پرش به محتوا

عمل صالح در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۱: خط ۲۱:
#معرفی [[مؤمنان]] دارای عمل صالح به عنوان [[برترین]] موجودات هستی: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>«بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref>.
#معرفی [[مؤمنان]] دارای عمل صالح به عنوان [[برترین]] موجودات هستی: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>«بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref>.
#در برخی آیات، پاداش‌های عظیمی در [[دنیا]] و [[آخرت]] به مؤمنان [[نیکوکار]] [[وعده]] داده شده است<ref>ر.ک: {{متن قرآن|وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِي رَحْمَتِنَا إِنَّهُمْ مِنَ الصَّالِحِينَ}} «و آنان را در بخشایش خویش در آوردیم؛ بی‌گمان آنها از شایستگان بودند» سوره انبیاء، آیه ۸۶؛ {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا}} «به زودی (خداوند) بخشنده برای آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، (در دل‌ها) مهری خواهد نهاد» سوره مریم، آیه ۹۶؛ {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا}} «بگو: جز این نیست که من هم بشری چون شمایم (جز اینکه) به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است؛ پس هر کس به لقای پروردگارش امید دارد باید کاری شایسته کند و در پرستش پروردگارش هیچ کس را شریک نسازد» سوره کهف، آیه ۱۱۰؛ {{متن قرآن|وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا}} «و کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند، به بوستان‌هایی درخواهیم آورد که از بن آنها جویباران روان است، هماره در آنها جاودانند، بنا به وعده راستین خداوند و از خداوند راست‌گفتارتر کیست؟» سوره نساء، آیه ۱۲۲.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۴۲.</ref>
#در برخی آیات، پاداش‌های عظیمی در [[دنیا]] و [[آخرت]] به مؤمنان [[نیکوکار]] [[وعده]] داده شده است<ref>ر.ک: {{متن قرآن|وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِي رَحْمَتِنَا إِنَّهُمْ مِنَ الصَّالِحِينَ}} «و آنان را در بخشایش خویش در آوردیم؛ بی‌گمان آنها از شایستگان بودند» سوره انبیاء، آیه ۸۶؛ {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا}} «به زودی (خداوند) بخشنده برای آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، (در دل‌ها) مهری خواهد نهاد» سوره مریم، آیه ۹۶؛ {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا}} «بگو: جز این نیست که من هم بشری چون شمایم (جز اینکه) به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است؛ پس هر کس به لقای پروردگارش امید دارد باید کاری شایسته کند و در پرستش پروردگارش هیچ کس را شریک نسازد» سوره کهف، آیه ۱۱۰؛ {{متن قرآن|وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا}} «و کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند، به بوستان‌هایی درخواهیم آورد که از بن آنها جویباران روان است، هماره در آنها جاودانند، بنا به وعده راستین خداوند و از خداوند راست‌گفتارتر کیست؟» سوره نساء، آیه ۱۲۲.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۴۲.</ref>
==صلاح و اصلاح==
واژه [[قرآنی]] دیگر از ماده [[صلح]]، واژه “صلاح” و “اصلاح” در مقابل “فساد” و “افساد” است که در دایره‌ای محدودتر از [[عمل صالح]]، یک مفهوم عام ناظر به ارزش‌های [[اجتماعی]] مثبت است. “اصلاح” در [[قرآن]] به معنای انجام عمل صالح، [[اصلاح]] نفس، جبران انحراف‌های گذشته، از میان بردن [[مفاسد اجتماعی]] و [[اصلاح ذات البین]] به کار رفته است. در بحث [[ارزش‌ها]]، بیشتر به دو معنای اخیر آن توجه شده است.
گفتنی است دو واژه [[صلاح]] و اصلاح در صورتی که مطلق به کار رود، غالباً به حوزه عمل و [[رفتار]] [[عینی]] و مجسم ناظر است. اصلاح یک دیدگاه یا [[خلق]] یا عمل یا پدیده با رفع نقائص و فسادهای آن محقق می‌شود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۶، ص۳۲۳؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن ص۴۹۰.</ref>.
واژه “صلح” نیز بیشتر به معنای یک [[هنجار]] خاص یعنی [[دوستی]]، [[آشتی]] و [[سازش]] در مقابل [[دشمنی]]، [[قهر]] و [[ناسازگاری]] به کار رفته است که در جای خود بدان اشاره خواهد شد.
[[علامه طباطبایی]] در توضیح [[اصلاح اجتماعی]] و اهمیت آن می‌نویسد: از نظر [[اسلام]]، مهم‌ترین هدفی که در تعالیمش دنبال شده [[صلاح]] مجتمع و [[اصلاح]] عموم است، چون هر چند [[انسان‌ها]] فرد فردند، و هر فردی برای خود شخصیتی و خیر و شری دارد، و لیکن از نظر طبیعتی که همه انسان‌ها دارند یعنی [[طبیعت]] [[مدنیت]]، [[سعادت]] هر شخصی مبنی بر صلاح و اصلاح ظرف [[اجتماعی]] است که در آن [[زندگی]] می‌کند، به طوری که در ظرف [[اجتماع]] [[فاسد]] که از هر سو [[فساد]] آن را محاصره کرده باشد، [[رستگاری]] یک فرد و [[صالح]] شدن او بسیار دشوار است (و به تعبیر دیگر عادتاً محال است). به همین جهت اسلام در اصلاح اجتماعی اهتمامی ورزیده که هیچ [[نظام]] غیر [[اسلامی]] به پای آن نمی‌رسد. اسلام منتها [[درجه]] جد و جهد را در [[جعل]] [[دستورها]] و [[تعالیم دینی]]، حتی در [[عبادات]] از [[نماز]] و [[حج]] و [[روزه]] مبذول داشته تا انسان‌ها را، هم در ذات خود و هم در ظرف اجتماع صالح سازد<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۴۷۶.</ref>.


==آیات قرآنی مرتبط==
==آیات قرآنی مرتبط==
۲۱۸٬۴۳۸

ویرایش