عدل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

*[[عدالت]] در شکل گسترده، با ابعاد مفهومی و مصداقی، مستقیم و غیر مستقیم، سلبی و ایجابی در [[قرآن کریم]] مطرح شده و برای آن هیچ شرط و زمان و مکانی قائل نشده است. در [[قرآن]] نه تنها بر تحقق [[عدالت]] در [[جامعه]] تأکید شده، بلکه آن را از اهداف بلند [[پیامبران]] دانسته است. از سوی دیگر [[عدالت]] [[قرآنی]] هم ناظر به بُعد سلبی است و هم بُعد ایجابی، یعنی نباید [[ستم]] و [[ظلم]] ورزید و هر چیزی باید در جای خود قرار گیرد. در [[آیات]] متعددی به موضوع [[عدالت]] پرداخته شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:  

*[[خداوند]] خطاب به [[مؤمنان]] می‌‌گوید همواره برای [[خدا]] [[قیام]] کنید و به [[حق]] و [[عدالت]] [[گواهی]] دهید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ}}<ref>«ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید» سوره مائده، آیه ۸.</ref>، سپس به [[مسلمانان]] چنین هشدار می‌دهد: نباید [[کینه‌ها]] و عداوت‌های قومی و [[تصفیه]] حساب‌های شخصی [[مانع]] از [[اجرای عدالت]] و موجب [[تجاوز به حقوق دیگران]] گردد، زیرا [[عدالت]] از همه اینها بالاتر است: «وَلَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَی أَلَّا تَعْدِلُوا» و بار دیگر به خاطر اهمیت موضوع روی مسأله [[عدالت]] تکیه کرده، می‌فرماید: {{متن قرآن|اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى}}<ref>«دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است» سوره مائده، آیه ۸.</ref>.

*اصل [[عدالت]] یک اصل عقلایی و فرادینی است که در تمام [[ادیان الهی]] به آن تأکید شده و بر کل [[حیات]] [[آدمی]] و تمامی [[افعال]] او سرایان دارد. این اصل در شکل گسترده، با ابعاد مفهومی و مصداقی در حوزه معنایی مفرد و مرکب، مستقیم و غیر مستقیم، سلبی و ایجابی در [[قرآن کریم]] مطرح شده و برای آن هیچ شرط و زمان و مکانی [[محدودیت]] پذیری قائل نشده است.[[دین]] چنان برای [[عدالت]] [[ارزش]] قائل است که به جز [[عقل]] لازم دارد که به آن جنبه [[قداست]] و [[معنویت]] بدهد و برای تحقق آن [[پاداش اخروی]] [[تعیین]] کند. از محورهای مهم [[عدالت]]، [[عدالت اجتماعی]] است. در [[قرآن]] نه تنها بر تحقق [[عدالت]] در [[جامعه]] تأکید شده، بلکه آن را از اهداف بلند [[پیامبران]] دانسته است. از سوی دیگر [[عدالت]] [[قرآنی]] هم ناظر به بُعد سلبی و هم بُعد ایجابی است، (نباید [[ستم]] و [[ظلم]] ورزید و هر چیزی باید در جای خود قرار گیرد). البته [[عدالت]] امری [[انسانی]] است و منظور از [[انسانی]] بودن، به این معنا است که [[عدالت]] [[ارزش]] ذاتی دارد و شمول‌پذیر است. در قالب و قلمرو خاصی قرار نمی‌گیرد و به این معنا نیست که به [[دین]] و [[مذهب]] خاصی محدود شود، [[بی‌عدالتی]] بد است. برای هرکس باشد، هر چند او [[مجرم]] باشد، [[مجرم]] در محدوده جرمش [[مجرم]] است، اما [[دلیل]] بر این نمی‌شود که به او [[ظلم]] شود، یا بیشتر از [[جرم]] او مجازات شود، یا چون [[مجرم]] است بشود، به او هر کاری کرد، [[تهمت]] زد، [[شکنجه]] کرد، یا وقتی که او [[اسیر]] شده، بدرفتاری کرد، به همین [[دلیل]] هم فرادینی است. [[ارزش]] ذاتی داشتن، این است که نفس کار، در ذات خودش [[زیبا]] یا [[زشت]] است و تابع [[جعل]] و [[قرارداد]] [[مذهب]] و [[عقیده]] خاصی نیست. به عبارت دیگر [[زیبایی]] [[عدالت]] در [[حق]] [[خدا]] و یا بندگانش، به این معنا است که اگر او هم نمی‌گفت [[زیبا]] بود، آن را در می‌یافتیم، درباره [[ظلم]] هم، [[زشت]] بودن آن را در می‌یابیم. حال اگر [[خداوند]] می‌گفت یا نمی‌گفت ما آن را [[درک]] می‌کردیم. چنان‌که در برخی از اصول دیگر چون [[استبداد]] و [[اجبار]] کردن دیگران نیز آنها [[زشت]] هستند و رعایت [[حق]] [[انتخاب]] دیگران، به ذات خود خوب است. اما این [[پرسش]] مطرح است که پس اگر چنین است چرا [[ادیان]] و [[پیامبران]] و به ویژه [[پیامبر اسلام]] بر اصل [[عدالت]] تأکید کرده و تحقق و اقامة آن را بارها خواستار شده‌اند {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ}}<ref>«ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref> در پاسخ به این [[پرسش]] باید [[یادآوری]] شود که این نکته به [[دلیل]] اهمیت و خطرزایی آن از سوی [[انسان‌ها]] است.[[دین]] چنان برای [[عدالت]] [[ارزش]] قائل است که به جز [[عقل]] لازم دارد که به آن جنبه [[قداست]] و [[معنویت]] بدهد و برای تحقق آن [[پاداش اخروی]] [[تعیین]] کند.