استهزاء در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[استهزاء]]''' است. "'''[[استهزاء]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">

<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">

==[[سخریه]] و [[استهزا]]==

[[استهزا]] یعنی گفتن یا اظهار چیزی که با آن کسی [[خوار]] شمرده شود، و بینندگان و شنوندگان بالطبع از آن سخن یا اشاره یا [[تقلید]] بخندند<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۸، ص۴۸۱.</ref>. واژه [[قرآنی]] “هزوا” مطلق [[تحقیر]] و [[اهانت]] لفظی و عملی را شامل می‌شود. دو واژه “همزه” و “لمز”، نیز به ترتیب به [[عیب‌جویی]] و تنقیص [[ضعیف]] و [[عیب‌جویی]] و تنقیص شدید و غلیظ [[تفسیر]] شده است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۵۸ و ج۱۱، ص۳۹ و ۲۸۰؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۸۴۱.</ref>.

[[حفظ]] [[شخصیت]]، حیثیت، [[کرامت]] و عرض و آبروی افراد در [[جامعه]] از مهم‌ترین [[حقوق انسانی]] است که در رتبه بعد از [[حفظ جان]] برای همگان موضوعیت داشته و [[انتظار]] طبیعی این است که [[آحاد جامعه]] در حراست و رعایت آن اهتمام نشان دهند. [[ممنوع]] ساختن [[سخریه]]، [[عیب‌جویی]]، [[غیبت]]، [[تجسس]] و رفتارهای غیراخلاقی مشابه، از جمله تدبیر‌هایی است که با [[هدف]] تأمین این مهم [[تشریع]] و توصیه شده است. تردیدی نیست که [[تحقیر]] و استهزای افراد، تخم [[کینه]] و [[عداوت]] را در [[دل]] آنها می‌کارد، آنان را به [[افسردگی]]، [[حزن]] و سایر بیماری‌های [[روحی]] [[مبتلا]] می‌سازد، زمینه [[انزوا]] و حاشیه‌گزینی و طرد آنها از [[جامعه]] را فراهم می‌آورد، آنان را به [[انتقام]] و دست یازیدن به [[رفتار]] مشابه تحریک و [[تشویق]] می‌کند و در نهایت به شیوع و تثبیت یک خصیصه غیراخلاقی در [[جامعه]] کمک می‌کند. گفتنی است [[آیات قرآنی]] ناظر به این بخش عمدتاً به [[سخریه]] [[پیامبران]] و [[آیات الهی]] توسط [[کفار]] اشاره دارد که به دلیل [[روحیات]] مستکبرانه و سرخوشانه، در [[رویارویی]] با [[آیات الهی]] به این عمل غیراخلاقی و [[مجادله]] و خرده‌گیری برانگیخته می‌شدند. [[علامه طباطبایی]] در توضیح مراد و [[هدف]] سبک‌سران از [[سخریه]] [[آیات الهی]] می‌نویسد: اگر مردمی [[دینی]] از [[ادیان]] را [[استهزا]] کرده‌اند خواسته‌اند بگویند این [[دین]] جز برای [[بازی]] و اغراض [[باطل]] به کار دیگری نمی‌خورد، و هیچ فایده عقلایی و جدی در آن نیست؛ از این‌رو، [[مسلمین]] باید [[دوستی]] کسانی که [[اسلام]] را به سخره می‌گیرند، ترک کنند و زمام [[دل]] و [[جان]] خود را به دست اغیار نسپارند<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۳۶-۳۷.</ref>. [[شهید مطهری]] نیز در بیان گستره مصداقی و آثار [[روانی]] و [[اجتماعی]] این [[رفتار]] غیراخلاقی می‌نویسد: هر چه که در [[دنیا]] شما پیدا کنید یک [[آدم]] مسخره‌چی می‌تواند آن را موضوع مسخره قرار بدهد و اتفاقاً در [[روح]] [[مردم]] هم اثر می‌گذارد؛ یعنی مسخره اثر [[تبلیغاتی]] زیادی دارد<ref>مرتضی مطهری، آشنایی با قرآن، ج۵، ص۱۷۹</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۲۸۹.</ref>