عقد ذمه: تفاوت میان نسخه‌ها
←آیات قرآنی مرتبط
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
#دسته دوم از کفّار آنهایی هستند که بت‌پرست و ملحد نیستند، بلکه [[کتاب آسمانی]] و یا شبه کتاب آسمانی دارند، مانند [[یهود]] و [[نصارا]] و [[مجوس]] ([[زرتشتیان]]) اینان در صورت [[تمایل]]، می‌توانند جزء [[اهل ذمّه]] قرار گیرند و در [[پناه]] [[حکومت اسلامی]] [[زندگی]] کنند، لیکن در صورت نقض شرایط [[ذمّه]] و یا عدم پذیرش آن، آنان نیز “کافر حربی” نامیده می‌شوند<ref>فقه الامام جعفر الصادق{{ع}}، ج۲، ص۲۶۹.</ref><ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۴۵۲.</ref> | #دسته دوم از کفّار آنهایی هستند که بت‌پرست و ملحد نیستند، بلکه [[کتاب آسمانی]] و یا شبه کتاب آسمانی دارند، مانند [[یهود]] و [[نصارا]] و [[مجوس]] ([[زرتشتیان]]) اینان در صورت [[تمایل]]، می‌توانند جزء [[اهل ذمّه]] قرار گیرند و در [[پناه]] [[حکومت اسلامی]] [[زندگی]] کنند، لیکن در صورت نقض شرایط [[ذمّه]] و یا عدم پذیرش آن، آنان نیز “کافر حربی” نامیده می‌شوند<ref>فقه الامام جعفر الصادق{{ع}}، ج۲، ص۲۶۹.</ref><ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۴۵۲.</ref> | ||
== | ==اهل ذمه== | ||
با چه دسته‌هایی از کفّار می‌توان عقد ذمّه برقرار کرد؟ | |||
[[فقها]] در پاسخ این سؤال، براساس این قاعده پاسخ داده‌اند که فقط با [[اهل کتاب]] و آنان که شبه [[کتاب آسمانی]] دارند می‌تواند [[عقد]] [[ذمّه]] برقرار کرده و [[یهود]] و [[نصارا]] را با تمام شاخه‌ها و انشعابات فرقه‌ای‌شان، جزء اهل کتاب به شمار آورده‌اند و از مصادیق کسانی که دارای شبه کتاب آسمانی هستند، [[مجوسیان]] – [[زرتشتیان]] را به طور مسلّم، شمرده‌اند<ref>تذکرة الفقهاء، ج۱، ص۴۳۸.</ref>. | |||
اما در اینکه [[مذاهب]] و فرقه‌های دیگر مانند [[صابئین]]، [[سامره]]، مزدکیان، [[پیروان]] [[شیث]] بن [[آدم]] و [[حنفا]] (پیروان [[حضرت ابراهیم]]) و...، جزء اهل کتاب و یا کسانی که شبه کتاب آسمانی دارند، محسوب می‌شوند یا نه؟ میان فقها اختلاف‌نظر است. | |||
ابن‌جنید یکی از متقدمان [[فقهای شیعه]] [[معتقد]] است که: صابئین مانند [[مجوس]]، اهل کتاب هستند و باید با آنان عقد ذمّه برقرار شود. | |||
لیکن [[شیخ مفید]] این نظریه را قبول نکرده و در ضمن نقد آن گفته است: اگر بنابر [[قیاس]] باشد، [[مانویان]] و مزدکیان و دیصانی‌ها، به طریق اولی باید جزء اهل کتاب قرار بگیرند، چون آنان به مجوس بسیار نزدیک‌تر می‌باشند. [[فرقه]] مرفونیه و ماهانیه، به [[نصرانی]] و [[مسیحیت]] نزدیک‌تر از دیگر مذاهب می‌باشند<ref>تذکرة الفقهاء، ج۱، ص۴۳۹.</ref>. | |||
چنان‌که [[علامه حلّی]] در تذکرة الفقهاء نقل می‌کند، از فقهای [[اهل]] [[سنّت]] [[مالک]] و اوزاعی و [[انس]]، تمام [[ادیان]] و مذاهب غیریهودی و غیر [[مسیحی]] را جزء [[کیش]] “مجوسیت” محسوب کرده و به آنها نیز اهل کتاب اطلاق کرده‌اند. طبق این نظریه، تمام مذاهب – جز آیین‌های [[الحاد]] و [[بت‌پرستی]]- تحت نام و عنوان کلی مجوس جمع هستند و کلمه مجوسی به تمام پیروان مذاهب غیر [[بت‌پرست]] و غیر ملحد شامل می‌شود و از طرفی چون مجوسی‌ها اهل کتاب هستند و لذا با تمام مذاهب [[شرک]] (اعم از زرتشتی و غیر زرتشتی) باید به نام مجوس [[رفتار]] اهل کتاب نمود و با آنان عقد ذمّه برقرار کرد و [[جزیه]] گرفت. | |||
اما این فقها (اوزاعی، مالک و انس) چون دلیل اقامه نکرده‌اند، شاید این حرفشان صرف [[استحسان]] باشد. | |||
به هر حال، قاعده و ضابطه کلی در این که چه کسانی از [[کفّار]] مشمول [[قانون]] [[ذمّه]] و [[جزیه]] می‌شوند، همان است که قبلاً ذکر شد؛ یعنی یا باید آن [[فرقه]]، [[کتاب آسمانی]] مانند [[یهود]] و [[نصارا]]) و یا شبه کتاب آسمانی (مانند [[زرتشتیان]]) داشته باشند. | |||
اما این مطلب که چه فرقه‌ای دارای کتاب آسمانی و یا شبه آن هستند باید از خارج، تحقیق و [[ثابت]] شود و موضوع [[علم]] [[فقه]] نیست. | |||
هر فرقه‌ای که ثابت شود زمانی دارای [[پیامبر]] و کتاب آسمانی بوده‌اند، هرچند آن کتاب [[تحریف]] شده باشد، می‌توان با آنها [[معامله]] [[اهل کتاب]] نموده و [[عقد]] ذمّه برقرار کرد زیرا [[آیه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ}}<ref>«با آن دسته از اهل کتاب که به خداوند و به روز بازپسین ایمان نمی‌آورند و آنچه را خداوند و پیامبرش حرام کرده‌اند حرام نمی‌دانند و به دین حق نمی‌گروند جنگ کنید تا به دست خود با خواری جزیه بپردازند» سوره توبه، آیه ۲۹.</ref> اطلاق و عمومیت دارد و نه فقط یهود و نصارا را بلکه همه [[فرقه‌ها]] و مذاهبی که زمانی به آنها کتاب نازل شده است را در بر می‌گیرد، چون منطقه [[بعثت]] و [[تولد]] برخی از [[پیامبران]] از ما دور بوده چنان‌که [[زمان]] بعثتشان دور بوده است و روی این اصل، ممکن است تاکنون [[هویت]] آنان بر ما مجهول مانده باشد. این سخن با توجه به این که [[خداوند]] می‌فرماید: “هر [[قوم]] و [[اهل]] هر قریه و آبادی، دارای [[رسول]] و پیامبر بوده‌اند”<ref>{{متن قرآن| متن}} قصص (۲۸)/ آیه ۵۹.</ref>، بیشتر تأکید می‌شود. | |||
علاوه بر اینکه زرتشتیان را نیز اگر [[ائمه معصومین]] به ما نگفته بودند که آنان پیامبر داشته‌اند که کشته شده و کتابی که سوزانده شده است<ref>تذکرة الفقهاء، ج۱، ص۴۳۸.</ref>، ما هرگز نمی‌توانستیم تاکنون از اهل کتاب بودن آنها اطلاعی داشته باشیم.<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۴۵۵.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||