اهل بیت در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها
←اهل بیت در حقوق اهل بیت
(←منابع) |
|||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==اهل بیت در حقوق اهل بیت== | ==اهل بیت در حقوق اهل بیت== | ||
[[اهل بیت]] از نظر لغت بر [[نزدیکان]] [[پیامبر]] مثل [[زنان]] و [[همسران]]، [[فرزندان]]، داماد و نوه‌های او قابل اطلاق است و با توجه به کلمه [[آل]] که دلالت بر [[نزدیکان]] خاص آن [[حضرت]] می‌کند، یعنی کسانی که نزد [[حضرت]] [[احترام]] و [[جایگاه]] ویژه‌ای داشتند مثل [[فاطمه]] دختر آن [[حضرت]] و [[حسنین]] که آن [[حضرت]] [[محبت]] خاصی به آن دو داشتند، این دو کلمه ([[اهل]] وآل) از نظر لغوی قابل اطلاق بر [[پنج تن آل عبا]] نیز می‌باشد<ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۴۷- ۴۸.</ref>. | [[اهل بیت]] از نظر لغت بر [[نزدیکان]] [[پیامبر]] مثل [[زنان]] و [[همسران]]، [[فرزندان]]، داماد و نوه‌های او قابل اطلاق است و با توجه به کلمه [[آل]] که دلالت بر [[نزدیکان]] خاص آن [[حضرت]] می‌کند، یعنی کسانی که نزد [[حضرت]] [[احترام]] و [[جایگاه]] ویژه‌ای داشتند مثل [[فاطمه]] دختر آن [[حضرت]] و [[حسنین]] که آن [[حضرت]] [[محبت]] خاصی به آن دو داشتند، این دو کلمه ([[اهل]] وآل) از نظر لغوی قابل اطلاق بر [[پنج تن آل عبا]] نیز می‌باشد<ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۴۷- ۴۸.</ref>. | ||
==اهل بیت در ولایت و امامت از منظر عقل و نقل== | |||
اصل در معنای این لغت، تحقق [[انس]] و تعلق و اختصاص یافتن به چیزی است؛ مثل: {{عربی|أَهْلُ الْبَلَد}} و یا {{عربی|أَهْلُ الْعِلْمِ}}. از آنجا که اصل در اهلیت، مأنوس بودن و اختصاص هر یک به دیگری است، به تناسب انس و [[هماهنگی]]، اهلیت شدت و [[ضعف]] پیدا می‌کند؛ چنان که [[خداوند]] درباره [[فرزند نوح]]{{ع}} فرمود: | |||
{{متن قرآن|قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ فَلَا تَسْأَلْنِ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ}}<ref>«فرمود: ای نوح! او از خاندان تو نیست، بی‌گمان او کرداری ناشایسته است پس چیزی را که نمی‌دانی از من مخواه، من تو را اندرز می‌دهم که مبادا از نادانان باشی» سوره هود، آیه ۴۶.</ref>. | |||
در [[قرآن کریم]]، واژه [[اهل]] گاه برای زوجین به کار رفته؛ مثل [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} و همسرشان [[ساره]]: | |||
{{متن قرآن|قَالُوا أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَتُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَجِيدٌ}}<ref>«گفتند: آیا از کار خداوند در شگفتی با آنکه بخشایش خداوند و برکات او ارزانی شما خاندان (رسالت) است؟ بی‌گمان او ستوده‌ای ارجمند است» سوره هود، آیه ۷۳.</ref>. | |||
گاهی نیز در مورد دختر و [[مادر]] به کار رفته؛ مثل مادر و [[خواهر]] [[حضرت موسی]]{{ع}}: | |||
{{متن قرآن|وَحَرَّمْنَا عَلَيْهِ الْمَرَاضِعَ مِنْ قَبْلُ فَقَالَتْ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى أَهْلِ بَيْتٍ يَكْفُلُونَهُ لَكُمْ وَهُمْ لَهُ نَاصِحُونَ}}<ref>«و پیش از آن، (پستان) دایگان را از او بازداشتیم؛ (خواهر موسی) گفت: می‌خواهید شما را به خانواده‌ای رهنمون شوم که او را برای شما نگه‌دارند و خیراندیش او باشند؟» سوره قصص، آیه ۱۲.</ref>. | |||
بنابراین، برای تشخیص مراد از اهلیت، می‌توان به [[میزان]] مأنوس بودن و [[سیاق]] [[کلام]] توجه نمود. | |||
[[مفسرین]] [[شیعه]]، [[خمسه طیبه]]{{عم}} را تنها مصداق [[اهل بیت]] [[رسول الله]]{{صل}} می‌دانند. در میان [[اهل سنت]]، بنا بر نقل [[قاضی]] [[نورالله]] [[شوشتری]] در [[احقاق الحق]]، بیش از ۷۰ منبع آنان تصریح دارند که مراد از [[اهل البیت]] در [[آیه شریفه]]، خمسه طیبه{{عم}} هستند<ref>احقاق الحق و ازهاق الباطل (ط، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۹ه.ق)، ج۲، ص۵۰۳ به بعد.</ref>. [[مفسر]] عامی، [[حاکم حسکانی]]، در [[تفسیر]] خود با ذکر ۱۳۰ [[حدیث]] از طرق [[عامه]]، مصداق [[اهل بیت]] در این [[آیه شریفه]] را منحصر در [[پنج تن آل عبا]]{{عم}} می‌داند<ref>شواهد التنزیل لقواعد التفضیل (ط. وزارة الثقافة والإرشاد الإسلامی، ۱۴۱۱ ه.ق.)، ج۲، ص۱۸.</ref>؛ چنان که بنا بر برخی [[روایات]]، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} تا شش ماه بعد از [[نزول]] [[آیه تطهیر]]، قبل از [[اقامه نماز]] صبح در [[مسجد]]، مقابل [[خانه]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و [[صدیقه]] [[طاهره]]{{عم}} می‌ایستاد و با صدای بلند می‌فرمود: {{متن حدیث|الصَّلَاةَ يَا أَهْلَ الْبَيْتِ}} | |||
ایشان سپس آیه تطهیر را [[تلاوت]] می‌کرد. در بخش [[روایی]] به ذکر [[احادیث]] مربوطه می‌پردازیم<ref>به یک مورد از کتاب الشواهد التنزیل (ص۶۳۷) اشاره می‌شود: {{متن حدیث|أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْفَضْلِ قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ بْنِ يُوسُفَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ قَالَ حَدَّثَنَا عَفَّانُ بْنُ مُسْلِمٍ قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} كَانَ يَمُرُّ بِبَابِ فَاطِمَةَ سِتَّةَ أَشْهُرٍ- إِذَا خَرَجَ إِلَى صَلَاةِ الْفَجْرِ يَقُولُ: الصَّلَاةَ يَا أَهْلَ الْبَيْتِ {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}}} (شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، ج۲، ص۱۸).</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۶ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۶ ص ۸۷.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||