پرش به محتوا

صلح حدیبیه در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۳۸: خط ۳۸:
قریش با وجود نشان دادن [[خشم]] خود و تلاش برای بازگرداندن پیامبر از [[زیارت]] مکه، [[اعتقاد]] خود درباره ضروری بودن جنگ با آن حضرت را از دست داده بود؛ زیرا تمام تلاش‌های خود را برای از میان برداشتن پیامبر، بر باد رفته می‌دید. از سوی دیگر، [[پیکار]] با مسلمانان توجیه‌پذیر نبود؛ زیرا آنان [[کعبه]] را بزرگ می‌داشتند و اینک آمده بودند عمره به جای آورند. پس پیکار با آنان نمی‌توانست توجیه [[عقیدتی]] داشته باشد. [[قریش]] هنگامی که از [[بیعت]] [[مسلمانان]] و [[آمادگی]] آنها بر [[جنگ]] [[آگاهی]] یافت، [[نرمش]] نشان داد و موافقت خویش را بر عدم جنگ و [[خونریزی]] با [[پیمان]] [[قرارداد صلح]] و [[مذاکره]] با [[پیامبر]] اعلام کرد.
قریش با وجود نشان دادن [[خشم]] خود و تلاش برای بازگرداندن پیامبر از [[زیارت]] مکه، [[اعتقاد]] خود درباره ضروری بودن جنگ با آن حضرت را از دست داده بود؛ زیرا تمام تلاش‌های خود را برای از میان برداشتن پیامبر، بر باد رفته می‌دید. از سوی دیگر، [[پیکار]] با مسلمانان توجیه‌پذیر نبود؛ زیرا آنان [[کعبه]] را بزرگ می‌داشتند و اینک آمده بودند عمره به جای آورند. پس پیکار با آنان نمی‌توانست توجیه [[عقیدتی]] داشته باشد. [[قریش]] هنگامی که از [[بیعت]] [[مسلمانان]] و [[آمادگی]] آنها بر [[جنگ]] [[آگاهی]] یافت، [[نرمش]] نشان داد و موافقت خویش را بر عدم جنگ و [[خونریزی]] با [[پیمان]] [[قرارداد صلح]] و [[مذاکره]] با [[پیامبر]] اعلام کرد.


سرانجام صلحی صورت گرفت و بنا شد [[رسول خدا]]{{صل}}، [[سال]] بعد به [[زیارت]] [[خانه خدا]] بیاید. مدت [[صلح]] ده سال<ref>مدت سه سال را که یعقوبی (ج۲، ص۵۴] نوشته، اعتباری ندارد.</ref> [[تعیین]] و قرار شد [[قبایل]] در [[پیوستن]] به پیامبر یا [[قریش]] [[آزاد]] باشند. بر اساس یکی از بندهای صلح [[نامه]]، هر کس از قریش بدون [[اذن]] [[سرپرست]] خود نزد [[محمد]]{{صل}} می‌رفت، باید بازگردانده می‌شد، اما اگر فردی از [[یاران محمد]]{{صل}} نزد قریش می‌رفت، بازگردانده نمی‌شد<ref>ابن هشام، ج۳، ص۳۳۲؛ واقدی، ج۲، ص۶۱۱؛ بیهقی، ج۴، ص۱۴۵.</ref>. عده‌ای از مسلمانان، از صلح ناراضی بودند و صلح را برای خود [[خواری]] و [[ذلت]] می‌دانستند و به ویژه تحویل دادن فردی که [[اسلام]] پذیرفته را به قریش نمی‌پسندیدند. این افراد در بندهای [[صلح‌نامه]]، عقب‌نشینی فوق‌العاده‌ای را می‌دیدند؛ زیرا در نظر آنان، رسول خدا{{صل}} شروط یک طرفه‌ای را درباره بازگرداندن افرادی که به او [[پناه]] می‌‍آورند، پذیرفت و با قریش، پس از آن همه تلاش بر ضد اسلام و مسلمانان، [[آتش بس]] برقرار نمود<ref> نویری، ج۱۷، ص۲۲۹.</ref>. بهانه‌هایی که اعتراض‌کنندگان بر آن تکیه کردند، ناشی از عدم [[درک]] صحیح آنها از اوضاع و برداشتی سطحی از جوهره پیمان و [[حقیقت]] آن بود. اما در واقع [[پذیرفتن]] [[پیمان]] [[حدیبیه]] از سوی قریش، به معنای اعتراف به همسنگی پیامبر با قریش بود و از جمله نتایج مهم صلح، این بود که قریش [[حکومت]] [[مدینه]] را به رسمیت [[شناخت]] و فضای امنی ایجاد شد تا رسول خدا{{صل}} آزادتر بتواند [[دعوت]] خویش را به دیگران اعلام کند و موجبات [[گسترش اسلام]] را فراهم آورد.
سرانجام صلحی صورت گرفت و بنا شد [[رسول خدا]]{{صل}}، [[سال]] بعد به [[زیارت]] [[خانه خدا]] بیاید. مدت [[صلح]] ده سال<ref>مدت سه سال را که یعقوبی (ج۲، ص۵۴] نوشته، اعتباری ندارد.</ref> [[تعیین]] و قرار شد [[قبایل]] در [[پیوستن]] به پیامبر یا [[قریش]] [[آزاد]] باشند. بر اساس یکی از بندهای صلح‌نامه، هر کس از قریش بدون [[اذن]] [[سرپرست]] خود نزد [[محمد]]{{صل}} می‌رفت، باید بازگردانده می‌شد، اما اگر فردی از [[یاران محمد]]{{صل}} نزد قریش می‌رفت، بازگردانده نمی‌شد<ref>ابن هشام، ج۳، ص۳۳۲؛ واقدی، ج۲، ص۶۱۱؛ بیهقی، ج۴، ص۱۴۵.</ref>. عده‌ای از مسلمانان، از صلح ناراضی بودند و صلح را برای خود [[خواری]] و [[ذلت]] می‌دانستند و به ویژه تحویل دادن فردی که [[اسلام]] پذیرفته را به قریش نمی‌پسندیدند. این افراد در بندهای [[صلح‌نامه]]، عقب‌نشینی فوق‌العاده‌ای را می‌دیدند؛ زیرا در نظر آنان، رسول خدا{{صل}} شروط یک طرفه‌ای را درباره بازگرداندن افرادی که به او [[پناه]] می‌‍آورند، پذیرفت و با قریش، پس از آن همه تلاش بر ضد اسلام و مسلمانان، [[آتش بس]] برقرار نمود<ref> نویری، ج۱۷، ص۲۲۹.</ref>. بهانه‌هایی که اعتراض‌کنندگان بر آن تکیه کردند، ناشی از عدم [[درک]] صحیح آنها از اوضاع و برداشتی سطحی از جوهره پیمان و [[حقیقت]] آن بود. اما در واقع [[پذیرفتن]] [[پیمان]] [[حدیبیه]] از سوی قریش، به معنای اعتراف به همسنگی پیامبر با قریش بود و از جمله نتایج مهم صلح، این بود که قریش [[حکومت]] [[مدینه]] را به رسمیت [[شناخت]] و فضای امنی ایجاد شد تا رسول خدا{{صل}} آزادتر بتواند [[دعوت]] خویش را به دیگران اعلام کند و موجبات [[گسترش اسلام]] را فراهم آورد.


بر پایه نقل واقدی<ref>واقدی، ج۲، ص۶۲۴.</ref>، هنگامی که این اتفاق روی داد و [[آرامش]] [[حاکم]] شد، تعداد افرادی که [[مسلمان]] شدند، بیش از آن تعدادی بود که پیش از [[حدیبیه]] به [[اسلام]] گرویده بودند. در [[حقیقت]] از [[آزادی]] همه جانبه‌ای که محصول [[پیمان]] حدیبیه بود، [[مسلمانان]] پیش از [[قریش]] سود بردند؛ زیرا این مسلمانان بودند که با انگیزه‌ای [[قوی]] به فعالیت برای [[پذیرفتن]] و [[گسترش اسلام]] می‌پرداختند. در این [[زمان]] بود که تعدادی از سرکردگان و بزرگان قریش به [[مدینه]] آمدند و اسلام خویش را [[اعلان]] کردند. مشهورترین این افراد، [[خالد بن ولید]] و [[عمرو بن عاص]] بودند<ref>واقدی، ج۲، ص۶۲۴.</ref>.
بر پایه نقل واقدی<ref>واقدی، ج۲، ص۶۲۴.</ref>، هنگامی که این اتفاق روی داد و [[آرامش]] [[حاکم]] شد، تعداد افرادی که [[مسلمان]] شدند، بیش از آن تعدادی بود که پیش از [[حدیبیه]] به [[اسلام]] گرویده بودند. در [[حقیقت]] از [[آزادی]] همه جانبه‌ای که محصول [[پیمان]] حدیبیه بود، [[مسلمانان]] پیش از [[قریش]] سود بردند؛ زیرا این مسلمانان بودند که با انگیزه‌ای [[قوی]] به فعالیت برای [[پذیرفتن]] و [[گسترش اسلام]] می‌پرداختند. در این [[زمان]] بود که تعدادی از سرکردگان و بزرگان قریش به [[مدینه]] آمدند و اسلام خویش را [[اعلان]] کردند. مشهورترین این افراد، [[خالد بن ولید]] و [[عمرو بن عاص]] بودند<ref>واقدی، ج۲، ص۶۲۴.</ref>.
خط ۵۱: خط ۵۱:


[[رسول خدا]]{{صل}} با نامه‌نگاری‌های خویش، قدرت و گستردگی [[قبایل]] [[دولت]] و توانایی‌های خود و اهمیت آن را برای سران کشورها و آشکار ساخت تا آنان حساب خاصی برای اسلام و دولت آن باز کنند و به جای [[ارتباط]] با رهبرانی [[خرد]] و پراکنده، با [[رسول خدا]]{{صل}} [[ارتباط]] برقرار سازند که تمام آنان را تحت [[سیطره]] خود درآورده بود.<ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی (کتاب)|مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۶۳-۶۴.</ref>
[[رسول خدا]]{{صل}} با نامه‌نگاری‌های خویش، قدرت و گستردگی [[قبایل]] [[دولت]] و توانایی‌های خود و اهمیت آن را برای سران کشورها و آشکار ساخت تا آنان حساب خاصی برای اسلام و دولت آن باز کنند و به جای [[ارتباط]] با رهبرانی [[خرد]] و پراکنده، با [[رسول خدا]]{{صل}} [[ارتباط]] برقرار سازند که تمام آنان را تحت [[سیطره]] خود درآورده بود.<ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی (کتاب)|مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۶۳-۶۴.</ref>
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==


۱۱۵٬۱۹۴

ویرایش