تکیه در معارف و سیره حسینی: تفاوت میان نسخه‌ها

محلّی که برای [[عزاداری]] [[سید الشهدا]]{{ع}}، به‌ویژه در ایّام [[عاشورا]] ساخته و برپا می‌شود. این گونه اماکن، علاوه بر آنکه [[حرمت]] و [[قداست]] خاصّ خود را دارد، [[احکام]] مخصوص [[مساجد]] را ندارد، بنا بر این [[محدودیّت]] حضور در آن مثل [[مسجد]] نیست. “تکیه، یا تکیه‌گاه، بعد از [[مسجد]] در [[حقیقت]] پایگاه [[معنوی]] [[مسلمانان]] خصوصا [[شیعیان]] به حساب میآید. جایی که [[مردم]] با تعزیه‌خوانی و [[سوگواری]] [[سالار شهیدان]] و [[یاران]] با وفایش به او متوسّل و متّکی میشوند... تکیه با [[تعزیه]] و [[عزاداری]] عجین گشته و این دو را هرگز نتوان از یک‌دیگر جدا کرد. به نظر میرسد [[تعزیه]] پس از [[حادثه کربلا]] برای نشان دادن وقایع خونبار [[عاشورا]] به سبک سوزناک [[ابداع]] شده باشد و با [[تقلید]] از نمایش‌های قدیمی که تا [[عهد]] پیشدادیان میرسد، [[ارتباط]] پیدا می‌کند”<ref>تاریخ تکایا و عزاداری قم، ص۶۹.</ref>.

در [[نقل]] فوق، روی تکیه‌گاه بودن تکیه برای [[عزاداران]] [[حسینی]] تکیه شده است. این دقّت را دیگران نیز داشته‌اند و در پیشینه [[تاریخی]] آن به این جنبه [[عنایت]] کرده‌اند. از جمله به این [[نقل]] توجّه کنید: “جایی که مأمن و پناه‌گاه و تکیه گاه [[فقیران]] و مسافران بوده و رایگان در آنجا اقامت موقّت داشته‌اند. محافظان و نگهبانان آن (تکیه داران) از جوان‌مردان بودند و [[آداب]] و رسومی خاصّ داشتند که در “فتوت نامه”‌ها آمده است. جز این مفهوم، تکایا محلّی برای اجرای [[تعزیه]] برای [[سالار شهیدان]] بوده که در وسط تکیه، روی سکویی بر آمده از [[زمین]]، [[تعزیه]] خوانان موجب تحریک [[احساسات]] [[جماعت]] [[عزادار]] میشدند.

رفته رفته تکیه به محلّی برای [[عزاداری]] تبدیل شد. از زمان [[ناصر الدین شاه]] به بعد، تکیه‌های به‌طور رسمی محلّ اجرای نمایش‌های مذهبی شد... در بیشتر تکیه ها-به اقتضای فصل-چادرهایی بزرگ بر میافراشتند که در واقع سقف این گونه تکیه‌ها به شمار میرفت. پارچه‌هایی سیاه که اشعاری در سوگ [[خاندان امام حسین]]{{ع}} بر آن نقش بسته است و علامت و شکل مخصوص تکیه نیز در جایی از آن قرار میگرفت. هر تکیه، علامتی ویژه و [[علمی]] ممتاز از بقیه تکیه‌ها برای خود داشت. بیشتر تکیه‌ها بر گذرگاه‌ها و راه‌های رفت و آمد [[مردم]] ساخته میشدند و دو مدخل داشتند که قافله‌ها و شبیه گردانان و دسته‌های [[عزاداری]] از آن عبور میکردند... در هر تکیه به یادبود [[تشنگی]] [[شهیدان کربلا]] سقّا خانه‌ای بنا میشد. بعدها در کنار تکیه‌ها، محلّ‌هایی به نام حسینیّه و [[زینبیّه]] بنا شد و یا تکایا به نام “حسینیّه” [[تغییر]] نام یافتند”<ref>مجله «کیهان فرهنگی»، سال ۱۰ شماره ۳، ص۲۹ و ۳۰.</ref>. گاهی به [[همّت]] [[اهل]] یک [[شهر]]، در [[شهرهای زیارتی]] از قبیل “مشهد”، “کربلا”، “نجف”، و... حسینیّه‌هایی ساخته می‌شود که اغلب مورد استفاده زوّار آن [[شهر]] قرار میگیرد.

به نظر برخی، پدید آمدن “تکیه”، در مقابل مراکز [[دینی]] وابسته به خلافت‌های غیر [[شیعی]] بوده تا پایگاهی برای هواداران [[نهضت حسینی]] و دور از [[سلطه]] [[حکّام]] باشد: “تکیه و حسینیّه، مرکز تشکیلات ضدّ [[حکومتی]] ایجاد میکرد... [[شیعه]]، تکیه و حسینیّه میسازد تا به جنگجویانش پناهگاهی ببخشد... به [[خمس]] و حسینیّه رو می‌کند، تا به [[مبارزه]] همه جانبه‌اش از [[علی]]{{ع}} تاکنون امکان و [[قدرت]] بخشد. چنین است که ساختن “حسینیّه”، ضربه‌ای است بر پیکر [[حکومت]]....”<ref>یاد و یادآوران، دکتر علی شریعتی(چاپ حسینیه ارشاد)، ص۳۹ و ۴۰.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۱۲۷.</ref>.

* [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']]