جاهلیت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

*بنابراین میتوان «[[جهل]]» را هم در مقابل «[[علم]]» قرار داد و هم در مقابل «[[عقل]]»؛ از این رو [[امام صادق]]{{ع}} در [[حدیث مشهور]] [[جنود]] [[عقل]] و [[جهل]]، ابتدا [[جهل]] را در مقابل [[عقل]] قرار داده و سپس در [[مقام]] برشمردن [[جنود]] آن دو، [[علم]] را از [[جنود]] [[عقل]] و [[جهل]] متضاد با [[علم]] را از [[جنود]] [[جهل]] متضاد با [[عقل]] قرار داده است. بر این اساس، [[علم]] ماده [[عقل نظری]] است و در مقابل آن، [[جهل]] نظری قرار میگیرد. [[جهل]] به این معنا در برخی [[آیات قرآن کریم]] به کار رفته است. [[خدای سبحان]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتَى وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ}}<ref>«و اگر ما فرشتگان را به سوی آنان فرو می‌فرستادیم و مردگان با ایشان سخن می‌گفتند و همه چیز را پیش روی آنان گرد می‌آوردیم سر آن نداشتند که ایمان آورند مگر آنکه خداوند بخواهد اما بیشتر آنان نادانی می‌کنند» سوره انعام، آیه ۱۱۱.</ref>. در این [[آیه کریمه]] [[سخن]] این است که اگر ما معجزاتی از قبیل [[نزول]] [[ملائکه]] و [[سخن گفتن]] با [[مردگان]] و [[محشور]] ساختن آنان را نشان دهیم، اثر ندارند و بدون اینکه [[خدا]] بخواهد برای [[مشرکان]] [[ایمان]] به وجود نمی‌آید<ref>طباطبایی، ۱۴۱۷: ۷/۳۲۰.</ref>. [[مشرکان]] از [[فهم]] این مطلب که تمام علل به [[خدای متعال]] ختم میشوند و در طول [[اراده]] او قرار میگیرند عاجزند و از [[علم]] و [[تعقل]] نسبت به این موضوع خود را [[محروم]] کرده‌اند. از لحن [[کلام]] [[حضرت حق]] و دقت در این مطلب که [[جهل]] را در قالب فعل مضارع «یجهلون» استعمال فرموده، بر میآید که [[مشرکان]] در این [[آیه]] مورد [[سرزنش]] قرار گرفته‌اند و [[جهل]] آنان جهلی مذموم است؛ گویا میفرماید چرا [[عقل]] خود را به کار نمی‌گیرید و مدام [[جهل]] میورزید و از [[درک]] این مطلب عاجز میمانید. [[عقل]] به معنای نظری و صرف [[فهم]] مطلبی در برخی [[آیات قرآن کریم]] نیز به کار رفته است. [[قرآن کریم]] میفرماید: {{متن قرآن|أَفَتَطْمَعُونَ أَنْ يُؤْمِنُوا لَكُمْ وَقَدْ كَانَ فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَسْمَعُونَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}}<ref>«آیا امید دارید که (آن یهودیان) به (خاطر دعوت) شما ایمان بیاورند با آنکه دسته‌ای از آنان سخن خداوند را می‌شنیدند و آن را پس از آنکه در می‌یافتند آگاهانه دگرگون می‌کردند؟» سوره بقره، آیه ۷۵.</ref>. [[خداوند]] به [[مسلمانان]] خطاب می‌کند آیا [[طمع]] دارید کسانی که [[کلام خدا]] ([[تورات]]) را میشنوند و بعد از [[تعقل]] و [[فهم]] آن، به [[تحریف]] آن دست مییازند و به این کار زشتشان [[علم]] و [[آگاهی]] نیز دارند، به [[آیین]] شما بگروند؟! [[علم]] به کار رفته در این [[آیه]] به معنای دانستن و [[شناخت]] موضوعی است.