سوره بروج در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

هشتاد و پنجمین [[سوره]] [[قرآن]] و بیست و هفتمین آن بر اساس [[ترتیب نزول]] و نازل شده در [[مکه]]. به این مناسبت این سوره را «بروج» می‌نامند که با «[[سوگند]] به آسمانی که دارای برج‌ها است» آغاز شده است. دارای ۲۲ [[آیه]]، ۱۰۹ کلمه و ۴۶۸ حرف است. به ترتیب [[مصحف]] هشتاد و پنجمین و به ترتیب نزول بیست و هفتمین سوره قرآن و مکی است. از نظر حجم از سوره‌های «مفصلات» و در [[حزب]] دوم جزء ۳۰ قرار دارد. چهاردهمین سوره از سوره‌های بیست و سه‌گانه‌ای است که با سوگند (قسم) آغاز می‌گردد. در [[آیات]] اول تا سوم به چهار موضوع مهم سوگند یاد شده است. {{متن قرآن|وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ * وَالْيَوْمِ الْمَوْعُودِ *وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ}}<ref>«سوگند به آسمان که باروها دارد * و به روزی که آن را وعده کرده‌اند * و به گواهی‌دهنده و آنچه گواهی دهد (که از ستمکاران انتقام می‌کشیم)» سوره بروج، آیه ۱-۳.</ref>. این سوره با سوگند به [[آسمان]] و [[روز قیامت]] و به همه بینندگان آن [[روز]] و به خود آن روز که مشهود همه واقع می‌شود و تأکید بر وقوع آن به عنوان روز [[موعود]] آغاز می‌شود و با بیان سرگذشت [[اصحاب اخدود]] که [[مؤمنان]] را میآزردند و خود هلاک شدند و اشاره به [[سرنوشت]] سعادت‌آمیز مؤمنان و [[پاداش]] آنان در [[روز جزا]]، ذکر صفات و [[افعال خداوند]]، شمه‌ای از داستان [[فرعون]] و [[ثمود]]، اشاره به [[علم خدا]] و [[احاطه علمی]] او نسبت به [[اعمال]] و حرکات و نیات [[انسان‌ها]] و با بیان [[عظمت]] قرآن، اصالت و اعتبار آن، پایان میپذیرد.

این سوره مشتمل بر [[انذار]] و [[بشارت]] است و در آن به [[سختی]] کسانی را انذار کرده که مردان و [[زنان]] [[مسلمان]] را به [[جرم]] این که به [[خدا]] [[ایمان]] آورده‌اند [[شکنجه]] می‌کنند، نظیر [[مشرکین]] مکه که با گروندگان به [[رسول خدا]]{{صل}} چنین میکردند، آنان را شکنجه می‌کردند تا از [[دین اسلام]] به [[شرک]] سابق خود برگردند، بعضی از این [[مسلمانان]] [[صبر]] می‌کردند و برنمی‌گشتند گرچه زیر [[شکنجه]] کشته شدند و بعضی برگشته و [[مرتد]] می‌شدند و اینها افرادی بودند که [[ایمانی]] [[ضعیف]] داشتند هم چنان که در [[آیه]] {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ}}<ref>«و برخی از مردم کسانی هستند که می‌گویند: به خداوند ایمان آورده‌ایم آنگاه چون در راه خداوند، آزاری ببینند گزند مردم را همچون عذاب خداوند می‌انگارند» سوره عنکبوت، آیه ۱۰.</ref>، {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلَى وَجْهِهِ}}<ref>«و از مردم کسی است که خداوند را با دو دلی می‌پرستد، اگر خیری به او رسد بدان دل استوار می‌دارد و اگر بلایی بدو رسد دگرگون می‌شود؛ در این جهان و در جهان واپسین زیان دیده است؛ این همان زیان آشکار است» سوره حج، آیه ۱۱.</ref> به وضع آنان اشاره می‌کند. [[خدای سبحان]]، در این [[آیات]] قبل از بیان این مطالب، اشاره‌ای به «[[اصحاب اخدود]]» می‌کند و این خود [[تشویق]] [[مؤمنین]] به صبر در راه [[خدای تعالی]] است، دنبال این داستان اشاره‌ای هم به سرگذشت [[لشکریان]] [[فرعون]] و [[ثمود]] دارد و این مایه دلخوشی [[رسول خدا]]{{صل}} و [[وعده]] [[نصرت]] به آن جناب و [[تهدید]] [[مشرکین]] است<ref>المیزان.</ref>.

بخش اول (آیات ۱ - ۹) به [[نکوهش]] زورگویانی که [[مؤمنان]] را به خاطر عقایدشان شکنجه می‌دهند اختصاص دارد و در آن با [[سوگند]] به حقایقی که نشانگر ناکامی و [[ذلت]] [[دشمنان دین]] است، به [[اثبات]] نادرستی [[رفتار]] [[زورگویان]] میپردازد و سپس با بیان داستان اصحاب اخدود، نمونه‌ای از رفتار [[ظالمانه]] و غیرانسانی با مجاهدین [[نهضت]] [[انبیا]] را بیان نموده است.

بخش دوم (آیات ۱۰- ۱۸) به بیان [[مجازات]] [[دنیوی]] و [[اخروی]] دشمنان دین و [[دشمنان]] [[آزادی]] [[اندیشه]] میپردازد و ابتدا [[عذاب]] سخت و غیر قابل [[تحمل]] آنان را در [[آخرت]] بیان می‌کند و به یادآوری فرجام شوم [[فرعون]] و [[قوم ثمود]] که از هیچ ستمی به [[مؤمنان]] کوتاهی نکردند میپردازد.

بخش سوم ([[آیات]] ۱۹-۲۲) به نادرستی [[اندیشه]] و راه [[دشمنان دین]] میپردازد و به آنها یادآور می‌شود که انگار [[عذاب الهی]] و [[مخالفت]] با [[قرآن]] سودی ندارد.

<ref>[[سید سلمان صفوی|صفوی، سید سلمان]]، [[سوره بروج (مقاله)|مقاله «سوره بروج»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>