صلح حدیبیه در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

مردی از [[قبیله]] "اسلم" [[راهنمایی]] کاروان را بر عهده گرفت و آنها را از دره‌های مسیر گذراند و در نقطه‌ای به نام "حدیبیه" فرود آورد و [[ناقه]] [[پیامبر]]{{صل}} در این نقطه زانو زد. [[پیامبر]]{{صل}} در این باره فرمود: "این حیوان به [[فرمان خداوند]] در این نقطه خوابید تا [[تکلیف]] ما روشن شود". سپس [[دستور]] داد همگی از مرکب‌ها فرود آمده و خیمه‌ها را بر پا کنند. سپس [[پیامبر]] رو به [[یاران]] خود کرد و فرمود: "اگر امروز [[قریش]] از من چیزی بخواهند که باعث [[استواری]] [[روابط]] [[خویشاوندی]] شود، من آنرا خواهم پذیرفت و [[راه]] [[صلح]] را در پیش خواهم گرفت".

در واقع، اگر [[قریش]]، خواسته [[پیامبر]]{{صل}} را قبول می‌کرد و [[مسلمانان]] وارد [[مکه]] می‌شدند، تمام رفتارهای خود در برابر [[رسول خدا]]{{صل}} را زیر سؤال می‌بردند. آنان می‌گفتند: "اگر [[عرب]]، با آن جنگ‌هایی که میان [[پیامبر]]{{صل}} و ما اتفاق افتاده است بشنود، او بر ما وارد می‌شود، چه می‌گوید؟"<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۷۹.</ref>. از سوی دیگر ممانعت [[پیامبر]]{{صل}} از [[زیارت]] [[مکه]] در [[حقیقت]]، نقض ادعای [[قریش]] در [[دفاع]] از [[بیت الله الحرام]] و [[مکه]] بود. آنان مدعی تلاش برای فراهم آوردن زمینه‌های [[رفاه]] برای [[حجاج]] و زیارت‌ کنندگان [[کعبه]] بودند. بدون تردید، مقابله و [[جنگ]] با گروهی که اعلام کرده‌اند برای [[حج]] و [[زیارت]] [[کعبه]]، قصد ورود به [[مکه]] را دارند، لکه ننگی برای [[قریش]] می‌شود؛ به گونه‌ای که هیچ قبیله‌ای آنرا بر نمی‌تابد؛ نکته‌ای که برخی از [[قبایل]] هم‌پیمان [[قریش]] به آنان [[تذکر]] دادند و حتی تعدادی از آنان به [[قریش]] اعلام [[جنگ]] کردند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۳۱۳.</ref>. از طرفی، داخل [[مکه]] نیز اوضاع بر وفق مراد [[قریش]] نبود؛ چرا که در [[شهر]]، مسلمانانی بودند که آرزوی [[پیروزی]] [[رسول خدا]]{{صل}} را داشتند و این خود، خطری برای [[قریش]] به شمار می‌آمد<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۶۰۱.</ref>.

در این هنگام [[قریش]] [[تصمیم]] گرفت تا از [[هدف]] نهایی [[پیامبر]]{{صل}} باخبر شود. نخست، [[بدیل خزاعی]] با چند تن از شخصیت‌های [[قبیله]] "خزاعه" به نمایندگی از [[قبیله قریش]] با [[پیامبر]]{{صل}} [[گفتگو]] کردند. [[رسول خدا]]{{صل}} به آنها فرمود: "من برای [[زیارت]] [[خانه خدا]] آمده‌ام و نه جنگ". [[نمایندگان]] [[قریش]] بازگشته، [[پیام پیامبر]]{{صل}} را به سران [[قریش]] رسانیدند، ولی آنها سخنان آنان را نپذیرفتند و گفتند: "به [[خدا]] [[سوگند]]، ما نخواهیم گذاشت او به [[مکه]] وارد شود، هر چند برای [[زیارت]] [[خانه خدا]] آمده باشد". پس از چند بار رفت و آمد [[نمایندگان]]، "[[سهیل بن عمرو]]" با دستورهای خاصی که [[قریش]] به او داده بود [[مأمور]] شد که [[گفتگو]] را با تنظیم [[قرارداد]] خاصی پایان دهد. وقتی چشم [[پیامبر]]{{صل}} به او افتاد، فرمود: "[[سهیل بن عمرو]] آمده است تا میان ما و [[قریش]] [[قرارداد]] صلحی ببندد. [[سهیل بن عمرو]] به نزد [[پیامبر]]{{صل}} آمد و گفت: "ای [[ابوالقاسم]]! [[مکه]] [[حرم]] و محل [[عزت]] ما است و [[جهان عرب]] می‌داند که تو با ما جنگیده‌ای. اگر تو با همین حالت که نشانه [[قدرت]] توست به [[مکه]] وارد شوی، [[ضعف]] و [[بیچارگی]] ما را در تمام [[جهان عرب]] آشکار می‌سازی و فردا تمام [[قبایل عرب]] به [[فکر]] [[تصرف]] [[سرزمین]] ما می‌افتند؛ من تو را به [[خویشاوندی]] خود با ما، [[سوگند]] می‌دهم (که به [[مکه]] حمله نکنی) و احترامی را که [[مکه]] دارد و زادگاه تو است، به تو یادآور می‌شوم". وقتی سخن [[سهیل بن عمرو]] به اینجا رسید، [[پیامبر]]{{صل}} [[کلام]] او را [[قطع]] کرد و فرمود: "منظورتان چیست؟" او گفت: "نظر سران [[قریش]] این است که امسال از این نقطه به [[مدینه]] بازگردید و مراسم [[عمره]] را در سال [[آینده]] به جا آورید. [[مسلمانان]] می‌توانند سال [[آینده]] مانند تمام طوایف [[عرب]] در مراسم [[حج]] شرکت کنند، به این شرط که بیش از سه روز در [[مکه]] نمانند و سلاحی جز [[سلاح]] مسافر همراه نداشته باشند". گفتگوی دو طرف، با تمام سخت‌گیری‌های [[سهیل بن عمرو]] به پایان رسید و قرار شد مواد آن در دو نسخه تنظیم شده و دو طرف آنرا [[امضا]] کنند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۳۱۶؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۶۰۴؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۶۲۹.</ref>. سرانجام بعد از گفتگوهایی، جلسه نتیجه داد و پیمان‌نامه‌ای را [[امضا]] کردند. [[قرارداد صلح]] که "[[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}}" کاتب آن بود<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۳۱۷؛ احمدبن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۳، ص۴۴؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۶۳۴.</ref>، از این قرار است: "طرفین، ده سال [[جنگ]] را کنار می‌گذارند و در این مدت، [[مردم]] در [[امان]] هستند. هیچ کس [[حق]] [[سرقت]] و [[خیانت]] ندارد. هر کس بدون اجازه ولی‌اش از [[قریش]] به [[محمد]]{{صل}} بپیوندد به [[قریش]] بازگردانده خواهد شد و از [[مسلمانان]] هر کس به [[قریش]] پناهنده شد، به [[پیامبر]]{{صل}} برگردانده نخواهد شد. هر کس از [[اعراب]] بخواهد با [[محمد]]{{صل}} یا [[قریش]] [[پیمان]] ببندد می‌تواند. [[محمد]]{{صل}} و [[مسلمانان]]، آن سال را به [[مدینه]] باز می‌گردند؛ ولی سال دیگر می‌توانند به مدت سه روز در [[مکه]] اقامت داشته باشند؛ به شرط آنکه فقط [[شمشیر]] ([[سلاح]] مسافر) همراه خود بیاورند"<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب، الاشراف ج۳، ص۳۵۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۷۴؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۶۳۴-۶۳۵.</ref>. در پایان، هر یک از دو طرف، نسخه‌ای از [[صلح‌نامه]] را نزد خود نگه داشتند.

[[رسول خدا]]{{صل}} با نامه‌نگاری‌های خویش، قدرت و گستردگی [[قبایل]] [[دولت]] و توانایی‌های خود و اهمیت آنرا برای سران کشورها و آشکار ساخت تا آنان حساب خاصی برای اسلام و دولت آن باز کنند و به جای [[ارتباط]] با رهبرانی [[خرد]] و پراکنده، با [[رسول خدا]]{{صل}} [[ارتباط]] برقرار سازند که تمام آنان را تحت [[سیطره]] خود درآورده بود<ref>[[منصور داداش نژاد|داداش نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی (کتاب)|مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۶۳-۶۴.</ref>.