خالد بن معمر بن سلمان سدوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

خالد از سران [[ربیعه]] [[بصره]] مردی [[شجاع]] و شاعر و از [[اصحاب مخلص امیرالمؤمنین]] {{ع}} بود و به قولی [[رسول خدا]] {{صل}} را [[درک]] کرد و در دو [[جنگ جمل]] و [[صفین]] حضور داشت و [[امیرمؤمنان]] {{ع}} را [[یاری]] کرد<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۴۷۰.</ref>.

== [[آمادگی]] خالد در [[جنگ صفین]] ==

هنگامی که [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} آماده [[کارزار]] با [[معاویه]] گردید، نامه‌ای به [[ابن عباس]] [[فرماندار بصره]] نوشت تا [[مردم]] را برای پیوستن به [[سپاه اسلام]] و حرکت به سوی [[شام]] [[بسیج]] نماید. [[ابن عباس]] [[نامه]] [[امام]] {{ع}} را برای [[مردم بصره]] خواند و آنها را به [[حمایت]] از آن [[حضرت]] فرا خواند. در میان [[اجتماع]] [[مردم]]، [[احنف بن قیس]] و [[عمرو بن مرجوم عبدی]] هر کدام برخاستند و مطالبی را در [[حمایت]] از حرکت به سوی [[کوفه]] و [[جنگیدن]] در رکاب [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} اعلام داشتند. سپس [[خالد بن معمر]] برخاست و در پاسخ به ندای [[امام]] {{ع}} چنین گفت: ما فرمانت را شنیدیم و آن را با میل و رغبت [[اطاعت]] میکنیم، هر زمان که [[دستور]] کوچ کردن دهی کوچ میکنیم، و هر کدام ما را [[دعوت]] نمایی، ما را [[مطیع]] و منقاد خواهی یافت و [[اجابت]] می‌کنیم<ref>وقعة صفین، ص۱۱۷.</ref>. از این‌رو جمع زیادی از [[مردم بصره]] از جمله [[خالد بن معمر]] به [[کوفه]] حرکت کردند و به [[سپاه]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} ملحق شدند.

[[امیرالمؤمنین]] {{ع}} پس از آن‌که نیروهای [[رزمنده]] از سراسر [[کشور]] که تحت فرمانش بودند گرد آمدند و [[حمایت]] خود را برای دفع خطر [[معاویه]] اعلام کردند، [[سپاه]] خود را از [[کوفیان]] و بصریان به چند [[لشکر]] تقسیم کرد و [[کوفیان]] را به هفت و بصریان را به پنج دسته تقسیم نمود و بر هر دسته‌ای امیری قرار داد. از باب نمونه: بربه نیروهای [[کوفی]]، [[سعد بن مسعود]] را بر گروه [[عبد قیس]] و [[عبد القیس]]، و [[حجر بن عدی]] را بر دسته [[کنده]] و [[حضرموت]] و [[قضاعه]]، و [[عدی بن حاتم]] را بر [[طایفه طی]] و... [[منصوب]] کرد و بر نیروهای [[بصری]]، خالد بن معمر سدوس را بر [[قبیله بکر بن وائل]] و [[عمرو بن مرجوم عبدی]] را بر [[عبدالقیس]] و [[احنف بن قیس]] را بر [[قبایل]] [[تمیم]]، [[ضبه]] و [[رباب]]، و [[شریک بن اعور]] را بر [[اهل عالیه]] گماشت. سپس دستورالعملی جامع و حکیمانه برای تمامی [[فرماندهان لشکر]] صادر نمود<ref>ر. ک: شرح ابن ابی الحدید، ج۳، ص۱۹۳.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۴۷۰-۴۷۱.</ref>

== خالد و اتهامی که زدوده شد ==

در [[جنگ صفین]] [[رفتاری]] در مورد [[خالد بن معمر]] [[مشاهده]] می‌شد که بیانگر حالت تردید در حرکات و اعتقادش بود، لذا جمعی از افراد می‌خواستند او را از [[امام]] {{ع}} و [[سپاه حق]] جدا سازند یا حداقل تردید و دغدغه خاطر او را رفع کنند. لذا در یکی از روزهای [[جنگ صفین]] گروهی نزد [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} آمدند و عرضه داشتند: ما گمان می‌کنیم که [[خالد بن معمر سدوسی]] با [[معاویه]] مکاتبه و مراوده دارد و بیم آن داریم که با او [[بیعت]] کرده و به او ملحق شود و ضربه‌ای به [[سپاه]] شما وارد سازد.

[[حضرت]] برای آن‌که این [[اتهام]] رد یا [[اثبات]] شود و در ضمن خاطر این گروه هم آسود باشد، بلافاصله کسی را در پی خالد و تنی چند از مردان [[شریف]] [[قبیله]] [[ربیعه]] (ظاهراً خالد با این [[قبیله]] رابطه نزدیک داشته است) فرستاد و آنان را به حضور ‌طلبید و پس از [[حمد]] و [[ثنای الهی]] خطاب به گروه [[ربیعه]] فرمود: «اما بعد، ای گروه [[ربیعه]]، شما [[یاران]] من هستید و [[دعوت]] مرا [[اجابت]] کردید و مورد وثوق‌ترین [[مردم]] [[عرب]] نزد من می‌باشید، به من خبر رسیده که [[معاویه]] با این [[دوست]] شما [[خالد بن معمر]] مکاتبه داشته، اینک او را با شما خواستم تا خود شما میان من و او [[گواه]] باشید و سخنان من و او را بشنوید و نظر بدهید»

آن‌گاه خطاب به خالد فرمود: «ای [[خالد بن معمر]]، اگر آن‌چه از تو به من گزارش شده صحیح باشد، من [[خدا]] را و همه مسلمانانی که این جا حاضرند، [[گواه]] می‌گیرم که تو در امانی به هر جای [[عراق]] یا [[حجاز]] و یا [[سرزمین]] دیگری که زیر [[سلطه]] و [[حکومت معاویه]] نباشد می‌خواهی بروی، برو<ref>این‌گونه آزادی و دموکراسی فقط در مکتب علی {{ع}} جود دارد و در هیچ جای دنیا و در هیچ مکتبی بافت نمی‌شود که فرمانده کل سپاه حاضر شود یکی از نیروهای مهم و دلاورش و فرمانده بخشی از سپاهش از او جدا شود و به سلامت به هر جا که خواهد برود و فقط به او اجازه ندهد به دشمن ملحق شود تا کمکی بر ضد خود او باشد و از مکاتبه او با معاویه که در جبهه مخالف او قرار دارد، صرف نظر نماید. کجایند مدعیان راه علی {{ع}} که نظاره کنند و دست از کینه و عداوت بردارند و با مخالفین خود مدارا کنند.</ref> و اگر بر تو [[دروغ]] بسته‌اند با سوگندهایی [[اطمینان]] آور، قلب‌های ما را به [[صدق]] گفتارت مطمئن ساز و آرام ببخش».

خالد برای آن‌که به [[قلب]] [[امام]] و پیشوایش [[اطمینان]] بخشد، [[سوگند]] یاد کرد که بین او و [[معاویه]] هیچ نامه‌ای رد و بدل نشده و گزارش رابطه او با [[معاویه]] [[کذب]] و ساخته [[دست]] شایعه‌سازان است<ref>شاید منشأ این شایعه، همان پیشنهاد علباء به جدا شدن خالد از علی {{ع}} بوده باشد که در ادامه خواهد آمد.</ref>. [[خالد بن معمر]] بدین ترتیب [[اتهام]] وارده را از خود دور ساخت و آن را به شدت [[تکذیب]] نمود و در معرکه [[جنگ]] نیز با [[دلاور]] مردی‌هایی که از خود بروز داد، ارادت و [[ایمان]] خود را به [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به [[اثبات]] رساند.

در این میان گروهی از [[قبیله]] [[ربیعه]] گفتند: «به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر بدانیم خالد چنین کاری کرده و با [[معاویه]] مراودهای دارد، او را می‌کشیم»<ref>{{عربی|وَ اَللَّهِ لَوْ نَعْلَمُ أَنَّهُ فَعَلَ لَقَتَلْنَاهُ}}</ref>. بعد [[زیاد بن خصفه]] از [[امیرمؤمنان]] {{ع}} خواست که خالد را به [[سوگند]] مؤکد فراخواند که روزی [[خیانت]] نکند، [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نیز خالد را [[سوگند]] داد و او هم قبول کرد<ref>وقعة صفین، ص۲۸۷ و شرح ابن ابی الحدید، ج۵، ص۲۲۵</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۴۷۱-۴۷۳.</ref>

== موضع‌گیری خالد در برابر علباء ==

== سخنان آتشین خالد در معرکه [[صفین]] ==

در یکی از روزهای بسیار سخت [[صفین]] که [[سپاهیان]] [[شام]] حمله شدیدی را آغاز کرده بودند خالد متوجه شد برخی از گروه [[ربیعه]] که [[قدرت]] و جرئت کمی در برابر حمله‌های [[دشمن]] دارند، و [[سستی]] از خود نشان میداده، و در حال عقب نشینی هستند، سخت برآشفت و آنان را تعقیب کرد و به معرکه [[قتال]] بازگرداند<ref>ابن ابی الحدید، در شرح خود ج۵، ص۲۲۸ مینویسد: «خالد بن معمره» فرار کرد و مجددا به صفوف ربیعه بازگشت و این خطبه را خواند: «یا معشر ربیعه تا آخره»، اما ابن مزاحم در «وقعة صفین» مینویسد: گروهی از ربیعه فرار کردند نه خالد. با توجه به این که مدرک شرح ابن ابی الحدید همان وقعة صفین است، مدرک و قول صحیح وقعة صفین است نه شرح ابن ابی الحدید؛ و در ثانی آیا مگر ممکن است کسی فراری بوده باشد و بازگردد و برای قوم خود خطبه بخواند و آنها را به مقاومت دعوت کند. لذا به نظر میرسد این که ابن ابی الحدید گفته: فلما خالد بن معمر فقال: «یا معشر ربیعه..».... سهو قلم است و صحیح عبارت این است: «فلما رجع بعض ربیعة»....</ref>. وقتی صف‌های [[ربیعه]] [[استوار]] شد و از هر حیث آماده [[نبرد]] گردیدند، سخنانی آتشین به این شرح بیان کرد: ای گروه [[ربیعه]]، همانا [[خداوند متعال]] هر یک از شما را از زادگاه و موطن خویش در این جا جمع کرده است، و از آن هنگام که [[خداوند]] [[زمین]] را برای شما گستراند این چنین [[اجتماع]] نکرده بودید، اینک اگر شما در [[نبرد]] با [[دشمن]] بهراسید و از مقابله با آنها خودداری کنید و به مصافشان نروید، [[خدا]] از شما [[خشنود]] نخواهد شد، و شما هم از شیر نکوهشگران و [[طعنه]] زنانی که فردا می‌گویند: [[ربیعه]] [[شرف]] خود را از بین برد و آبروی خود را پایمال کرد، در [[امان]] نخواهید ماند. پس پیش بروید و [[استقامت]] کنید و [[رضای خدا]] را بجویید، [[تهور]] و [[شجاعت]] و [[صبر]] و [[استقامت]] از سجایا و ویژگی‌های شماست. بدانید که اگر [[صبر]] پیشه کنید و در [[نیت]] خود صادق باشید، مأجور خواهید بود و کسی که به [[اجر]] و [[ثواب]] [[الهی]] چشم داشته باشد، [[پاداش]] او [[شرف]] [[دنیا]] و [[کرامت]] [[آخرت]] خواهد بود. و [[خداوند]] هرگز [[اجر]] [[نیکوکاران]] را ضایع نخواهد کرد<ref>شرح این ابی الحدید، ج۵، ص۲۲۸.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۴۷۳-۴۷۴.</ref>

== نظر خالد پس از [[حیله]] [[معاویه]] ==

 

 

 

 

== منابع ==

{{منابع}}

{{پایان منابع}}

 

[[رده:اصحاب پیامبر]]

[[رده:اصحاب امام علی]]