اجرای حدود: تفاوت میان نسخه‌ها

: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اجرای دین]]''' است. "'''اجرای حدود'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

از جمله [[وظایف امام]]، [[حاکم شرع]]، [[ولیّ‌فقیه]] و نیز [[دولت اسلامی]] هنگام تصدی مسئولیت [[رهبری اجتماعی]] و [[رهبری سیاسی|سیاسی]] [[جامعه اسلامی]]، اجرای حدود است. [[روایات]] باب حدود، همگی بیانگر وجود این [[وظیفه امام|وظیفه برای امام]] (به عنوان والی مسلمانان) است. از‌این‌رو تردیدی وجود ندارد در اینکه چنین امری از [[وظایف امام]] است. باید توجه داشت اجرای حدود در مورد [[مسلمانان]] است و در [[دارالاسلام]] صورت می‌گیرد، نه دارالشرک و [[دارالحرب]] و لذا جزء مبانی و اصول [[سیاست داخلی]] [[اسلام]] محسوب می‌شود<ref>ر. ک. [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص۲۸۵؛ [[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۱۸۵؛ [[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۱۸۵.</ref>.

از دیدگاه فقها نیز یکی از [[شئون]] فرعی [[رهبر جامعه اسلامی]] اجرای حدود است. [[شیخ مفید]] در آثار خود به این [[شأن]] تصریح کرده است<ref>محمد بن محمد بن نعمان (شیخ مفید)، اوائل المقلات، ص۶۵؛ الجمل، ص۲۱۲؛ الفصول العشرة، ص۱۰۵-۱۰۶.</ref>. علاوه بر آن، او در آثار فقهی‌اش بارها از [[لزوم]] [[اجرای حد]] یا [[تعزیر]] به وسیله [[امام]]{{ع}}[[سخن]] به میان آورده است<ref>برای نمونه، ر.ک: شیخ مفید، المقنعة، ص۷۲۱، ۷۷۴-۷۷۶ و ۷۷۹.</ref>. شیخ در گفتاری دیگر تأکید می‌کند که [[اقامه حدود]] از سوی [[خداوند]] به [[امامان]] واگذار شده است و این [[مسئولیت]] در غیاب ایشان به فقهای [[شیعی]] می‌رسد<ref>شیخ مفید، المقنعة، ص۸۱۰.</ref>.

به [[باور]] [[سید مرتضی]] نیز اجرای حدود یکی از [[شئون امام]] به شمار می‌رود<ref>سید مرتضی علم الهدی، الرسائل، تحقیق مهدی رجایی، ج۱، ص۲۹۶.</ref>. او تعطیلی حدود را برنمی‌تابد؛<ref>سید مرتضی، الرسائل،  ص۳۱۳.</ref> با وجود این، وقتی با مسئله [[غیبت امام عصر]]{{ع}} مواجه می‌شود، تعطیلی حدود را می‌پذیرد و [[گناه]] آنرا به گردن کسانی می‌اندازد که با [[ظلم]] خود مانع [[حضور امام]] می‌شوند<ref> سید مرتضی، الشافی فی الامامة، تحقیق سید عبدالزهرا حسینی، ج۱، ص۲۱۰؛ تنزیه الانبیاء، ص۱۸۲.</ref>. پس اگر وقتی [[امام]]{{ع}} [[ظهور]] کرد، مستحق حد زنده بود، [[امام]]{{ع}} حد را بر او جاری می‌سازد<ref> سید مرتضی، الرسائل، تحقیق مهدی رجایی، ج۲، ص۳۰۰؛ الشافی فی الامامة، تحقیق سید عبدالزهرا حسینی، ج۱، ص۲۰۸.</ref>. این دیدگاه سید را برخی [[متکلمان]] پس از وی همچون [[شیخ طوسی]]<ref>محمد بن حسن طوسی، النهایة، ص۳۷۶.</ref>، [[نوبختی]]<ref>ابراهیم بن اسحاق نوبختى، الیاقوت فی علم الکلام، تحقیق علی اکبر ضیائی، ص۷۵.</ref> و [[فاضل مقداد]] نیز پذیرفته‌اند<ref>فاضل مقداد سیوری حلی، اللوامع الالهیة، تحقیق شهید قاضی طباطبایی، ص۳۴۷.</ref>.

[[ابوالصلاح حلبی]] که علاوه بر [[متکلم]] بودن، گرایش‌های [[فقهی]] نیز دارد، به جزئیات نقش [[امام]] در اجرای حدود اشاره کرده است. برای نمونه، بیان می‌کند هنگام [[اجرای حد]] بر زناکار، [[امام]] باید نخستین کسی باشد که سنگ می‌زند<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، ص۴۰۶.</ref>. [[ابوالفتح کراجکی]] و [[ابراهیم نوبختی]] نیز اجرای حدود را از جمله [[شئون امام]] می‌دانند، اما جزئیات آنرا بیان نکرده‌اند<ref>ابوالفتح محمد بن علی کراجکی، التعجب، ص۴۹-۵۱.</ref>. همچنین [[شیخ طوسی]] در آثار [[کلامی]] خود بر اصل شأن اجرای حدود برای [[امام]]{{ع}} تأکید کرده است<ref>محمد بن حسن طوسی، الغیبة، تحقیق عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، ص۹۴-۹۵.</ref>. به باور وی، این مدعا به وسیله نقل ـ  نه عقل ـ ثابت می‌شود<ref>شیخ طوسی، تمهید الأصول فی علم الکلام، تصحیح عبدالمحسن مشکوة الدینی، ص۳۵۹.</ref>. او همچنین در آثار فقهی‌اش، با تفصیل بیشتری به بیان جزئیات این شأن پرداخته است<ref>شیخ طوسی، النهایة، ص۷۰۰.</ref>.

در قرن ششم هجری، مرحوم [[سدیدالدین حمصی]] از جمله شئونی که برای [[امام]] در نظر می‌گیرد، شأن اجرای حدود است<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۴۲.</ref>. حمصی معتقد است کیفیت این حدود از [[شریعت]] گرفته می‌شود<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص ص۲۴۵.</ref>. البته نفس [[انزجار]] از [[قبایح]] و [[تشویق]] به [[خیرات]] متوقف بر [[شریعت]] نیست، ازاین‌رو در تمام کشورها و [[ملت‌ها]]، [[فرمانروا]] [[مردم]] را از [[قبایح]] می‌ترساند و به [[خوبی‌ها]] [[تشویق]] می‌کند<ref> سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۴۴-۲۴۵.</ref> در [[مذهب تشیع]] نیز [[امام]] چنان‌که با [[نص الهی]] به [[امامت]] می‌رسد، از راه [[شریعت]] با [[حدود الهی]] آشنا می‌شود و بر اساس آنها، [[جامعه]] را [[مدیریت]] می‌کند و به امر اجرای حدود [[همت]] می‌گمارد<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص ص۲۴۸.</ref>.

[[علامه حلّی]] بارها بر این [[وظیفه امام]] تأکید کرده است<ref>حسن بن یوسف حلی، الالفین، ج۲، ص۲۴-۲۵؛ نهج الحق و کشف الصدق، ص۱۶۴.</ref> تا آنجا که گاه [[ضرورت وجود امام]] را همین اجرای حدود می‌داند<ref>علاوه حلی، الالفین، ج۱، ص۲۷۸.</ref>. او با اشاره به [[آیه]] {{متن قرآن|وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا}}<ref>«و دست مرد و زن دزد را به سزای آنچه کرده‌اند به کیفری از سوی خداوند ببرید و خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره مائده، آیه ۳۸.</ref> بیان می‌کند [[مسئول]] [[قطع]] دست سارق، مجموع [[امت]] نیست، بلکه [[امام]] است، پس [[خداوند]] ما را به چیزی امر می‌کند که تنها با [[نصب امام]] امکان‌پذیر است<ref>حسن بن یوسف حلی، انوار الملکوت، تحقیق محمد نجمی زنجانی، ص۲۰۳.</ref>. وی درباره [[تکلیف]] اجرای حدود در [[عصر غیبت]] دیدگاه‌هایی متفاوت بیان کرده است. در آثار [[کلامی]] او آمده است کسی که باید بر او حد جاری شود، اگر تا هنگام [[ظهور]]، زنده باشد، [[امام عصر]]{{ع}} حد را بر او جاری می‌سازد و اگر پیش از ظهور بمیرد، [[مسئولیت]] فوت [[اجرای حد]] بر عهده کسانی است که سبب [[غیبت امام زمان]]{{ع}} شده‌اند<ref>علامه حلی، انوار الملکوت، ص۲۱۱.</ref>؛ اما در آثار فقهی‌اش [[مسئولیت]] اجرای حدود را اصالتاً بر عهده [[امام]]{{ع}} می‌داند و تصریح می‌کند که در [[عصر غیبت]] این [[مسئولیت]] متوجه [[فقهای شیعه]] است<ref>علامه حلی، مختلف الشیعة، ج۲، ص۲۳۹؛ قواعد الاحکام، ج۱، ص۵۲۵؛ ارشاد الاذهان، تحقیق فارس حسون، ج۱، ص۳۵۳.</ref> چراکه تعطیلی حدود سبب گسترش [[مفاسد]] می‌شود<ref>علامه حلی، مختلف الشیعة، ج۴، ص۴۶۴-۴۶۵.</ref>.<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]] ص: ۳۹۳.</ref>