹؛ المنیر، ج۱، ص۱۷۷ ـ ۱۷۹.</ref> ـ [[تطهیر نفس]] از [[شهوات]] و [[تهذیب اخلاق]] را بر خود [[واجب]] کرده، [[راه]] دستیابی به این مرتبه را [[ریاضت]] و دوری از [[شهوات]] میدانستند<ref>المیزان، ج۶، ص۱۸۴؛ الملل والنحل، ج۲، ص۳۱.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[تزکیه (مقاله)| مقاله «تزکیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴.</ref>. | *صابئیه از دیگر فرقههای [[بتپرست]] و [[مشرک]]<ref>جامعالبیان، ج۱۷، ص۱۶۹؛ تفسیر قرطبی، ج۱۲، ص۱۶.</ref> ـ یا [[موحد]] به نظر برخی<ref>مجمعالبیان، ج۱، ص۲۵۹؛ المنیر، ج۱، ص۱۷۷ ـ ۱۷۹.</ref> ـ [[تطهیر نفس]] از [[شهوات]] و [[تهذیب اخلاق]] را بر خود [[واجب]] کرده، [[راه]] دستیابی به این مرتبه را [[ریاضت]] و دوری از [[شهوات]] میدانستند<ref>المیزان، ج۶، ص۱۸۴؛ الملل والنحل، ج۲، ص۳۱.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[تزکیه (مقاله)| مقاله «تزکیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴.</ref>. | ||
* [[اهل کتاب]] یعنی [[یهود]]، [[نصارا]] و [[مجوس]] نیز به [[تزکیه]] نفس اهتمام فراوانی میورزیدند و در کتب آنان [[دستورات]] فراوانی برای [[اصلاح]] نفس و [[تهذیب]] آن از [[شهوات]] وجود دارد، چنان که [[قرآنکریم]] در آیاتی به برخی [[اعمال]] [[نصارا]] برای [[تهذیب نفس]] همچون [[ترک دنیا]] و [[انتخاب]] [[رهبانیت]]{{متن قرآن|لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ }}<ref> بیگمان یهودیان و مشرکان را دشمنترین مردم به مؤمنان مییابی و نزدیکترین آنان در دوستی به مؤمنان کسانی را مییابی که میگویند ما مسیحی هستیم؛ این از آن روست که برخی از آنان کشیشان و راهبانی (حقجو) هستند و اینکه آنان گردنکشی نمیکنند؛ سوره مائده، آیه:۸۲.</ref> و نیز {{متن قرآن|ثُمَّ قَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِم بِرُسُلِنَا وَقَفَّيْنَا بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ وَآتَيْنَاهُ الإِنجِيلَ وَجَعَلْنَا فِي قُلُوبِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ إِلاَّ ابْتِغَاء رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا فَآتَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ }}<ref> سپس پیامبران خود را در پی آنان آوردیم و (نیز) عیسی پسر مریم را و به او انجیل دادیم و در دل پیروان او مهر و بخشایشی نهادیم و ما رها کردن این جهان را که از خود درآوردند بر آنان مقرّر نداشتیم جز آنکه برای رسیدن به خشنودی خداوند چنین کردند امّا آن را چنان که سزاوار نگاهداشت آن است نگاه نداشتند آنگاه ما پاداش مؤمنانشان را ارزانی داشتیم و بسیاری از آنان بزهکارند؛ سوره حدید، آیه:۲۷.</ref><ref>المیزان، ج۶، ص۱۸۴ ـ ۱۸۵.</ref>. و برخی [[اعمال]] متعبدان [[یهود]] چون [[تلاوت آیات]] [[خدا]] در حال [[سجده]]{{متن قرآن|لَيْسُواْ سَوَاء مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاء اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ }}<ref> آنان برابر نیستند؛ از اهل کتاب گروهی برخاستگانند که در طول شب آیات خداوند را تلاوت میکنند در حالی که سر به سجده دارند؛ سوره آل عمران، آیه:۱۱۳.</ref>، [[گوشهگیری]] از [[مردم]] برای [[عبادت]] و [[خودسازی]]{{متن قرآن|وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا}}<ref> و در این کتاب از مریم یاد کن هنگامی که از خانواده خویش در جایگاهی خاوری گوشه گزید؛ سوره مریم، آیه:۱۶.</ref>، [[ترک دنیا]] و [[انتخاب]] [[رهبانیت]]{{متن قرآن|لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ }}<ref> بیگمان یهودیان و مشرکان را دشمنترین مردم به مؤمنان مییابی و نزدیکترین آنان در دوستی به مؤمنان کسانی را مییابی که میگویند ما مسیحی هستیم؛ این از آن روست که برخی از آنان کشیشان و راهبانی (حقجو) هستند و اینکه آنان گردنکشی نمیکنند؛ سوره مائده، آیه:۸۲.</ref> اشاره کردهاست. [[اسلام]] نیز برای [[تزکیه]] نفس و [[تطهیر]] [[پیروان]] خود از آلودگیهای [[کفر]] و [[گناه]] و [[اخلاق ناپسند]] اهمیت فراوانی قائل شده که این اهتمام را از موارد ذیل میتوان استفاده کرد<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[تزکیه (مقاله)| مقاله «تزکیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴.</ref>: | * [[اهل کتاب]] یعنی [[یهود]]، [[نصارا]] و [[مجوس]] نیز به [[تزکیه]] نفس اهتمام فراوانی میورزیدند و در کتب آنان [[دستورات]] فراوانی برای [[اصلاح]] نفس و [[تهذیب]] آن از [[شهوات]] وجود دارد، چنان که [[قرآنکریم]] در آیاتی به برخی [[اعمال]] [[نصارا]] برای [[تهذیب نفس]] همچون [[ترک دنیا]] و [[انتخاب]] [[رهبانیت]]{{متن قرآن|لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ }}<ref> بیگمان یهودیان و مشرکان را دشمنترین مردم به مؤمنان مییابی و نزدیکترین آنان در دوستی به مؤمنان کسانی را مییابی که میگویند ما مسیحی هستیم؛ این از آن روست که برخی از آنان کشیشان و راهبانی (حقجو) هستند و اینکه آنان گردنکشی نمیکنند؛ سوره مائده، آیه:۸۲.</ref> و نیز {{متن قرآن|ثُمَّ قَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِم بِرُسُلِنَا وَقَفَّيْنَا بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ وَآتَيْنَاهُ الإِنجِيلَ وَجَعَلْنَا فِي قُلُوبِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ إِلاَّ ابْتِغَاء رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا فَآتَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ }}<ref> سپس پیامبران خود را در پی آنان آوردیم و (نیز) عیسی پسر مریم را و به او انجیل دادیم و در دل پیروان او مهر و بخشایشی نهادیم و ما رها کردن این جهان را که از خود درآوردند بر آنان مقرّر نداشتیم جز آنکه برای رسیدن به خشنودی خداوند چنین کردند امّا آن را چنان که سزاوار نگاهداشت آن است نگاه نداشتند آنگاه ما پاداش مؤمنانشان را ارزانی داشتیم و بسیاری از آنان بزهکارند؛ سوره حدید، آیه:۲۷.</ref><ref>المیزان، ج۶، ص۱۸۴ ـ ۱۸۵.</ref>. و برخی [[اعمال]] متعبدان [[یهود]] چون [[تلاوت آیات]] [[خدا]] در حال [[سجده]]{{متن قرآن|لَيْسُواْ سَوَاء مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاء اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ }}<ref> آنان برابر نیستند؛ از اهل کتاب گروهی برخاستگانند که در طول شب آیات خداوند را تلاوت میکنند در حالی که سر به سجده دارند؛ سوره آل عمران، آیه:۱۱۳.</ref>، [[گوشهگیری]] از [[مردم]] برای [[عبادت]] و [[خودسازی]]{{متن قرآن|وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا}}<ref> و در این کتاب از مریم یاد کن هنگامی که از خانواده خویش در جایگاهی خاوری گوشه گزید؛ سوره مریم، آیه:۱۶.</ref>، [[ترک دنیا]] و [[انتخاب]] [[رهبانیت]]{{متن قرآن|لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ }}<ref> بیگمان یهودیان و مشرکان را دشمنترین مردم به مؤمنان مییابی و نزدیکترین آنان در دوستی به مؤمنان کسانی را مییابی که میگویند ما مسیحی هستیم؛ این از آن روست که برخی از آنان کشیشان و راهبانی (حقجو) هستند و اینکه آنان گردنکشی نمیکنند؛ سوره مائده، آیه:۸۲.</ref> اشاره کردهاست. [[اسلام]] نیز برای [[تزکیه]] نفس و [[تطهیر]] [[پیروان]] خود از آلودگیهای [[کفر]] و [[گناه]] و [[اخلاق ناپسند]] اهمیت فراوانی قائل شده که این اهتمام را از موارد ذیل میتوان استفاده کرد<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[تزکیه (مقاله)| مقاله «تزکیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴.</ref>: |