ادراک: تفاوت میان نسخه‌ها

<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">

==مقدمه==

#در کابرد دیگر بر معنایی که مشترک میان [[علم]]، [[ادراک جزئیات]] و [[معرفت]] است، اطلاق می‌‌گردد؛  که این معنا عبارت است از "صور و معانی مدرَکه اعم از کلی و جزئی" <ref>الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج‏۳، ص ۲۹.</ref> که شامل [[احساس]]، تخیل، توهم و [[تعقل]] است <ref>شرح الاشارات مع المحاکمات ج۲ ص۳۱۴؛ دروس شرح اشارات [[آیة الله]] [[حسن حسن‌زاده آملی]]، نمط سوم در نفس ج۱ ص۴۶۶؛ میر سد احمد علوی عاملی، علاقة التجرید، ج۱، ص ۵۵۴.</ref>.

* ادراک به معنای مطلق [[علم]] و [[آگاهی]] دارای مراتب [[حسی]]، خیالی، وهمی و [[عقلی]] است. به این بیان که: ادراک یا [[حسی]] است و یا [[عقلی]]؛

# [[تعقل]] یا [[ادراک عقلی]] نیز از طریق [[قوه]] ناطقه حاصل می‌‌شود.

*حکمای مشاء قوای [[ادراک حسی]] را اعم از ظاهره و باطنه را قوای مادی حال در [[جسم]] حیوان یا [[انسان]] می‌‌دانند. در اینجا نفس به کمک ابزار است که از مدرَکات جزئئ [[آگاه]] می‌‌شود. اما [[عقل]] از طریق تجرید صور و معانی از پایین و یا به‌وسیله [[عقل]] فعال از بالا به مدرکات کلی [[آگاه]] می‌‌شود و [[قوه عاقله]] تجرد دارد و بخلاف قوای دیگر در [[جسم]] [[حلول]] نمی‌کند<ref>الحکمه المتعالیه، ج۸، ص۵۵-۷۸؛ مصباح، شرح جلد هشت اسفار، ج۱، ص۲۶۶-۲۷۰؛ عیون مسائل النفس، ص۳۶۴-۳۶۶.</ref>. از نظر [[حکمت]] متعالیه همه قوای نفس که مراتب او بشمار می‌‌روند مجرد هستند و [[میزان]] تجرد از ماده، [[تعیین]] کننده هر مرتبه از ادراک است <ref>ملا صدرا، مفاتیح الغیب، ص ۲۶۲؛ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج‏۹، ص ۹۴؛مصباح،شرح جلد هشتم اسفار، ج۱، ص۲۱۵؛ عیون مسائل النفس، ص۳۶۴.</ref>. برخی [[حکما]] ادراک را [[حقیقت]] مشککه ای دانسته‌اند که دارای مراتب و درجات جزئی و کلی (مجرد) است. در [[ادراکات]] جزئی ادراک شخصی از [[زید]] به عنوان یک فرد مشخص از طریق چشم یک مرتبه از ادراک است که [[رؤیت]] نام دارد؛ مرتبه دیگر ادارک خیالی  از او است که تخیل است. دیگر ادراک در عالم [[خواب]] با چشم مثالی است که رویا نام دارد و در نهایت ادراک با چشم مثالی و [[کشف]] صوری در [[عالم مثال]] است که [[کشف]] صوری و مثالی نام دارد. [[ادراک کلیات]] و مجردات نیز بر همین منوال به اقسامی تقسیم می‌‌شود. [[ادراک کلی]] به ادارک توهمی، ظنی، عادی، [[تقلیدی]]، یقینیِ برهانی و یقینیِ [[شهودی]] تقسیم می‌‌شود. مرتبه خیالی پایین ترین و مرتبه [[شهودی]] بالاترین مرحله ادراک است <ref>[[حسن حسن‌زاده آملی]]، عیون مسائل النفس، ص ۴۲۳ - ۴۲۴.</ref>.