امت در قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'تبیین' به 'تبیین'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'تبیین' به 'تبیین') |
||
خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
==[[دین]] و [[شریعت]] [[امتها]]== | ==[[دین]] و [[شریعت]] [[امتها]]== | ||
*در برخی از [[آیات]] از همسانی [[دین]] و [[آیین]] [[امت اسلامی]] با [[دین]] و [[آیین حضرت نوح]]، [[حضرت ابراهیم]]، [[حضرت موسی]] و [[حضرت عیسی]]{{عم}}سخن به میان آورده است: {{متن قرآن|شَرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَن يُنِيبُ}}<ref> از دین، همان را برای شما بیان داشت که نوح را بدان سفارش کرده بود و نیز آنچه را که به تو وحی کردیم و آنچه را که به ابراهیم و موسی و عیسی، سفارش کردیم که دین را استوار بدارید و در آن به پراکندگی نیفتید؛ بر مشرکان آنچه آنان را بدان میخوانی گران است، خداوند است که هر که را بخواهد به سوی خود برمیگزیند و هر که را (به درگاه او) بازگردد به سوی خویش رهنمون میگردد؛ سوره شوری، آیه:۱۳.</ref> با توجه به اینکه از این [[پیامبران]] به عنوان [[اولوا العزم]] و صاحبان کتاب و [[شریعت]] یاد شده میتوان نتیجه گرفت که [[اسلام]] همان [[دین]] سایر [[امتهای پیشین]] است، چنانکه در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الإِسْلامُ}} <ref>سوره آلعمران، آیه:۱۹.</ref> به این امر تصریح شده است. در جای دیگر نیز پس از یادکرد [[اسامی]] [[پیامبران پیشین]] و اعلام اینکه [[خداوند]] به آنان کتاب، [[حکم]] و [[نبوت]] بخشید و آنان بر [[هدایت]] الهیاند، از [[پیامبر اسلام]]{{صل}} خواسته شده که به هدایتشان [[اقتدا]] کند: {{متن قرآن|أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ قُل لاَّ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ}}<ref> آنان کسانی هستند که خداوند رهنماییشان کرده است پس، از رهنمود آنان پیروی کن! بگو: من برای آن (پیامبری) از شما پاداشی نمیخواهم؛ آن جز یاد کردی برای جهانیان نیست؛ سوره انعام، آیه:۹۰.</ref> و [[پیروی]] از [[هدایت]] آنان به معنای امضای [[دین]] و همسانی [[آیین اسلام]] با [[آیین]] [[پیامبران پیشین]] است<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|مقاله «امت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>. | *در برخی از [[آیات]] از همسانی [[دین]] و [[آیین]] [[امت اسلامی]] با [[دین]] و [[آیین حضرت نوح]]، [[حضرت ابراهیم]]، [[حضرت موسی]] و [[حضرت عیسی]]{{عم}}سخن به میان آورده است: {{متن قرآن|شَرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَن يُنِيبُ}}<ref> از دین، همان را برای شما بیان داشت که نوح را بدان سفارش کرده بود و نیز آنچه را که به تو وحی کردیم و آنچه را که به ابراهیم و موسی و عیسی، سفارش کردیم که دین را استوار بدارید و در آن به پراکندگی نیفتید؛ بر مشرکان آنچه آنان را بدان میخوانی گران است، خداوند است که هر که را بخواهد به سوی خود برمیگزیند و هر که را (به درگاه او) بازگردد به سوی خویش رهنمون میگردد؛ سوره شوری، آیه:۱۳.</ref> با توجه به اینکه از این [[پیامبران]] به عنوان [[اولوا العزم]] و صاحبان کتاب و [[شریعت]] یاد شده میتوان نتیجه گرفت که [[اسلام]] همان [[دین]] سایر [[امتهای پیشین]] است، چنانکه در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الإِسْلامُ}} <ref>سوره آلعمران، آیه:۱۹.</ref> به این امر تصریح شده است. در جای دیگر نیز پس از یادکرد [[اسامی]] [[پیامبران پیشین]] و اعلام اینکه [[خداوند]] به آنان کتاب، [[حکم]] و [[نبوت]] بخشید و آنان بر [[هدایت]] الهیاند، از [[پیامبر اسلام]]{{صل}} خواسته شده که به هدایتشان [[اقتدا]] کند: {{متن قرآن|أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ قُل لاَّ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ}}<ref> آنان کسانی هستند که خداوند رهنماییشان کرده است پس، از رهنمود آنان پیروی کن! بگو: من برای آن (پیامبری) از شما پاداشی نمیخواهم؛ آن جز یاد کردی برای جهانیان نیست؛ سوره انعام، آیه:۹۰.</ref> و [[پیروی]] از [[هدایت]] آنان به معنای امضای [[دین]] و همسانی [[آیین اسلام]] با [[آیین]] [[پیامبران پیشین]] است<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|مقاله «امت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>. | ||
*از سوی دیگر در برخی از [[آیات]] بر جدایی راه و [[شریعت]] امّتهای مختلف تأکید شده است: {{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ }}<ref> و برای هر امتی آیینی نهادهایم تا نام خداوند را بر آنچه از چارپایان روزی آنان کرده است (به هنگام ذبح) یاد کنند پس خدای شما خدایی یگانه است؛ فرمانبردار او باشید و فروتنان را نوید ده؛ سوره حج، آیه: ۳۴.</ref>، {{متن قرآن|لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ فَلا يُنَازِعُنَّكَ فِي الأَمْرِ وَادْعُ إِلَى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلَى هُدًى مُّسْتَقِيمٍ}}<ref> برای هر امّتی آیینی نهادهایم که آنان بر همان (آیین) رفتار میکنند پس نباید در این کار با تو بستیزند و (مردم را) به سوی پروردگارت فرا خوان! بیگمان تو بر رهنمودی راست قرار داری؛ سوره حج، آیه: ۶۷.</ref>، {{متن قرآن|وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاء اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُم فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ إِلَى اللَّه مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ}}<ref> و ما این کتاب را به سوی تو به درستی فرو فرستادهایم که کتاب پیش از خود را راست میشمارد و نگاهبان بر آن است؛ پس میان آنان بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری کن و به جای آنچه از حق به تو رسیده است از خواستههای آنان پیروی مکن، ما به هر یک از شما شریعت و راهی دادهایم و اگر خداوند میخواست شما را امّتی یگانه میگردانید لیک (نگردانید) تا شما را در آنچهتان داده است بیازماید؛ پس در کارهای خیر بر یکدیگر پیشی گیرید، بازگشت همه شما به سوی خداوند است بنابراین شما را از آنچه در آن اختلاف میورزیدید آگاه میگرداند؛ سوره مائده، آیه: ۴۸.</ref> همسان دانستن [[ادیان آسمانی]] و چندگانه شمردن [[شریعت]] هر [[امّت]] نوعی ناهماهنگی را در بدو امر متبادر میسازد. [[مفسران]] در | *از سوی دیگر در برخی از [[آیات]] بر جدایی راه و [[شریعت]] امّتهای مختلف تأکید شده است: {{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ }}<ref> و برای هر امتی آیینی نهادهایم تا نام خداوند را بر آنچه از چارپایان روزی آنان کرده است (به هنگام ذبح) یاد کنند پس خدای شما خدایی یگانه است؛ فرمانبردار او باشید و فروتنان را نوید ده؛ سوره حج، آیه: ۳۴.</ref>، {{متن قرآن|لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ فَلا يُنَازِعُنَّكَ فِي الأَمْرِ وَادْعُ إِلَى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلَى هُدًى مُّسْتَقِيمٍ}}<ref> برای هر امّتی آیینی نهادهایم که آنان بر همان (آیین) رفتار میکنند پس نباید در این کار با تو بستیزند و (مردم را) به سوی پروردگارت فرا خوان! بیگمان تو بر رهنمودی راست قرار داری؛ سوره حج، آیه: ۶۷.</ref>، {{متن قرآن|وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاء اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُم فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ إِلَى اللَّه مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ}}<ref> و ما این کتاب را به سوی تو به درستی فرو فرستادهایم که کتاب پیش از خود را راست میشمارد و نگاهبان بر آن است؛ پس میان آنان بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری کن و به جای آنچه از حق به تو رسیده است از خواستههای آنان پیروی مکن، ما به هر یک از شما شریعت و راهی دادهایم و اگر خداوند میخواست شما را امّتی یگانه میگردانید لیک (نگردانید) تا شما را در آنچهتان داده است بیازماید؛ پس در کارهای خیر بر یکدیگر پیشی گیرید، بازگشت همه شما به سوی خداوند است بنابراین شما را از آنچه در آن اختلاف میورزیدید آگاه میگرداند؛ سوره مائده، آیه: ۴۸.</ref> همسان دانستن [[ادیان آسمانی]] و چندگانه شمردن [[شریعت]] هر [[امّت]] نوعی ناهماهنگی را در بدو امر متبادر میسازد. [[مفسران]] در تبیین [[ارتباط]] این دو دسته از [[آیات]] میگویند که هر [[دین الهی]] از دو دسته آموزههای بنیادین شامل [[عقاید]] و [[احکام]] تشکیل یافته است<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۲، ص ۱۲ ـ ۱۳.</ref>. [[عقاید]] مجموعهای از آموزههاست که [[تفسیر]] آن [[دین]] درباره واقعیات هستی همچون [[خدا]]، [[عالم ملکوت]]، [[انسان]]، [[دین]]، [[پیامبران]]، [[جهان آخرت]] و... را منعکس میسازد و [[احکام]] که از آن به "[[شریعت]]" یا "[[فقه]]" یاد میشود تفسیرگر چند و چون رفتارهای فردی و [[روابط اجتماعی]] و [[قوانین]] کیفری و جزایی است. | ||
*آنچه به عنوان "[[دین]]" معرفی میشود ناظر به آموزههای دسته نخست است که با [[گذشت]] زمان و با [[تغییر]] امتها دگرگون نمیشود، هرچند بر اثر تفاوت سطح استعدادهای [[فکری]] امّتهای پیشین و همگام با [[رشد]] این استعدادها با گذر زمان آموزههای [[اعتقادی]] از نقصان به کمالگراییده است و گویا با روشن شدن بیشتر جوانب آن از عمق بیشتری نیز برخوردار شده است، و آنچه به عنوان "[[شریعت]]" یاد میشود ناظر به آموزههای دسته دوم است که با [[گذشت]] زمان و بسته به نیازها و مقتضیات هر عصر و هر امتی میتواند [[تغییر]] و تحول یابد، بدین جهت [[قرآن]] [[دین]] همه امتها را یکسان، و [[شریعتها]] را متفاوت دانسته است. [[اختلاف]] بر سر نوع و چگونگی ادای فرایضی همچون [[نماز]]، [[روزه]]، [[حجّ]]، [[زکات]] از نمونههای [[اختلاف شرایع]] است و پدیده [[نسخ ادیان]] ناظر به این دست از [[اختلافات]] بوده و از پایان یافتن شرایط و مقتضیات عصر پیشین و رویکرد شرایط و مقتضیاتی که به [[جعل]] [[شریعت]] نو پدید انجامیده، حکایت دارد<ref>المیزان، ج ۱۸، ص ۳۰.</ref><ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|مقاله «امت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>. | *آنچه به عنوان "[[دین]]" معرفی میشود ناظر به آموزههای دسته نخست است که با [[گذشت]] زمان و با [[تغییر]] امتها دگرگون نمیشود، هرچند بر اثر تفاوت سطح استعدادهای [[فکری]] امّتهای پیشین و همگام با [[رشد]] این استعدادها با گذر زمان آموزههای [[اعتقادی]] از نقصان به کمالگراییده است و گویا با روشن شدن بیشتر جوانب آن از عمق بیشتری نیز برخوردار شده است، و آنچه به عنوان "[[شریعت]]" یاد میشود ناظر به آموزههای دسته دوم است که با [[گذشت]] زمان و بسته به نیازها و مقتضیات هر عصر و هر امتی میتواند [[تغییر]] و تحول یابد، بدین جهت [[قرآن]] [[دین]] همه امتها را یکسان، و [[شریعتها]] را متفاوت دانسته است. [[اختلاف]] بر سر نوع و چگونگی ادای فرایضی همچون [[نماز]]، [[روزه]]، [[حجّ]]، [[زکات]] از نمونههای [[اختلاف شرایع]] است و پدیده [[نسخ ادیان]] ناظر به این دست از [[اختلافات]] بوده و از پایان یافتن شرایط و مقتضیات عصر پیشین و رویکرد شرایط و مقتضیاتی که به [[جعل]] [[شریعت]] نو پدید انجامیده، حکایت دارد<ref>المیزان، ج ۱۸، ص ۳۰.</ref><ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|مقاله «امت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>. | ||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
* [[قرآن]] در آیاتی چند از [[برتری]] [[امتهای پیشین]] از نظر [[قوای جسمانی]]، فراوانی [[اموال]] و [[اولاد]] و بهرهمندی از [[نعمتهای زمین]] و بر جای گذاشتن آثار یاد کرده است: {{متن قرآن|كَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ كَانُواْ أَشَدَّ مِنكُمْ قُوَّةً وَأَكْثَرَ أَمْوَالاً وَأَوْلادًا فَاسْتَمْتَعُواْ بِخَلاقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُم بِخَلاقِكُمْ كَمَا اسْتَمْتَعَ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ بِخَلاقِهِمْ وَخُضْتُمْ كَالَّذِي خَاضُواْ أُوْلَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ }}<ref> حال و روز شما منافقان) همانند پیشینیانتان (است) که نیرومندتر و داراتر و پرفرزندتر از شما بودند؛ آنان بهره خویش بردند شما نیز بهره خویش گرفتید همچون کسانی که پیش از شما به بهره خویش رسیدند و (در یاوه گویی) فرو رفتید چنانکه آنان فرو رفتند؛ آنانند که کردارهاشان در این جهان و در جهان واپسین تباه است و آنانند که زیانکارند؛ سوره توبه، آیه: ۶۹.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ عِندِي أَوَلَمْ يَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَهْلَكَ مِن قَبْلِهِ مِنَ الْقُرُونِ مَنْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُ قُوَّةً وَأَكْثَرُ جَمْعًا وَلا يُسْأَلُ عَن ذُنُوبِهِمُ الْمُجْرِمُونَ}}<ref> قارون می) گفت: تنها برای دانشی که خود داشتم آن را به من دادهاند، آیا نمیدانست که خداوند پیش از او از نسلها کسانی را نابود کرده است که از او توانمندتر و مالاندوزتر بودهاند؟ و از بزهکاران گناه آنان را نمیپرسند؛ سوره قصص، آیه: ۷۸.</ref>، {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِن كَانُوا أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و آیا در زمین گردش نکردهاند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از آنان میزیستند چگونه بوده است؟ آنان توانمندتر از ایشان بودند و زمین را کافتند و آن را بیش از آنچه اینان میکردند آباد کردند؛ و پیامبرانشان برهانها (ی روشن) برای آنان آوردند پس خداوند بر آن نبود که به آنان ستم کند ولی آنان خود به خویش ستم میورزیدند؛ سوره روم، آیه: ۹.</ref>. | * [[قرآن]] در آیاتی چند از [[برتری]] [[امتهای پیشین]] از نظر [[قوای جسمانی]]، فراوانی [[اموال]] و [[اولاد]] و بهرهمندی از [[نعمتهای زمین]] و بر جای گذاشتن آثار یاد کرده است: {{متن قرآن|كَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ كَانُواْ أَشَدَّ مِنكُمْ قُوَّةً وَأَكْثَرَ أَمْوَالاً وَأَوْلادًا فَاسْتَمْتَعُواْ بِخَلاقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُم بِخَلاقِكُمْ كَمَا اسْتَمْتَعَ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ بِخَلاقِهِمْ وَخُضْتُمْ كَالَّذِي خَاضُواْ أُوْلَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ }}<ref> حال و روز شما منافقان) همانند پیشینیانتان (است) که نیرومندتر و داراتر و پرفرزندتر از شما بودند؛ آنان بهره خویش بردند شما نیز بهره خویش گرفتید همچون کسانی که پیش از شما به بهره خویش رسیدند و (در یاوه گویی) فرو رفتید چنانکه آنان فرو رفتند؛ آنانند که کردارهاشان در این جهان و در جهان واپسین تباه است و آنانند که زیانکارند؛ سوره توبه، آیه: ۶۹.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ عِندِي أَوَلَمْ يَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَهْلَكَ مِن قَبْلِهِ مِنَ الْقُرُونِ مَنْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُ قُوَّةً وَأَكْثَرُ جَمْعًا وَلا يُسْأَلُ عَن ذُنُوبِهِمُ الْمُجْرِمُونَ}}<ref> قارون می) گفت: تنها برای دانشی که خود داشتم آن را به من دادهاند، آیا نمیدانست که خداوند پیش از او از نسلها کسانی را نابود کرده است که از او توانمندتر و مالاندوزتر بودهاند؟ و از بزهکاران گناه آنان را نمیپرسند؛ سوره قصص، آیه: ۷۸.</ref>، {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِن كَانُوا أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و آیا در زمین گردش نکردهاند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از آنان میزیستند چگونه بوده است؟ آنان توانمندتر از ایشان بودند و زمین را کافتند و آن را بیش از آنچه اینان میکردند آباد کردند؛ و پیامبرانشان برهانها (ی روشن) برای آنان آوردند پس خداوند بر آن نبود که به آنان ستم کند ولی آنان خود به خویش ستم میورزیدند؛ سوره روم، آیه: ۹.</ref>. | ||
*در موارد دیگر نیز مانند [[آیات]] {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَكَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِن شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلا فِي الأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا }}<ref> و آیا در زمین گردش نکردهاند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از ایشان و توانمندتر از آنان بودند چگونه بوده است؟ و خداوند چنان نیست که چیزی در آسمانها و زمین او را به ستوه آورد، بیگمان او دانایی تواناست؛ سوره فاطر، آیه: ۴۴.</ref>، {{متن قرآن|أَوَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ كَانُوا مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَمَا كَانَ لَهُم مِّنَ اللَّهِ مِن وَاقٍ }}<ref> و آیا در زمین گردش نکردهاند تا بنگرند که سرانجام پیشینیان آنان چگونه بوده است؟ آنها از ایشان در زمین توانمندتر و پراثرتر بودند و خداوند برای گناهانشان آنان را فرو گرفت و ایشان را در برابر خداوند نگهدارندهای نبود؛ سوره غافر، آیه: ۲۱.</ref>، {{متن قرآن|أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ }}<ref> آیا در زمین نگشتهاند تا بنگرند سرانجام پیشینیان آنان چگونه بوده است؟ آنان که بیشتر و توانمندتر از اینان بودند و بر زمین آثار فراوانتری داشتند اما دستاوردهای آنان به کارشان نیامد؛ سوره غافر، آیه:۸۲.</ref>، {{متن قرآن|فَأَمَّا عَادٌ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَقَالُوا مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَهُمْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ}}<ref> و اما (قوم) عاد در زمین به نادرستی گردنکشی کردند و گفتند: چه کسی از ما توانمندتر است؟ و آیا ندیدند که خداوندی که آنان را آفریده از آنان توانمندتر است؟ و آنان آیات ما را انکار میکردند؛ سوره فصلت، آیه: ۱۵.</ref>، {{متن قرآن|فَأَهْلَكْنَا أَشَدَّ مِنْهُم بَطْشًا وَمَضَى مَثَلُ الأَوَّلِينَ}}<ref> آنگاه ما زبردستتر از اینان را نابود کردیم و داستان پیشینیان (به تکرار) برگذشت؛ سوره زخرف، آیه: ۸.</ref>، {{متن قرآن|وَكَأَيِّن مِّن قَرْيَةٍ هِيَ أَشَدُّ قُوَّةً مِّن قَرْيَتِكَ الَّتِي أَخْرَجَتْكَ أَهْلَكْنَاهُمْ فَلا نَاصِرَ لَهُمْ}}<ref> و چه بسیار (مردم) شهرهایی بودند توانمندتر از (مردم) شهری که تو را (از آن) بیرون کرد (ند)، ما آنها را نابود کردیم و یاوری نداشتند؛ سوره محمد، آیه: ۱۳.</ref>، {{متن قرآن|وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُم بَطْشًا فَنَقَّبُوا فِي الْبِلادِ هَلْ مِن مَّحِيصٍ}}<ref> و چه بسیار (مردم) شهرهایی بودند توانمندتر از (مردم) شهری که تو را (از آن) بیرون کرد (ند)، ما آنها را نابود کردیم و یاوری نداشتند؛ سوره ق، آیه: ۳۶.</ref> بر این امر تأکید شده است<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|مقاله «امت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>. | *در موارد دیگر نیز مانند [[آیات]] {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَكَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِن شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلا فِي الأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا }}<ref> و آیا در زمین گردش نکردهاند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از ایشان و توانمندتر از آنان بودند چگونه بوده است؟ و خداوند چنان نیست که چیزی در آسمانها و زمین او را به ستوه آورد، بیگمان او دانایی تواناست؛ سوره فاطر، آیه: ۴۴.</ref>، {{متن قرآن|أَوَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ كَانُوا مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَمَا كَانَ لَهُم مِّنَ اللَّهِ مِن وَاقٍ }}<ref> و آیا در زمین گردش نکردهاند تا بنگرند که سرانجام پیشینیان آنان چگونه بوده است؟ آنها از ایشان در زمین توانمندتر و پراثرتر بودند و خداوند برای گناهانشان آنان را فرو گرفت و ایشان را در برابر خداوند نگهدارندهای نبود؛ سوره غافر، آیه: ۲۱.</ref>، {{متن قرآن|أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ }}<ref> آیا در زمین نگشتهاند تا بنگرند سرانجام پیشینیان آنان چگونه بوده است؟ آنان که بیشتر و توانمندتر از اینان بودند و بر زمین آثار فراوانتری داشتند اما دستاوردهای آنان به کارشان نیامد؛ سوره غافر، آیه:۸۲.</ref>، {{متن قرآن|فَأَمَّا عَادٌ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَقَالُوا مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَهُمْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ}}<ref> و اما (قوم) عاد در زمین به نادرستی گردنکشی کردند و گفتند: چه کسی از ما توانمندتر است؟ و آیا ندیدند که خداوندی که آنان را آفریده از آنان توانمندتر است؟ و آنان آیات ما را انکار میکردند؛ سوره فصلت، آیه: ۱۵.</ref>، {{متن قرآن|فَأَهْلَكْنَا أَشَدَّ مِنْهُم بَطْشًا وَمَضَى مَثَلُ الأَوَّلِينَ}}<ref> آنگاه ما زبردستتر از اینان را نابود کردیم و داستان پیشینیان (به تکرار) برگذشت؛ سوره زخرف، آیه: ۸.</ref>، {{متن قرآن|وَكَأَيِّن مِّن قَرْيَةٍ هِيَ أَشَدُّ قُوَّةً مِّن قَرْيَتِكَ الَّتِي أَخْرَجَتْكَ أَهْلَكْنَاهُمْ فَلا نَاصِرَ لَهُمْ}}<ref> و چه بسیار (مردم) شهرهایی بودند توانمندتر از (مردم) شهری که تو را (از آن) بیرون کرد (ند)، ما آنها را نابود کردیم و یاوری نداشتند؛ سوره محمد، آیه: ۱۳.</ref>، {{متن قرآن|وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُم بَطْشًا فَنَقَّبُوا فِي الْبِلادِ هَلْ مِن مَّحِيصٍ}}<ref> و چه بسیار (مردم) شهرهایی بودند توانمندتر از (مردم) شهری که تو را (از آن) بیرون کرد (ند)، ما آنها را نابود کردیم و یاوری نداشتند؛ سوره ق، آیه: ۳۶.</ref> بر این امر تأکید شده است<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|مقاله «امت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>. | ||
*در برخی از [[روایات]] [[اسرائیلی]] "[[اسرائیلیات]]" از وجود انسانهای عظیمالخلقه همچون [[عوج]] بن عنق یاد شده که گفته شده قد او چنان بود که با کمانش ماهی را از دریا صید میکرد و آن را با نزدیککردن به [[خورشید]] کباب میکرد!<ref>الاسرائیلیات، ص ۱۸۵.</ref> و نیز در ضمن روایاتی که در | *در برخی از [[روایات]] [[اسرائیلی]] "[[اسرائیلیات]]" از وجود انسانهای عظیمالخلقه همچون [[عوج]] بن عنق یاد شده که گفته شده قد او چنان بود که با کمانش ماهی را از دریا صید میکرد و آن را با نزدیککردن به [[خورشید]] کباب میکرد!<ref>الاسرائیلیات، ص ۱۸۵.</ref> و نیز در ضمن روایاتی که در تبیین ماجرای [[نبرد]] [[بنیاسرائیل]] با عمالقه در کنار رود [[اردن]] وارد شده از جثّه [[عظیم]] عمالقه سخن به میان آمده است. براساس یکی ازاین [[روایات]] ۱۲۲ تن [[برگزیده]] شده از سوی [[حضرت موسی]]{{ع}} که برای کسب اطلاعات از [[سپاه]] [[دشمن]] از [[آب]] عبور کرده بودند به چنگ یکی از عمالقه گرفتار میشوند و بهسان کوتولهها در آستین یا زیر کمربند او [[اسیر]] میگردند و یک تن از آنان برای هشدار و [[عبرت]] سایر [[سپاه]] [[حضرت موسی]]{{ع}} باز گردانده میشود. با شایع شدن خبر عظیمالجثه بودن عمالقه همه سربازان [[حضرت موسی]]{{ع}} به استثنای دو نفر به [[وحشت]] افتاده و میگریزند. مدعیان چنین داستانهایی به [[آیه]] ۲۲ [[سوره مائده]] استناد کرده و گفتهاند: مقصود از [[جبّار]] بودن عمالقه [[عظیم]] بودن جثّه و اندام آنهاست<ref>جامعالبیان، مج۴، ج۶، ص۲۳۶ـ۲۳۹؛ الدرالمنثور، ج ۲، ص ۲۷۰.</ref>: {{متن قرآن|قَالُوا يَا مُوسَى إِنَّ فِيهَا قَوْمًا جَبَّارِينَ وَإِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا حَتَّىَ يَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِن يَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ }}<ref> گفتند: ای موسی! در آنجا گروهی گردنکش جای دارند و تا آنان از آن بیرون نیایند ما درون آن نخواهیم رفت اما اگر از آنجا بیرون آیند ما درون میرویم؛ سوره مائده، آیه: ۲۲.</ref>؛ نیز در برخی از [[روایات]] [[فریقین]] از بزرگ بودن قد و اندام [[حضرت آدم]]{{ع}} بهگونهای که آسمانیان از [[گریه]] او نزد [[خداوند]] [[شکایت]] بردند یاد شده است. گفته شده که پس از [[شکایت]] آسمانیان، از قد او تا ۷ ذراع "حدود سه متر و نیم" کاسته شد<ref>تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۱۷۷ ـ ۱۷۸؛ بحارالانوار، ج ۱۱، ص ۱۲۷.</ref> برخی از [[قرآن]]پژوهان معاصر درباره [[برتری]] و فزونی [[قدرت جسمانی]] [[قوم عاد]] که به [[اذعان]] [[قرآن]] به تراشیدن کوه میپرداختند، به برخی نتایج باستانشناسی و استخوانهای بزرگ [[کشف]] شده استناد کرده و مدعی شده براساس [[نظریه]] [[برتری جسمانی]] پیشینیان و بزرگتر بودن اندام آنان میتوان از پدید آوردن پدیده شگرف اهرام [[مصر]] تفسیری قابل [[پذیرش]] ارائه کرد<ref>بینات، ش ۱۷، ص ۱۲۹ ـ ۱۳۰.</ref>. | ||
*گرچه [[برتری]] پیشینیان از نظر [[اموال]] و [[فرزندان]] یا [[آبادانی زمین]] با محذوری روبهرو نیست؛ اما [[قضاوت]] درباره [[برتری]] جسمانی و قوت آنان به این معنا که آنان از اندامی به مراتب بزرگتر و قویتر از اندام انسانهای امروزین بودهاند، بهرغم شواهد ادعا شده به بررسی و [[تأمّل]] بیشتر نیاز دارد. برخی از [[صاحب نظران]] [[روایت]] پیشگفته درباره [[حضرت آدم]]{{ع}} را نقد کرده و آن را مخالف [[نظام احسن]] دانسته است، زیرا اگر [[قرآن]] [[آفرینش انسان]] با ویژگیهای امروزین را احسن تقویم "[[برترین]] [[اعتدال]]" میشناسد، دیگر نمیتوان همزمان اندام [[عظیم]] و بزرگ ادعایی انسانهای پیشین را نیز منطبق با [[نظام أحسن]] دانست<ref>بحارالانوار، ج ۱۱، ص ۱۲۷.</ref><ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|مقاله «امت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>. | *گرچه [[برتری]] پیشینیان از نظر [[اموال]] و [[فرزندان]] یا [[آبادانی زمین]] با محذوری روبهرو نیست؛ اما [[قضاوت]] درباره [[برتری]] جسمانی و قوت آنان به این معنا که آنان از اندامی به مراتب بزرگتر و قویتر از اندام انسانهای امروزین بودهاند، بهرغم شواهد ادعا شده به بررسی و [[تأمّل]] بیشتر نیاز دارد. برخی از [[صاحب نظران]] [[روایت]] پیشگفته درباره [[حضرت آدم]]{{ع}} را نقد کرده و آن را مخالف [[نظام احسن]] دانسته است، زیرا اگر [[قرآن]] [[آفرینش انسان]] با ویژگیهای امروزین را احسن تقویم "[[برترین]] [[اعتدال]]" میشناسد، دیگر نمیتوان همزمان اندام [[عظیم]] و بزرگ ادعایی انسانهای پیشین را نیز منطبق با [[نظام أحسن]] دانست<ref>بحارالانوار، ج ۱۱، ص ۱۲۷.</ref><ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|مقاله «امت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>. | ||