رازداری در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

راز به‌معنای سرّ، امر نهانی، پوشیده، پنهانی و رازداری به مفهوم حفظ سرّ است. راز امری مهم است که باید پوشیده بماند. گستره معنایی واژه راز گاهی شامل رازهای بشری و گاه شامل اسرار الهی است. رازداری از موضوعاتی است که در [[نهج البلاغه]] نسبت به اهمیت ان اشاره شده است. از منظر [[نهج البلاغه]] یکی از ویژگی‌های مهم مرد، رازداری و [[کتمان]] سرّ است<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|"وَ الْمَرْءُ أَحْفَظُ لِسِرِّهِ"}}</ref>. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: زبان سلاحی است که تا سخنی بر آن رانده نشده است در بند توست. اگر سخنی بر زبانت رانده شد، تو در بند آن خواهی بود<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۷۳: {{متن حدیث|"الْكـَلاَمُ فِي وَثَاقِكَ مَا لَـمْ تَتَكَلَّمْ بِهِ؛ فَإِذَا تَكَـلَّمْتَ بِهِ، صِرْتَ فی وَثَاقِهِ"}}</ref>. پس باید از زبان [[مراقبت]] کرد تا باعث افشای رازهای [[انسان]] نشود<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۴۲۶.</ref>.

== منشأ رازداری ==

در منظر [[امام علی]] {{ع}} منشأ رازداری در دو [[فضیلت]] پدیدار می‌شود: [[عقل]] و [[تدبر]]. از این‌رو در حکمتی فرمود: سینه فرد [[عاقل]] صندوق [[اسرار]] و رازهای اوست<ref>نهج البلاغه، حکمت ۵: {{متن حدیث|"صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ"}}</ref>. در فرازی دیگر [[انسان‌ها]] را به [[دوراندیشی]] و [[تدبر]] فرامی‌خواند. حاصل [[دوراندیشی]] حضور [[اندیشه]] و نظر در [[آدمی]] است. [[اندیشه]] و نظر نیز به مثابه رازی است که نباید فاش شود<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۵: {{متن حدیث|"الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ، وَ الْحَزْمُ بِإِجَالَةِ الرَّأْيِ، وَ الرَّأْيُ بِتَحْصِينِ الْأَسْرَارِ"}}</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۴۲۶- ۴۲۷.</ref>

== اثر رازداری ==

نزد [[امام]] رازداری از جمله عواملی است که موجب می‌شود [[اختیار]] [[آدمی]] در دست خویش باشد. از این‌رو فرمود: آن‌که راز خود را [[نهان]] داشت، [[اختیار]] را به‌دست خویش گذاشت<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۶۲: {{متن حدیث|مَنْ كَتَمَ سِرَّهُ، كَانَتِ الْخِيَرَةُ بِيَدِهِ}}.</ref>. باید توجه داشت که راز تا زمانی که گفته نشود و افشا نشود، راز خواهد بود. اگر کسی راز خود را فاش کرد و پس از مدتی راز او منتشر شد نباید کسی جز خود را سرزنش کند، زیرا وقتی خود او در نگه داشتن رازش کم‌حوصله است از دیگران نباید انتظاری داشته باشد.

[[امام]] {{ع}} تأکید دارد حتی در صورت رفاقت و [[دوستی]] نزدیک با افراد نیز باید حریم [[اسرار]] خویش را حفظ کرد. ایشان به [[فرزند]] خویش نیز سفارش می‌کند حریم راز را با نزدیک‌ترین افراد نیز حفظ کند، چه، ممکن است نزدیک‌ترین کسان نیز روزی با تو [[دشمنی]] ورزند و آن‌گاه [[اسرار]] پنهان تو را فاش کنند<ref>{{متن حدیث|وَالْمَرْءُ أَحْفَظُ لِسِرِّهِ...}}؛ نهج البلاغه، نامه ۳۱.</ref>. در عین حال [[امام]] از [[کشف]] [[اسرار]] و گشودن رازها به‌ویژه در نزد برخی افراد تأکید می‌کند که از آن جمله‌اند:

# افرادی که بیش از حد محتاط‌اند. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: "رازهای خود را به [[انسان]] محتاط مسپار که می‌لغزد"<ref>{{متن حدیث|إنفرد بسرّك و لا تودعه حازما فيزلّ و لا جاهلا فيخون}}؛ جلوه‌های حکمت / ۲۹۰.</ref>.

# فرد [[جاهل]] که در [[امانت]] [[خیانت]] می‌کند و نیز زنان و سخن‌چینان. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: نزد سه تن رازهای خود را فاش مکن: [[زن]]، [[سخن‌چین]] و احمق<ref>غررالحکم، ص ۳۳۰:{{متن حدیث|"ثَلَاثٌ لَا يُسْتَوْدَعْنَ سِرّاً: الْمَرْأَةُ، وَ النَّمَّامُ، وَ الْأَحْمَق‏"}}.</ref>.

== منابع ==

== پانویس ==

[[رده:مدخل اخلاقی نهج البلاغه]]