|
|
| خط ۳۲: |
خط ۳۲: |
|
| |
|
| ==بزرگان بتریه== | | ==بزرگان بتریه== |
| پس از [[رهبران]] اصلی این [[طایفه]] یعنی کثیر النواء و [[حسن بن صالح]]، نام چند تن از بزرگان آنان در طبقۀ اول می‌آید. بعضی از [[علما]] نام [[سالم بن ابی‌حفصه]]، [[ابوالمقدام]] [[ثابت الحداد]]، [[حکم ابن عتیبه]] و [[سلمة بن کُهیل]] را در کنار آن دو تن می‌آوردند <ref>نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، ص:۱۳و ۵۷؛ [[طوسی]]، محمدبن حسن، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن المصطفوی، ص:۲۳۰، ۲۳۳، ۲۳۶، ۲۴۰؛ حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، صص: ۵۶۹، ۵۷۰</ref>. در کنار کثیر، از ابوالمقدام، [[حکم بن عتیبه]] و [[سلمة بن کهیل]] نام می‌برند و به این ترتیب طبقۀ اول بزرگان ابتریه شامل این چند تن است. نکتۀ قابل ذکر اینکه چون [[علمای رجال]] و [[حدیث]] از گروه‌های مذهبی [[مخالف]] [[زیدیه]] و [[ابتریه]] بوده‌اند، اغلب اوقات از بزرگان این [[فرقه]] به [[نیکی]] یاد نکرده و در [[مخالفت]] با آنان سخن رانده‌اند<ref>[[مسعود جلالی مقدم|جلالی مقدم، مسعود]]، [[ابتریه (مقاله)|مقاله «ابتریه»]]، [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی ج ۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج ۱۱، ص: ۱۹.</ref>. | | پس از [[رهبران]] اصلی این [[طایفه]] نام چند تن از بزرگان آنان در طبقۀ اول می‌آید. بعضی از [[علما]] نام [[سالم بن ابی‌حفصه]]، [[ابوالمقدام]] [[ثابت الحداد]]، [[حکم ابن عتیبه]] و [[سلمة بن کُهیل]] را در کنار آن دو تن می‌آوردند<ref>نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، ص:۱۳و ۵۷؛ [[طوسی]]، محمدبن حسن، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن المصطفوی، ص:۲۳۰، ۲۳۳، ۲۳۶، ۲۴۰؛ حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، صص: ۵۶۹، ۵۷۰</ref>. در کنار کثیر، از ابوالمقدام، [[حکم بن عتیبه]] و [[سلمة بن کهیل]] نام می‌برند و به این ترتیب طبقۀ اول بزرگان ابتریه شامل این چند تن است. نکتۀ قابل ذکر اینکه چون [[علمای رجال]] و [[حدیث]] از گروه‌های مذهبی [[مخالف]] [[زیدیه]] و [[ابتریه]] بوده‌اند، اغلب اوقات از بزرگان این [[فرقه]] به [[نیکی]] یاد نکرده و در [[مخالفت]] با آنان سخن رانده‌اند<ref>[[مسعود جلالی مقدم|جلالی مقدم، مسعود]]، [[ابتریه (مقاله)|مقاله «ابتریه»]]، [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی ج ۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج ۱۱، ص: ۱۹.</ref>. |
|
| |
|
| ===طبقۀ اول از بزرگان ابتریه===
| | از بزرگان دیگر این [[فرقه]] می‌توان از [[عمر بن ریاح]] نام برد که کنیۀ وی "ابوحفص" بود<ref>ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۳، ص:۱۹۷؛ ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۷، ص:۴۴۷</ref>. همچنین از [[مسعدة بن صدقة العبدی]]<ref>نجاشی، احمدبن علی، رجال، ص:۴۱۵؛ حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص:۳۴۴</ref>، [[عمرو بن جُمَیع الاسدی]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، [[رجال]]، ص:۲۲۸؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۳، ص:۲۵۱</ref>، [[قیس بن ربیع الاسدی کوفی]]<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۸، ص:۳۹۱-۳۹۵</ref> نیز نام برده شده است<ref>[[مسعود جلالی مقدم|جلالی مقدم، مسعود]]، [[ابتریه (مقاله)|مقاله «ابتریه»]]، [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی ج ۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج ۱۱، ص۱۹.</ref>. |
| نخست باید از [[سالم بن ابی‌حفصه]] یاد کرد که [[اهل کوفه]] و مولای بنی عِجل بوده<ref>نجاشی، احمد بن علی، [[رجال]]، ص:۱۸۸</ref> و در حوالی ۱۴۰ ق / ۷۵۷ م<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۳، ص:۴۳۴</ref> یا ۱۳۷ ق<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال، ص:۱۸۸</ref> درگذشته است. چنانکه گفته شد وی [[ابوبکر]] و [[عمر]] را [[ستایش]] می‌کرد، اما با [[عثمان]] [[دشمنی]] می‌ورزید، با وجود این او را در [[تشیّع]] افراطی و غالی گفته‌اند<ref>ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۲، ص:۱۱۰؛ ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۲، ص:۲۸۶و۲۸۹</ref>. برقی وی را از [[اصحاب]] [[امام باقر]] {{ع}} شمرده است<ref>برقی، احمد بن محمد، کتاب الرجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص ۱۲</ref>، اما در حقیقت او با [[امام]] مخالفت داشته و امام نیز به ترک و دوری از [[مصاحبت]] وی [[حکم]] کرده است، زیرا به فرمودۀ امام وی بسیاری را به [[گمراهی]] کشیده بود. [[امام صادق]] {{ع}} نیز وی را [[گمراه]] و [[نادان]] خطاب کرده و [[کذاب]] و مکذب و [[کافر]] خوانده است<ref>طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن المصطفوی، ص:۲۳۰، ۲۳۳، ۲۳۶، ۲۴۰؛ حلی، [[حسن بن علی]]، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص: ۴۵۵</ref>.
| |
|
| |
|
| سالم [[اهل حدیث]] بود، اما بعضی او را قلیل‌الحدیث گفته‌اند، گروهی وی را [[ثقه]] و برخی متروک دانسته‌اند<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۳، ص:۴۳۳، ۴۳۴</ref> و ظاهراً [[کتابی]] نیز داشته است<ref>نجاشی، احمدبن علی، رجال، ص:۱۸۸</ref>. وی از [[مخالفان]] شدید [[بنی‌امیه]] بود و مخالفت خود را پنهان نمی‌داشت<ref>نک : [[ذهبی]]، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۲، ص:۱۱۰؛ ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۳، ص:۴۳۳، ۴۳۴</ref>، اما سرانجام ناچار شد مدتی در [[اختفا]] [[زندگی]] کند و بالاخره [[شهر]] خود، [[کوفه]] را ترک گوید<ref>طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، به [[کوشش]] حسن المصطفوی، ص:۲۳۶</ref>.
| | به نظر می‌رسد [[بتریه]] تا [[قرن پنجم]] باقی بوده‌اند و منابع زیدی از آراء آنها یاد می‌کنند<ref>ر.ک: بُستی، کتاب المراتب فی فضائل امیر المؤمنین، ص۱۲۷.</ref> اما اکنون هیچ اثری از این فرقه برجا نیست و [[داوری]] مادلونگ درست می‌نماید که بتریه به [[اهل سنت]] پیوستند<ref>ویلفرد مادلونگ، «زیدیه»، ترجمهٔ محمد منافیان، طلوع، ۱۳۸۴ش، شج۱۵، ص۱۷۸.</ref>.<ref>[[اعظم فرجامی|فرجامی، اعظم]]، [[زیدیه و حدیث امامیه (کتاب)|زیدیه و حدیث امامیه]]، ص: ۳۸-۴۱؛ [[دانشنامه جهان اسلام]]، ج۲، ص۲۳۱.</ref> |
| | |
| پس از سالم می‌توان از [[سلمة بن کُهیل]] سخن گفت. وی [[اهل کوفه]] و مکنّی به [[ابویحیی]] بوده است<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۴، ص:۱۵۵</ref>. برقی وی را از [[اصحاب امیرالمؤمنین علی]] {{ع}} و [[امام زین‌العابدین]] {{ع}} شمرده<ref>برقی، احمد بن محمد، کتاب الرجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، صص: ۴، ۸</ref> که اشارۀ اول دور از احتمال است. [[ابن حجر]]<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۴، ص:۱۵۶، ۱۵۷</ref> [[تولد]] او را در ۴۷ق / ۶۶۷م و وفاتش را در ۱۲۱ق / ۷۳۹ م، ۱۲۲ ق یا ۱۲۳ ق گفته است و [[ابن حبان]]<ref>ابن‌حبّان، محمد بن احمد، الثقات، ج۴، ص:۳۱۷</ref> [[مرگ]] او را در عاشورای ۱۲۱ ق می‌داند. سلمة نیز از [[محدّثین]] بوده و غالباً وی را از ثقات دانسته‌اند<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۴، ص:۱۵۶، ۱۵۷</ref>. پس از او باید از [[ثابت الحداد]] یاد کرد. وی مکنّی به "ابوالمقدام" و نام پدرش هرمز بوده است<ref>نجاشی، احمدبن علی، [[رجال]]، ص:۱۱۶؛ نیز نک: [[طوسی]]، محمدبن حسن، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن المصطفوی، ص:۳۹۰؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۱، ص:۳۶۸</ref>. او را عجلی<ref>ابن‌سعد، [[محمد]]، الطبقات الکبری، به کوشش احسان عباس، ج۶، ص:۳۲۸؛ حلی، [[حسن بن علی]]، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص:۴۳۳</ref> و مولای [[بکر بن وائل]]<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۲، ص:۱۶</ref> نیز خوانده‌اند، اما حلی<ref>حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص:۴۳۳</ref> وی را [[ثابت بن هرمز الفارسی]] می‌نامد. او شیعۀ افراطی<ref>ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، به کوشش احسان عباس، ج۶، ص:۳۸۳</ref> و از [[محدثین]] بوده است. گروهی وی را [[ثقه]] و بعضی [[ضعیف]] دانسته‌اند<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۲، ص:۱۶، ۱۷</ref>.
| |
| | |
| شخص دیگر از این طبقه [[حکم بن عتیبة]]، مکنّی به "ابومحمد" است<ref>حلی، [[حسن بن علی]]، [[رجال]]، به کوشش جلال‌الدین حسینی "[[محدث]]"، ص:۴۴۹</ref>. وی [[اهل کوفه]] و گویا در آنجا [[صاحب منصب]] [[قضا]] بوده است<ref>ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۱، ص:۵۷۷</ref>. [[حَکَم]] را از فقهای [[عامه]]، [[مرجئه]] و استاد [[زراره]] و [[حمران]] و طیّار گفته‌اند<ref>حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص:۴۴۹؛ [[طوسی]]، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن المصطفوی، ص:۲۱۰</ref>. برقی [[ابوالمقدام]] و [[حکم]] را در شمار [[اصحاب امام زین‌العابدین]] {{ع}} و [[امام باقر]] {{ع}} ذکر کرده است<ref>برقی، احمد بن محمد، کتاب الرجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص: ۹</ref>.<ref>[[مسعود جلالی مقدم|جلالی مقدم، مسعود]]، [[ابتریه (مقاله)|مقاله «ابتریه»]]، [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی ج ۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج ۱۱، ص: ۱۹.</ref>
| |
| | |
| ===بزرگان دیگر این [[فرقه]]===
| |
| [[عمر بن ریاح]] یکی از اینان است. کنیۀ وی "ابوحفص" بود<ref>ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۳، ص:۱۹۷؛ ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۷، ص:۴۴۷</ref> و او را [[بصری]] و اهوازی<ref>حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص:۴۸۸</ref> گفته‌اند. چنانکه قبلاً گفته شد وی ظاهراً نخست از [[اصحاب امام باقر]] {{ع}} بود، ولی بعداً به ابتریان پیوست. عمر بن ریاح [[محدّث]] بود و گروهی در رد و انکارش، وی را متروک الحدیث و حتّی [[دجال]] خوانده‌اند<ref>ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۳، ص:۱۹۷.</ref>.
| |
| | |
| دیگری [[مسعدة بن صدقة العبدی]] است که کنیه‌اش "ابومحمد" بود و کتاب "خطب امیرالمؤمنین" را به او نسبت داده‌اند<ref>نجاشی، احمدبن علی، رجال، ص:۴۱۵؛ حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص:۳۴۴</ref>. او را از لحاظ [[حدیث]] متروک و [[ضعیف]] خوانده‌اند<ref>حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص:۳۴۴؛ [[ذهبی]]، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۴، ص:۹۸</ref>.
| |
| | |
| دیگری [[عمرو بن جُمَیع الاسدی]]<ref>یا الازدی</ref> مکّنی به "ابوعثمان"<ref>نجاشی، احمد بن علی، [[رجال]]، ص:۲۲۸؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۳، ص:۲۵۱</ref> یا ابوالمنذر است<ref>ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۳، ص:۲۵۱</ref>. وی [[قاضی]] [[ری]] بوده<ref>نجاشی، احمدبن علی، رجال، ص:۲۲۸؛ حلی، [[حسن بن علی]]، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص: ۴۸۸</ref> و [[ضعیف]] الحدیث، [[غیرموثق]] و حتّی متروک خوانده شده است. برقی این سه تن را از [[اصحاب امام صادق]] خوانده است<ref>برقی، احمد بن محمد، کتاب الرجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، صص: ۳۵، ۳۶،۳۸</ref>.
| |
| | |
| [[قیس بن ربیع الاسدی کوفی]] و مکنّی به "ابومحمد" نیز از ابتریان بوده و دربارۀ [[صحت احادیث]] او آرای [[متعارض]] نقل شده است<ref>ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۸، ص:۳۹۱-۳۹۵</ref>.
| |
| | |
| [[طوسی]] [[عمرو بن قیس الماصر]] را نیز از ابتریان می‌گوید <ref>طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن المصطفوی، ص: ۳۹۰</ref>، اما وی را از [[مرجئه]] و حتی پیشوای فرقه‌ای از ایشان به نام "ماصریه" دانسته‌اند <ref>نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، ص:۷</ref>.
| |
| | |
| طوسی<ref>طوسی، محمدبن حسن، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن المصطفوی، ص: ۳۹۰</ref> و حلی<ref>حلی، حسن بن علی، رجال، به کوشش جلال‌الدین حسینی "محدث"، ص:۵۱۹</ref> [[مقاتل بن سلیمان]] را نیز ابتری می‌دانند و از کتاب او، الاشباه و النظائر، نیز به وضوح [[تمایل]] وی به [[زیدیه]] مشهود است. ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بن بشیر الازدی<ref>ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، الضعفاء و المتروکین، ج۳، ص:۱۳۶؛ ابن‌خلکان، وفیات الاعیان، به کوشش احسان عباس، ج۵، ص:۲۵۵؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۴، ص:۱۷۳؛ ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص:۲۷۹-۲۸۳</ref>، [[خراسانی]] و اصلاً از بلخ بود که به [[مرو]] رفت و سرانجام در در بصره درگذشت<ref>ابن‌خلکان، وفیات الاعیان، به کوشش احسان عباس، ج۵، ص:۲۵۵؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۴، ص:۱۷۳؛ حلی، [[حسن بن علی]]، [[رجال]]، به کوشش جلال‌الدین حسینی "[[محدث]]"، ص: ۵۱۹</ref>. [[تاریخ]] [[مرگ]] او را ۱۵۰ ق / ۷۶۷ م<ref>ابن‌خلکان، وفیات الاعیان، به کوشش احسان عباس، ج۵، ص:۲۵۷؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۴، ص:۱۷۵؛ ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص:۲۸۴</ref> یا پس از آن<ref>ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۴، ص:۱۷۵</ref> نوشته‌اند. [[مقاتل]] از [[مفسران]] بوده و گروهی [[علم]] و [[مقام]] او را در [[تفسیر]] بسیار ستوده‌اند، تا جایی که [[شافعی]] او را در تفسیر [[پیشوا]] می‌شناسد<ref>ابن‌خلکان، وفیات الاعیان، به کوشش احسان عباس، ج۵، ص:۲۵۵و۴۰۹؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۴، ص:۱۷۳-۱۷۵؛ ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی، تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص:۲۸۰-۲۸۴</ref>، اما برخی می‌گویند وی [[علم قرآن]] را از [[یهود]] و [[نصاری]] فرا‌گرفته و بر طبق کتب آنان تفسیر کرده است<ref>ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، الضعفاء و المتروکین، ج۲، ص:۱۳۶، ۱۳۷</ref>. در [[حدیث]] نیز کسانی وی را [[ضعیف]]، متروک، مهجور القول و حتّی ناموثق، [[کذّاب]] و جاعل خوانده‌اند. [[دجّال]] و [[جسور]] نیز از دیگر [[عناوین]] اوست<ref>ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، الضعفاء و المتروکین، ج۲، ص:۱۳۶، ۱۳۷</ref>.
| |
| | |
| کتاب‌هایی به مقاتل منسوب است که ابن‌ندیم فهرستی از آنها را آورده است<ref>ابن ندیم، الفهرست، ص: ۲۲۷</ref> و از آن میان الاشباه و النظائر او به چاپ رسیده است. مقاتل را از مشبهه و مجسمه گفته‌اند، یعنی ذات خداوند را همچون [[خلق]] [[تصور]] کرده است و تأکید بیش از حدّش بر صفات باعث شده بود که [[خداوند]] را [[جسم]] و به شکل [[انسان]] و با اعضاء و جوارح تصور کند و از‌این‌روی او را مبدع طریقه‌ای از [[اهل]] [[تشبیه]] به نام "مقاتلیه" شمرده‌اند<ref>اشعری، علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین، به کوشش محمد محیی‌الدین بن عبدالحمید، ج۱، ص:۲۵۸-۲۵۹؛ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، به کوشش کلمان هوار، ج۵، ص:۱۴۱؛ [[ابن‌جوزی]]، عبدالرحمن بن علی، الضعفاء و المتروکین، ج۲، ص:۱۳۶، ۱۳۷؛ ابن‌خلکان، وفیات الاعیان، به کوشش احسان عباس، ج۵، ص:۲۵۷؛ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد البجاوی، ج۴، ص:۱۷۳-۱۷۵</ref>. لیکن این نظریات با آرا و [[مبانی فکری]] [[زیدیه]] مغایرت دارد. از کتب باقی مانده از [[مقاتل]] نیز چنین بر‌می‌آید که این نسبت‌ها چندان موجه نیست، چنانکه در اشباه و النظائر او هیچ جا سخنی مؤید این معانی دیده نمی‌شود، تنها شاید بتوان از [[گرایش]] [[معتدل]] به برخی نظریات [[مرجئه]] در این اثر او سراغ گرفت<ref>[[مسعود جلالی مقدم|جلالی مقدم، مسعود]]، [[ابتریه (مقاله)|مقاله «ابتریه»]]، [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی ج ۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج ۱۱، ص۱۹.</ref>.
| |
| | |
| به نظر می‌رسد [[بتریه]] تا [[قرن پنجم]] باقی بوده‌اند و منابع زیدی از آراء آنها یاد می‌کنند؛<ref>ر.ک: بُستی، کتاب المراتب فی فضائل امیر المؤمنین، ص۱۲۷.</ref> اما اکنون هیچ اثری از این فرقه برجا نیست و [[داوری]] مادلونگ درست می‌نماید که بتریه به [[اهل سنت]] پیوستند<ref>ویلفرد مادلونگ، «زیدیه»، ترجمهٔ محمد منافیان، طلوع، ۱۳۸۴ش، شج۱۵، ص۱۷۸.</ref>.<ref>[[اعظم فرجامی|فرجامی، اعظم]]، [[زیدیه و حدیث امامیه (کتاب)|زیدیه و حدیث امامیه]]، ص: ۳۸-۴۱؛ [[دانشنامه جهان اسلام]]، ج۲، ص۲۳۱.</ref> | |
|
| |
|
| ==[[عقاید]]== | | ==[[عقاید]]== |
