|
|
| خط ۳۱۳: |
خط ۳۱۳: |
|
| |
|
| ==[[جنگ خندق]]== | | ==[[جنگ خندق]]== |
| [[پیروزی]] [[پیامبر]] در [[جنگ بنی نضیر]] و [[اخراج]] آنان از مدینه و سرکوبی برخی قبیله‌های [[سرکش]] [[عرب]] در [[پیکار]] [[ذات الرقاع]] و حضور فعال و مقتدرانه در [[بدر الموعد]]، تا اندازه‌ای [[شکست]] [[مسلمانان]] را در [[احد]] جبران کرد و موجب [[تضعیف]] قریش و [[یهودیان]] شد. حاضر نشدن [[قریش]] در [[سرزمین]] [[بدر]] و [[تخلف]] [[ابوسفیان]] از [[وعده]] خویش، موقعیت قریش را [[متزلزل]] ساخت و تداوم [[سروری]] آنان را در بین [[قبایل]] [[جزیرة العرب]]، با خطر جدی رو به رو کرد. سران قریش [[تصمیم]] گرفتند مشکل را از ریشه حل کنند. بنابراین، برای [[جنگ]] با مسلمانان اهتمام تمام کردند و به صرف [[اموال]] و [[بسیج]] نیرو پرداختند. یهودیان اخراجی از مدینه نیز به همراه [[یهود]] [[خیبر]] در این جنگ سهیم بودند و سران قریش را برای جنگ با رسول خدا{{صل}} تحریک و [[تشویق]] کردند و وعده امکانات [[مالی]] به آنان دادند [[ابن اسحاق]]<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۲۵.</ref> و واقدی<ref>واقدی، ج۲، ص۴۴۱.</ref>، این [[حمله]] را تحریکی از سوی یهود [[بنی نضیر]] می‌دانند که به وسیله پیامبر از مدینه [[رانده شده]] و جمعی از آنان به خیبر [[پناه]] برده بودند، اما به نظر می‌رسد قریش بیشتر [[منافع]] خود را در نظر داشت رایزنی‌های یهودیان با قریش، به عنوان [[آمادگی]] و زمینه چینی قریش برای انجام کاری بزرگ به شمار می‌آمد که منافع دیگران نیز در آن تأمین میشد. البته [[غطفان]] که دومین [[قدرت]] بزرگ نظامی شرکت کننده در [[جنگ خندق]] به شمار می‌آمد، به تحریک و وعده‌های [[یهودیان]] در صحنه حاضر شده بود. اهداف و انگیزه‌های [[مالی]]، [[عیینة بن حصن]]، [[رئیس]] این [[قبیله]] را واداشت که به [[همکاری]] با [[قریش]] در جنگ خندق بپردازد.
| |
|
| |
| [[رسول خدا]]{{صل}} پس از [[رایزنی]] با [[مسلمانان]]، نظر [[سلمان فارسی]] را برای کندن [[خندق]] در اطراف [[مدینه]] پذیرفت و مناطق قابل [[نفوذ]] برای [[سپاه]] [[دشمن]] را با کندن خندق مسدود کرد. وقتی سپاه ده هزار نفری قریش که متشکل از [[احزاب]] گوناگون بود به مدینه رسیدند، خود را در برابر شیوه جدیدی دیدند که پیشتر با آن آشنا نبودند. نیروهای [[مشرکان]] هنگامی به مدینه رسیدند که [[مردم]] آن، محصولات خویش را چیده و کشتزارها را درو کرده بودند. فصل سرما در [[راه]] و مراتع، تهی از علف بود. از اینرو، آنان با مشکل [[تغذیه]] نیروهای خود و چهارپایان [[روبه]] رو شدند.
| |
|
| |
| [[یهود]] [[بنی قریظه]] نیز که در داخل مدینه بود، به [[اصرار]] [[حیی بن اخطب]]، از سران اخراجی یهود [[بنی نضیر]]، [[پیمان]] شکستند و با مشرکان همسویی کردند و [[تصمیم]] گرفتند شبانه به مرکز مدینه [[شبیخون]] بزنند. [[همبستگی]] آنان با قریش، موجب [[اضطراب]] شدیدی در [[لشکریان]] [[مسلمان]] گردید؛ چنان که [[آیه]] {{متن قرآن|إِذْ جَاءُوكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا هُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِيدًا}}<ref>«هنگامی که از فراز و فرودتان بر شما تاختند و آنگاه که چشم‌ها کلاپیسه شد و دل‌ها به گلوها رسید و به خداوند گمان‌ها (ی نادرست) بردید؛ در آنجا مؤمنان را آزمودند و سخت لرزاندند» سوره احزاب، آیه ۱۰-۱۱.</ref>
| |
|
| |
| [[مفسران]]، دشمنانی را که از بالا بر مسلمانان تاختند، بنی قریظه معرفی کرده‌اند<ref>ر.ک: مقاتل بن سلیمان، ج۳، ص۴۷۶؛ بغوی، ج۳، ص۶۳۰.</ref>. مسلمانان سرانجام [[پیروز]] این [[نبرد]] شدند. بهره‌گیری آنان از شیوه [[دفاعی]] خندق، طولانی شدن توقف قریش پشت خندق که واقدی<ref>ج۲، ص۴۹۱.</ref>، آن را پانزده [[روز]] نوشته، مشکل تدارکات و تمام شدن علوفه اسبان و شتران، هوای نامناسب و وزیدن توفان و پیش آمدن [[اختلاف]] میان [[قریش]] و [[بنی قریظه]]، از عوامل بازگشت [[سپاه قریش]] بدون به دست آوردن هیچ نتیجه‌ای بود.
| |
|
| |
| مبارزه [[امام علی]]{{ع}} با [[عمرو بن عبدود]] نیز که [[رسول خدا]]{{صل}} از آن تعبیر به [[رویارویی]] تمام [[ایمان]] با تمام [[شرک]] کرد نیز از جمله اسباب [[پیروزی]] [[مسلمانان]] بود که در معمول کتاب‌های [[سیره]] به آن پرداخته می‌شود<ref>واقدی، ج۲، ص۴۷۰.</ref>.
| |
|
| |
| [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا}}<ref>«ای مؤمنان! نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید هنگامی که سپاهیانی بر شما تاختند و ما بر (سر) آنان بادی و (نیز) سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید فرستادیم و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره احزاب، آیه ۹.</ref> به توفان اشاره کرده است.
| |
|
| |
| ناکامی قریش در محاصره، [[پیروزی]] بزرگی برای [[رسول الله]]{{صل}} به شمار می‌رفت. مکیان تمام امکانات خود را به کار گرفته بودند تا رسول خدا{{صل}} را نابود سازند یا اینکه از [[مدینه]] بیرونش رانند، اما با محقق نشدن این اهداف، حیثیت آنها بر باد رفته بود و [[تجارت]] ایشان با [[شام]] عملاً در زیر حملات مسلمانان قرار گرفت.<ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی (کتاب)|مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۶۱-۶۲.</ref>
| |
|
| |
|
| ==[[بنی‌قریظه]]== | | ==[[بنی‌قریظه]]== |
