مذحج در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
قبیله مذحج هم به عنوان یکی از بزرگترین و قدرتمندترین این قبایل، به [[یقین]]، تعدادی بیشمار از این چهره‌های برجسته و ممتاز داشت. وجود چنین شخصیت‌های برجسته‌ای، [[مذحج]] را از جایگاه بسیار والایی در [[سلسله]] مراتب [[اجتماعی]] دوران [[جاهلی]] برخوردار کرده بود. همچنان که [[پس از ظهور]] اسلام نیز، [[رجال]] و شخصیت‌های متعدد این قبیله با خط مشی‌های مختلف، نقش آفرین بسیاری از حوادث و وقایع [[صدر اسلام]] شدند و در [[سرنوشت]] بسیاری از [[مسلمانان]] تأثیری عمیق بر جای نهادند. اسامی ذیل تنها معرفی بخشی از این شخصیت‌های ممتاز و برجسته این قبیله در ایام جاهلیت و اسلام است: | قبیله مذحج هم به عنوان یکی از بزرگترین و قدرتمندترین این قبایل، به [[یقین]]، تعدادی بیشمار از این چهره‌های برجسته و ممتاز داشت. وجود چنین شخصیت‌های برجسته‌ای، [[مذحج]] را از جایگاه بسیار والایی در [[سلسله]] مراتب [[اجتماعی]] دوران [[جاهلی]] برخوردار کرده بود. همچنان که [[پس از ظهور]] اسلام نیز، [[رجال]] و شخصیت‌های متعدد این قبیله با خط مشی‌های مختلف، نقش آفرین بسیاری از حوادث و وقایع [[صدر اسلام]] شدند و در [[سرنوشت]] بسیاری از [[مسلمانان]] تأثیری عمیق بر جای نهادند. اسامی ذیل تنها معرفی بخشی از این شخصیت‌های ممتاز و برجسته این قبیله در ایام جاهلیت و اسلام است: | ||
=== | ===اعلام و رجال [[مذحج]] در جاهلیت=== | ||
#[[ابو ربیعه أفوه بن عمرو بن مالک أودی]]: [[أفوه بن عمرو]] از [[نسل]] [[أود بن صعب بن سعد العشیرة بن مذحج]] است. وی از بزرگان [[عرب]] و شجاعان‌شان در عرب و نیز در شمار شعرای جاهلی و از أشهر حکماء عرب محسوب می‌شد. <ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۲، ص۳۸۹.</ref> [[محمد بن سائب کلبی]] را چنین ستود: {{عربی|"كان الأفوه من كبار الشعراء القدماء في الجاهلية، وكان سيد قومه وقائدهم في حروبهم، وكانوا يصدرون عن رأيه"}}<ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۲، ص۳۸۹.</ref> | #[[ابو ربیعه أفوه بن عمرو بن مالک أودی]]: [[أفوه بن عمرو]] از [[نسل]] [[أود بن صعب بن سعد العشیرة بن مذحج]] است. وی از بزرگان [[عرب]] و شجاعان‌شان در عرب و نیز در شمار شعرای جاهلی و از أشهر حکماء عرب محسوب می‌شد. <ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۲، ص۳۸۹.</ref> [[محمد بن سائب کلبی]] را چنین ستود: {{عربی|"كان الأفوه من كبار الشعراء القدماء في الجاهلية، وكان سيد قومه وقائدهم في حروبهم، وكانوا يصدرون عن رأيه"}}<ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۲، ص۳۸۹.</ref> | ||
#[[حارث بن معاویة بن قیس]]: [[حارث بن معاویة بن قیس بن کعب بن معقل کاهن]] مشهور به "[[مأمور الحارثی]]"، در عرب شخصی به پایه او در [[کهانت]] نبود. مذحجیان بدون امر او به کاری دست نمی‌زدند و یا از کاری پا پس نمی‌کشیدند.<ref>هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۲۷۸.</ref> | #[[حارث بن معاویة بن قیس]]: [[حارث بن معاویة بن قیس بن کعب بن معقل کاهن]] مشهور به "[[مأمور الحارثی]]"، در عرب شخصی به پایه او در [[کهانت]] نبود. مذحجیان بدون امر او به کاری دست نمی‌زدند و یا از کاری پا پس نمی‌کشیدند.<ref>هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۲۷۸.</ref> | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
#[[أسماء بن دهر بن الحداء]]<ref>هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۰۳</ref> از بزرگان و رؤسای مذحج در جاهلیت که توسط [[بنی عقیل بن کعب]] کشته شد. | #[[أسماء بن دهر بن الحداء]]<ref>هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۰۳</ref> از بزرگان و رؤسای مذحج در جاهلیت که توسط [[بنی عقیل بن کعب]] کشته شد. | ||
=== | ===اعلام و [[رجال]] مذحج در ابتدای [[اسلام]]=== | ||
#[[عمرو بن معدیکرب زبیدی مذحجی]]: از بزرگان و شعرا و [[شجاعان]] به نام [[عرب]]<ref>مرزبانی، معجم الشعراء، ص۳۳؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۳، ص۴۱۲.</ref> و صاحب [[شمشیر]] معروف صمصام<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۳، ص۴۱۲</ref> و مکنی به [[ابوثور]]<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۰۱.</ref> و ملقب به [[فارس]] عرب. <ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۸.</ref> او در [[وفد]] [[بنی زبید]] در سال نهم به [[مدینه]] نزد [[رسول خدا]]{{صل}} حضور یافت و اسلام آورد اما دیری نگذشت که با [[رحلت نبی اکرم]]{{صل}} راه [[ارتداد]] در پیش گرفت.<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة فی معرفة الصحابه، ج۳، ص۷۷۰.</ref> سپس دوباره اسلام آورد و در مدینه مدتی ساکن شد. <ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۰۲</ref> با آغاز [[فتوحات]] به [[عراق]] رفت و در فتوحات آن از جمله [[قادسیه]] شرکت کرد<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۹</ref> و در این [[جنگ]]، [[شجاعت]] بسیار از خود بروز داد.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۶، ص۳۷۰ و ۳۷۹.</ref>و در [[یرموک]] نیز حضور داشت و در آن یک چشم خود را از دست داد.<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۱</ref> | #[[عمرو بن معدیکرب زبیدی مذحجی]]: از بزرگان و شعرا و [[شجاعان]] به نام [[عرب]]<ref>مرزبانی، معجم الشعراء، ص۳۳؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۳، ص۴۱۲.</ref> و صاحب [[شمشیر]] معروف صمصام<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۳، ص۴۱۲</ref> و مکنی به [[ابوثور]]<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۰۱.</ref> و ملقب به [[فارس]] عرب. <ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۸.</ref> او در [[وفد]] [[بنی زبید]] در سال نهم به [[مدینه]] نزد [[رسول خدا]]{{صل}} حضور یافت و اسلام آورد اما دیری نگذشت که با [[رحلت نبی اکرم]]{{صل}} راه [[ارتداد]] در پیش گرفت.<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة فی معرفة الصحابه، ج۳، ص۷۷۰.</ref> سپس دوباره اسلام آورد و در مدینه مدتی ساکن شد. <ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۲۰۲</ref> با آغاز [[فتوحات]] به [[عراق]] رفت و در فتوحات آن از جمله [[قادسیه]] شرکت کرد<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۹</ref> و در این [[جنگ]]، [[شجاعت]] بسیار از خود بروز داد.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۶، ص۳۷۰ و ۳۷۹.</ref>و در [[یرموک]] نیز حضور داشت و در آن یک چشم خود را از دست داد.<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۱</ref> | ||
#[[یاسر بن عامر عنسی مذحجی]]: او و همسرش [[سمیه]] اولین [[شهید]] [[اسلام]] [[لقب]] گرفتند و کسانی بودند که [[پیامبر]]{{صل}} خطاب به آنان فرمود: "صبراً [[آل]] [[یاسر]] موعدکم الجنة"<ref>ر. ک.ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۵۸۹.</ref> | #[[یاسر بن عامر عنسی مذحجی]]: او و همسرش [[سمیه]] اولین [[شهید]] [[اسلام]] [[لقب]] گرفتند و کسانی بودند که [[پیامبر]]{{صل}} خطاب به آنان فرمود: "صبراً [[آل]] [[یاسر]] موعدکم الجنة"<ref>ر. ک.ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۵۸۹.</ref> | ||
#[[عمار بن یاسر]]: [[عمار بن یاسر بن عامر عنسی مذحجی]] از [[صحابی بزرگ رسول خدا]]{{صل}} است و از [[نخستین مسلمانان]]. با آغاز [[هجرت]] [[مسلمین]] به [[مدینه]]، به مدینه هجرت کرد و در تمام [[جنگ‌های پیامبر]]{{صل}} حاضر بود. بعد از [[وفات پیامبر]]{{صل}} از سوی عمر مدتی عهده‌دار [[امارت کوفه]] شد. او با به [[خلافت]] رسیدن [[امام علی]]{{ع}}، در [[یاری امام]] خود کوشید و در جنگ‌های [[جمل]] و [[صفین]] حضور یافت و سرانجام در این [[جنگ]] به دست [[معاویه]] و یارانش یا همان [[فئه باغیه]] به [[شهادت]] رسید. <ref>ابن حجر، الاصابه، ج۳، ص۶۲۶-۶۳۰</ref> | #[[عمار بن یاسر]]: [[عمار بن یاسر بن عامر عنسی مذحجی]] از [[صحابی بزرگ رسول خدا]]{{صل}} است و از [[نخستین مسلمانان]]. با آغاز [[هجرت]] [[مسلمین]] به [[مدینه]]، به مدینه هجرت کرد و در تمام [[جنگ‌های پیامبر]]{{صل}} حاضر بود. بعد از [[وفات پیامبر]]{{صل}} از سوی عمر مدتی عهده‌دار [[امارت کوفه]] شد. او با به [[خلافت]] رسیدن [[امام علی]]{{ع}}، در [[یاری امام]] خود کوشید و در جنگ‌های [[جمل]] و [[صفین]] حضور یافت و سرانجام در این [[جنگ]] به دست [[معاویه]] و یارانش یا همان [[فئه باغیه]] به [[شهادت]] رسید. <ref>ابن حجر، الاصابه، ج۳، ص۶۲۶-۶۳۰</ref> | ||
#[[مالک اشتر نخعی]]: [[مالک بن حارث بن عبدیغوث نخعی]] معروف به اشتر از بزرگترین [[شجاعان]] بود و [[رئیس]] [[قوم]] خود [[نخع]]. [[دوران جاهلیت]] را [[درک]] کرد و پس از [[پذیرش اسلام]] و در پی [[مهاجرت]] قومش به [[کوفه]]، به این [[شهر]] رفت و در آن ساکن شد. او در [[یرموک]] حضور یافت و در این جنگ از ناحیه [[چشم زخم]] برداشت. بدین جهت اشتر لقب گرفت. او از شرکت کنندگان در محاصره [[خانه]] [[عثمان]] بود. در ایام [[خلافت امیرالمؤمنین]]{{ع}} در جمل و صفین حضور یافت و از سوی [[حضرت]] به [[امارت]] مصر گماشته شد. او بر این قصد بود اما در میانه راه [[مسموم]] و به شهادت رسید. علی{{ع}} درباره‌اش فرمود: {{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ مَالِكاً فَلَقَدْ كَانَ لِي كَمَا كُنْتَ لِرَسُولِ اللَّهُ}}<ref>زرکلی، | #[[مالک اشتر نخعی]]: [[مالک بن حارث بن عبدیغوث نخعی]] معروف به اشتر از بزرگترین [[شجاعان]] بود و [[رئیس]] [[قوم]] خود [[نخع]]. [[دوران جاهلیت]] را [[درک]] کرد و پس از [[پذیرش اسلام]] و در پی [[مهاجرت]] قومش به [[کوفه]]، به این [[شهر]] رفت و در آن ساکن شد. او در [[یرموک]] حضور یافت و در این جنگ از ناحیه [[چشم زخم]] برداشت. بدین جهت اشتر لقب گرفت. او از شرکت کنندگان در محاصره [[خانه]] [[عثمان]] بود. در ایام [[خلافت امیرالمؤمنین]]{{ع}} در جمل و صفین حضور یافت و از سوی [[حضرت]] به [[امارت]] مصر گماشته شد. او بر این قصد بود اما در میانه راه [[مسموم]] و به شهادت رسید. علی{{ع}} درباره‌اش فرمود: {{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ مَالِكاً فَلَقَدْ كَانَ لِي كَمَا كُنْتَ لِرَسُولِ اللَّهُ}}<ref>زرکلی، الاعلام قاموس تراجم الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج۵، ص۲۵۹.</ref> مالک را به شجاعی بسیار [[بخشنده]] و عالمی بسیار [[فصیح]] ستوده‌اند.<ref>زرکلی، الاعلام قاموس تراجم الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج۵، ص۲۵۹.</ref> | ||
#[[ابراهیم بن مالک]]: [[ابراهیم بن مالک اشتر نخعی مذحجی]] [[فرمانده سپاه]] [[مختار بن عبیده ثقفی]] و [[قاتل]] [[عبید الله بن زیاد]]. <ref>بلاذری، انساب آلاشراف، ج۶، ص۴۲۶</ref> او پس از [[شهادت]] مختار به [[مصعب بن زبیر]] پیوست تا این که در [[جنگ]] با [[سپاهیان]] [[عبدالملک بن مروان]] کشته شد. <ref>بلاذری، انساب آلاشراف، ج۷، ص۹۱-۹۲؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۲، ص۳۶۲.</ref> عشایر [[آل ابراهیم]] مذحجیه در [[عراق]] از [[نسل]] اویند. <ref>کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲.</ref> | #[[ابراهیم بن مالک]]: [[ابراهیم بن مالک اشتر نخعی مذحجی]] [[فرمانده سپاه]] [[مختار بن عبیده ثقفی]] و [[قاتل]] [[عبید الله بن زیاد]]. <ref>بلاذری، انساب آلاشراف، ج۶، ص۴۲۶</ref> او پس از [[شهادت]] مختار به [[مصعب بن زبیر]] پیوست تا این که در [[جنگ]] با [[سپاهیان]] [[عبدالملک بن مروان]] کشته شد. <ref>بلاذری، انساب آلاشراف، ج۷، ص۹۱-۹۲؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۲، ص۳۶۲.</ref> عشایر [[آل ابراهیم]] مذحجیه در [[عراق]] از [[نسل]] اویند. <ref>کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۲.</ref> | ||
#[[هانی بن عروه]]: [[هانی بن عروه مرادی مذحجی]] را از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}}<ref>محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین{{ع}}، ص۱۳۹ و علی النمازی الشاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۱۳۸.</ref> و [[یار]] [[صدیق]] امیرالمؤمنین علی{{ع}} <ref>محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین{{ع}}، ص۱۳۹. </ref> و از اشراف و بزرگان [[شیعه در کوفه]] گفته‌اند.<ref>خیرالدین زرکلی،ج۸، ص۶۸.</ref> وی [[زعیم]] قبائل [[مذحج]] در [[زمان]] خود و میزبان [[مسلم بن عقیل]] -[[سفیر]] [[امام حسین]]{{ع}}- در [[کوفه]] بود<ref>ابوحنیفه احمد بن داوود الدینوری، الاخبار الطوال، ص۲۳۳.</ref> و بدین جهت توسط [[عبیدالله بن زیاد]] در بازار کوفه به شهادت رسید. <ref>محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۳۷۸-۳۷۹؛ علی بن ابی الکرم ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۷-۲۸.</ref> | #[[هانی بن عروه]]: [[هانی بن عروه مرادی مذحجی]] را از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}}<ref>محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین{{ع}}، ص۱۳۹ و علی النمازی الشاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۱۳۸.</ref> و [[یار]] [[صدیق]] امیرالمؤمنین علی{{ع}} <ref>محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین{{ع}}، ص۱۳۹. </ref> و از اشراف و بزرگان [[شیعه در کوفه]] گفته‌اند.<ref>خیرالدین زرکلی،ج۸، ص۶۸.</ref> وی [[زعیم]] قبائل [[مذحج]] در [[زمان]] خود و میزبان [[مسلم بن عقیل]] -[[سفیر]] [[امام حسین]]{{ع}}- در [[کوفه]] بود<ref>ابوحنیفه احمد بن داوود الدینوری، الاخبار الطوال، ص۲۳۳.</ref> و بدین جهت توسط [[عبیدالله بن زیاد]] در بازار کوفه به شهادت رسید. <ref>محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۳۷۸-۳۷۹؛ علی بن ابی الکرم ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۷-۲۸.</ref> | ||