اضطرار در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

اصطلاحی [[فقهی]]-[[حقوقی]] به معنی حالتی است که با شرایطی برخی از [[محرمات]] را [[مباح]] و برخی از ممنوعات را مجاز می‌سازد. این قاعده از [[قواعد]] [[منصوص]] در روایت‌های منقول از [[امام رضا]]{{ع}}<ref>علل الشرایع، ج۲، ص۵۹۲.</ref> است. [[اضطرار]] در لغت مصدر باب افتعال از ریشه «ضرر» به معنی ناچار بودن از پذیرش کاری، و «ضرورة» اسم مصدر آن است<ref>المصباح المنیر، ج۲، ص۳۶۰؛ لسان العرب، ج۴، ص۴۸۳.</ref>. [[ضرورت]] نیاز شدیدی را گویند که برآورده نشدن آن ممکن است خطر جانی، یا زیان [[مالی]] جبران‌ناپذیری را پدید آورد. تفاوت اضطرار با [[اکراه]] در این است که بر خلاف اکراه که عامل بیرونی دارد، عامل فشار در اضطرار کاملاً شخصی است و [[انسان]] خود بر اثر تنگناهایی که برایش پدید می‌آید، به گرفتن تصمیمی واداشته می‌شود و این [[تصمیم]] مصلحت‌آمیز چه بسا بر خلاف مقررات موجود [[دین]]، یا عرف و [[عادت]] است<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۴۱۰، ۴۰۹؛ لسان العرب، ج۴، ص۴۸۳، ۴۸۵.</ref>. اضطرار استثنایی بر [[تکالیف]] فقهی است که در [[زندگی]] روزمره، به گونه‌های مختلف برای شخص [[مکلف]] به وجود می‌آید و برای اینکه [[تکلیف مؤمنان]] در پیشگاه [[خداوند]]، و نیز [[وظایف]] [[مردم]] در زندگی عادی روشن شود، قواعدی برای این موارد استثنایی تعیین شده است؛ حتی دادگاه‌ها نیز با در نظر گرفتن اوضاع و احوال، و شرایط وقوع [[جرم]] نسبت به [[مجازات]] افراد و صدور [[حکم]] مبادرت می‌کنند. در یک نگاه کلی بر موارد اضطرار، باید یادآور شد که اضطرار هنگامی مصداق می‌یابد که خطری عمده پیش آید؛ آنگاه برای رفع آن خطر، [[حرام]] [[حرمت]] خود را از دست می‌دهد و گاه به صورت [[واجب]] در می‌آید<ref>کتاب الخلاف، ج۱، ص۴۱۹، ۴۲۲؛ ج۶، ص۹۴.</ref>.