همسایه در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

همسایه در اخلاق اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۱۳

۸٬۹۰۵ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱

←‏خیانت مالی

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۵٬۸۷۱

ویرایش

@@ خط ۱۵۴: / خط ۱۵۴: @@
 {{متن حدیث|مَنْ‏ خَانَ‏ جَارَهُ‏ شِبْراً مِنَ الْأَرْضِ جَعَلَهُ اللَّهُ طَوْقاً فِي عُنُقِهِ مِنْ تُخُومِ الْأَرْضِ السَّابِعَةِ حَتَّى يَلْقَى اللَّهَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مُطَوَّقاً إِلَّا أَنْ يَتُوبَ وَ يَرْجِعَ}}<ref>«هرکس به اندازه یک وجب زمین به همسایه‌اش خیانت کند خداوند متعال آن قسمت زمین را تا نهایت زمین هفتمین به صورت طوق در گردنش می‌افکند تا روز قیامت با آن طوق خدا را ملاقات کند مگر آنکه توبه کند و برگردد» مصدوق، امالی، ص۵۱۳.</ref>.
 [[بدیهی]] است که [[حضرت]] از باب نمونه و مصداق و به تناسب شرایط از [[زمین]] نام برده است، وگرنه [[خیانت]] به هر صورت و [[غصب]] هر چیز موجب [[خشم]] [[خداوند متعال]] می‌شود. درباره [[آزار]] به قصد تملک می‌فرماید: {{متن حدیث|‏مَنْ آذَى جَارَهُ طَمَعاً فِي‏ مَسْكَنِهِ‏ وَرَّثَهُ‏ اللَّهُ‏ دَارَهُ}}<ref>«هرکس همسایه‌اش را به طمع خانه‌اش آزار دهد خداوند متعال خانه‌اش را نصیب همسایه می‌کند» میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۶۸.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۵۱۰.</ref>.
+=====اظهار [[دارایی]] و بهره‌وری=====
+استفاده از نعمت‌های الاهی از نظر [[شرعی]] [[ممنوع]] نیست. بالاتر از آن در صورت امکان استفاده نکردن و [[فقیر]] نمایی نیز به نوعی [[نکوهش]] شده و اظهار نعمت‌های الاهی سفارش و [[ستایش]] شده است تا آنجا که [[رسول خدا]]{{صل}} یکی از [[همسران]] خود را که ظاهری آشفته و ژولیده داشت، [[سرزنش]] کرده، فرمود: چرا ژولیده‌ای؟ چرا سرمه‌ای به چشم و خضابی به دستانت نیست<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۶؛ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۷، ص۱۲۲.</ref>.
+ولی باید توجه داشت که اظهار نعمت‌های الاهی در برابر [[محرومان]] موجب [[اندوه]] و [[افسوس]] ایشان می‌شود؛ بنابراین، لازم است کسی که بهره‌مند و برخوردار است به هنگام استفاده از نعمت‌های الاهی [[همسایگان]] خود را نیز بهره‌مند کند، وگرنه موجب آزار ایشان می‌شود. به همین دلیل رسول خدا در هر دو [[روایت]] فرمود: اگر نوبری به خانه‌ات می‌بری و نمی‌خواهی به همسایگانت هم [[بدهی]] مخفیانه ببر<ref>محمدباقر مجلسی، بحار الانوار ج۷۹، ص۹۴.</ref>.
+طبق روایتی رسول خدا{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|مَنْ آذَى جَارَهُ بِقُتَارِ قِدْرِهِ‏ فَلَيْسَ‏ مِنَّا}}<ref>«کسی که همسایه‌اش را با بوی دیگش آزار دهد، از ما نیست» میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۲.</ref>.
+منظور از آزار در این [[حدیث شریف]] این است که بوی [[غذا]] و کباب را پخش کند، ولی او را در خوردن [[شریک]] نسازد. به همین دلیل رسول خدا{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|وَ لَا تُؤْذِهِ بِرِيحِ‏ قِدْرِكَ‏ إِلَّا أَنْ‏ تَغْرِفَ‏ لَهُ‏ مِنْهَا}}<ref>«با بوی دیگت او را میازار مگر آنکه کاسه‌ای از آن برایش ببری» محمدباقر مجلسی، بحار الانوار ج۷۹، ص۹۴؛ هیتمی، مجمع الزوائد ج۸، ص۱۶۵.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۵۱۱.</ref>.
+=====مصداق‌های دیگر [[همسایه]] آزاری=====
+مصداق‌های همسایه‌آزاری به قدری فراوان است که شاید نتوان همه آنها را به شماره آورد یا تحت ضابطه‌ای قرار داد، با این حال ما تلاش می‌کنیم تعدادی از واضح‌ترین آنها را نام ببریم.
+# [[غیبت]] همسایه؛
+#افشای [[اسرار]] و [[عیوب]] همسایه؛
+#ایراد خسارت به [[خانه]] همسایه به هر صورت و به هر وسیله؛
+#بی توجهی به هر چیزی که معمولاً به خسارت منتهی می‌شود؛ مثل ناودان، باغچه، [[چاه]]، فعالیت و [[بازی]] [[کودکان]] و نگهداری و رفت و آمد حیوانات اهلی؛
+#بستن راه همسایه به هر وسیله مثل ریختن برف و [[مصالح]] ساختمانی و کندن کانال و چاله و...؛
+# [[محروم]] کردن او از [[نور]] و هوا به وسیله ساختمان بلندتر از حد معمول بدون [[اذن]] و [[هماهنگی]]؛
+#ایجاد جاروجنجال و سروصدای زیاد، به خصوص در اوقات و شرایطی که هر صدایی می‌تواند خسارت‌آور باشد؛ مثل [[زمان]] [[بیماری]] و پاسی از شب گذشته. در شرایط کنونی استفاده از بوق وسائل نقلیه موتوری و روشن کردن وسایلی که صدایی نامتعارف دارند، مصداق همسایه آزاری است؛
+# [[معاشرت]] و رفت و آمد با کسانی که ورودشان به محل، [[همسایگان]] را [[آزار]] می‌دهد؛ مثل افراد [[شرور]]، ناباب و [[لاابالی]]؛
+#نهادن زباله در جایی که بو و ظاهر زننده آن همسایه را ناراحت می‌کند؛
+#نگهداری زباله و مواد حشره‌زا در خانه خود، در صورتی که آثار آن مثل بو و حشره به خانه همسایه‌ها سرایت کند؛
+#نگهداری حیوانات در خانه‌های شهری به ویژه آپارتمان‌ها و به ویژه حیواناتی مثل سگ که در [[جامعه اسلامی]] حکمی ویژه دارد؛
+#بی‌توجهی به دودی که به طور غیر متعارف از دودکش خانه خارج شده و به نوعی همسایه را آزار می‌دهد؛
+# [[بی‌مهری]] و [[رفتار ناشایست]] با هر چیزی که به همسایه متعلق است؛ مثل بی‌احترامی به میهمان همسایه.
+این باب بسیار گسترده است تا آنجا که [[رسول خدا]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|إِذَا ضَرَبْتَ‏ كَلْبَ‏ جَارِكَ‏ فَقَدْ آذَيْتَهُ}}<ref>«هنگامی که سگ همسایه‌ات را کتک بزنی، همسایه‌ات را آزرده‌ای» میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۳.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۵۱۲.</ref>.
+====[[حفظ]] [[منافع]]====
+حفظ [[منفعت]] در این عنوان شامل جلوگیری از زبان هم می‌شود. در بحث سابق دانستیم که کسی [[حق]] ندارد به [[همسایه]] خود زیانی برساند. علاوه بر این [[انسان]]، موظف است از رسیدن زیان به همسایه جلوگیری کند و در حد [[قدرت]] و امکانات خود اجازه ندهد دیگری هم به او زیان برساند و موظف است که منافع او را حفظ کند و نگذارد منفعتی از دست او برود. اولین جمله در فهرست سوم که از موظف رساله الحقوق نقل کردیم بر این معنی دلالت می‌کند فرمود: {{متن حدیث|حفظه غائبا}}<ref>صدوق، امالی، ص۴۵۵.</ref>، اولین [[حق همسایه]] این است که در غیابش حفظش کنی. حفظ در [[غیبت]]، عنوان عامی است که بسیاری از [[روابط]] را شامل می‌شود هر کسی در صورت حضور و [[آگاهی]] از موجودیت و منافع خود [[دفاع]] می‌کند، ولی به طور طبیعی عرصه‌های غیبت انسان بسی بیشتر از صحنه‌های حضور اوست و در عرصه‌های غیبت توان [[دفاع از خود]] را ندارد و به [[یاری]] دیگران محتاج می‌شود. در این صورت است که نقش همسایه به عنوان [[تکلیف]] از یک سو و به عنوان حق از سویی دیگر حیاتی می‌شود؛ برای نمونه، وقتی که [[اموال]] همسایه در غیاب او مورد تعرض یا در معرض تلف قرار می‌گیرد باید در حفظ و [[حراست]] از آن کوشید.
+#وقتی کسی از همسایه غیبت می‌کند، باید از او دفاع کرد.
+#وقتی در غیاب همسایه کسی به [[حرم]] او چشم بد می‌دوزد باید آن چشم را از [[حریم]] او دور کرد.
+#وقتی که سرّی از [[اسرار]] همسایه در معرض فاش شدن قرار می‌گیرد، باید بر آن پرده پوشید.
+و به طور کلی هرجا که می‌توان برای همسایه منفعتی را حفظ یا زیانی را دور کرد باید [[اقدام]] کرد، در غیر این صورت یکی از [[حقوق اساسی]] همسایه را ندیده گرفته‌ای؛ و هم از این باب است که [[نصیحت]] همسایه با مراعات شرایط از [[وظایف]] [[همسایگی]] است.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۵۱۳.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==