آثار قیام امام حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

آثار قیام امام حسین (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۵۰

۱۳٬۵۱۱ بایت حذف‌شده ، ‏۳۰ اکتبر ۲۰۲۱

←‏مقدمه

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 ==کارکرد دوم: [[احیای فرهنگ جهاد]]==
 ==کارکرد سوم: [[زمینه‌سازی تشکیل حکومت اسلامی]]==
-==مقدمه==
-یکی از کارکردهای [[سیاسی]] مهم عاشورا که در عین حال برخاسته از دو کارکرد دیگر ([[احیای اندیشه امامت]] و [[احیای فرهنگ جهاد]]) است؛ زمینه‌سازی برای تشکیل حکومت اسلامی است. به این معنا که با جهاد و سرنگونی [[حکومت استبدادی]] زمینه برای [[حکومت اسلامی]] فراهم می‌آید تا اندیشۀ [[امامت]] در آن گفتمان، مسلط گردد.
-[[حکومت]] از موضوعات اساسی و بنیادی است که نقش برجسته آن در [[زندگی اجتماعی]] انکارناپذیر است. بر این اساس است که [[امام علی]]{{ع}} در مورد [[ضرورت حکومت]]، خطاب به خوارجی که {{عربی|لَا حُكْمَ إِلَّا لِلَّهِ‌}} سر می‌دادند می‌فرمایند:
-{{متن حدیث|لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِيرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ}}<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۰۷.</ref>.
-پس از [[ضرورت وجود حکومت]]، این سؤال مطرح است که چه کسی باید [[حکمرانی]] کند و زمام امور [[مسلمین]] را بر عهده گیرد؟
-آنچه مسلم است این است که امامت و حکومت بر مسلمین شرایطی دارد که؛ از جملۀ می‌بایست آگاه‌ترین وعالم‌ترین شخص از [[مردمان]] به [[احکام الهی]]، [[مدیر و مدبر]] در امر [[سیاست]] و به دور از [[فساد]] و [[ظلم]] باشد. از سه مؤلفه فوق آنچه که قابل حصول برای [[مردمان]] است، طبیعتاً [[سعادت]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] خواهد بود.
-[[امام علی]]{{ع}} در این که چه کسی سزاوار [[حکومت]] است می‌فرمایند:
-«سزاوارترین [[مردم]] به [[رهبری]] کسی است که نیرومندتر از همه و [[داناترین]] مردم در مسایل [[الهی]] باشد»<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۳۲۸.</ref>.
-[[امام]] که [[دانایی]] را شرط [[ریاست]] و حکومت می‌داند از [[نادانی]] و [[جهل]] [[امویان]] نسبت به [[احکام]] و مسایل الهی فغان برمی آورد و از درد می‌نالد:
-«درد من این است که زمام امور این مردم در دست [[نادانان]]، ستم‌گران و [[گناه‌کاران]] قرار گرفته است».
-از این‌رو امام{{ع}} خطاب به [[معاویه]] می‌فرمایند:
-{{متن حدیث|يَا مُعَاوِيَةُ سَاسَةَ الرَّعِيَّةِ وَ وُلَاةَ أَمْرِ الْأُمَّةِ بِغَيْرِ قَدَمٍ سَابِقٍ وَ لَا شَرَفٍ بَاسِقٍ وَ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ لُزُومِ سَوَابِقِ الشَّقَاءِ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰.</ref>؛
-[[امام حسین]]{{ع}} نیز از [[حکمرانی]] امویان بر [[جامعه مسلمین]] این گونه اظهار [[شگفتی]] می‌فرمایند:
-{{متن حدیث|فَيَا عَجَباً وَ مَا لِيَ لَا أَعْجَبُ وَ الْأَرْضُ مِنْ غَاشٍّ غَشُومٍ وَ مُتَصَدِّقٍ ظَلُومٍ}}<ref>تحف العقول، ص۲۳۷.</ref>؛
-«شگفتا و چگونه در شگفت نباشم که [[سرزمین اسلام]] در قبضه کسانی است که یا [[خائن]] و [[ستم]] کارند یا باج گیر و نابه کار یا حکمرانی [[بی‌رحم]] و بی‌انصاف.»...
-امام حسین{{ع}} در جایی دیگر در پی رسوا‌سازی و معرفی چهره [[خاندان]] [[اموی]] - که داعیه داران [[اسلام]] گردیده و زمام امور [[مسلمین]] را به ناحق در [[اختیار]] گرفته‌اند - می‌فرمایند:
-«هان ای مردم! اینان (خاندان اموی) [[پیروی از شیطان]] را رها نکرده و [[اطاعت]] از خدای [[مهربان]] را رها کرده‌اند و آشکارا فساد می‌کنند و [[حدود الهی]] را ترک کرده‌اند و [[بیت المال]] را ویژه خود قرار داده‌اند و [[حرام]] [[خدا]] را [[حلال]] و حلال او را حرام دانسته‌اند»<ref>بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۸۱.</ref>.
-امام{{ع}} همچنین علاوه بر [[تذکر]] جهل امویان نسبت به احکام و [[وظایف الهی]] و ظلم و فساد آنان به مسلمین می‌فرمایند:
-«همۀ [[کشورهای اسلامی]] زیر پای آنهاست و دستشان در همه جا باز است و [[مردم]] برده آنان و در اختیارشان هستند... هر دستی که بر سر آنها ([[مردمان]]) فرو کوبد نمی‌توانند از خود [[دفاع]] کنند. گروهی [[جبار]] و معاندند که بر هر [[ناتوان]] و ضعیفی فشار می‌آورند»<ref>جواد قیومی اصفهانی، صحیفة الحسین{{ع}}، ص۲۶۷.</ref>.
-[[امام حسین]]{{ع}} در مرحله اول مشخصات [[خاندان]] [[اموی]]، [[جهل]] به [[احکام الهی]]، [[ظلم و ستم]] و [[فساد]] را هشدار می‌دهندو آن گاه در مرحله دیگر مکانیسم و راه کار بر خورد با آن را نشان می‌دهند.
-در این مرحله [[وظیفه]] [[انسان‌ها]] و [[مسلمین]] آن است تا با چنین حاکمانی با چنین مشخصاتی [[مبارزه]] کنند و علیه آنها [[قیام]] کنند. [[امام]]{{ع}} فرمایش [[پیامبر]] را یادآور می‌گردند:
-{{متن حدیث|مَنْ رَأَى سُلْطَاناً جَائِراً مُسْتَحِلًّا لِحُرُمِ اللَّهِ نَاكِثاً لِعَهْدِ اللَّهِ مُخَالِفاً لِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ يَعْمَلُ فِي عِبَادِ اللَّهِ بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوَانِ ثُمَّ لَمْ يُغَيِّرْ بِقَوْلٍ وَ لَا فِعْلٍ كَانَ حَقِيقاً عَلَى اللَّهِ أَنْ يُدْخِلَهُ مَدْخَلَهُ}}<ref>«هر کس حاکم جائر و ستم‌کاری را ببیند که حرام الهی را حلال می‌شمارد و پیمان خدا را در هم می‌شکند، با سنت پیامبر خدا مخالفت می‌کند، در میان مردم به گناه و تجاوز اشتغال دارد، ولی علیه او نه به گفتار و نه به فعل عکس العملی انجام نمی‌دهد بر خداوند است که او را در جایگاه آن ستم‌کار قرار دهد» بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۸۱.</ref>.
-امام{{ع}} پس از این مراحل معرفی [[حاکمان]] [[فاسد]] و نالایق و [[لزوم]] مبارزه با آنان، به ارایه طریق می‌پردازد و به مرحله بعدی اشاره می‌کند که باید [[ساختار سیاسی]] [[حکومت]] [[تغییر]] نماید، اما این که چه خود یا افرادی باید عهده‌دار [[رهبری]] و حاکمان [[حکومتی]] گردند، امام جایگزین ارایه می‌دهند. چنان‌که [[حضرت علی]]{{ع}} پس از رسیدن به [[خلافت]] فرمودند:
-{{متن حدیث|هُمْ أَسَاسُ الدِّينِ وَ عِمَادُ الْيَقِينِ إِلَيْهِمْ يَفِي‌ءُ الْغَالِي وَ بِهِمْ يُلْحَقُ التَّالِي وَ لَهُمْ خَصَائِصُ حَقِّ الْوِلَايَةِ وَ فِيهِمُ الْوَصِيَّةُ وَ الْوِرَاثَةُ}}<ref>«این خانواده (اهل بیت) اساس دین تکیه‌گاه یقین‌اند، پیشگامان به آنان برمی‌گردند و عقب‌ماندگان به ایشان می‌رسند. این خانواده از امتیازات حکومت برخوردارند و سفارش‌های جانشینی برای آن حضرت (پیامبر اکرم{{صل}}) و همچنین دریافت علوم مخصوص ایشان است.».. نهج البلاغه، خطبه ۲.</ref>.
-[[امام]]{{ع}} آن گاه با استقرار یافتن [[حکومت]] در موضع خود و با اشاره به [[رهبری سیاسی]] خود می‌فرمایند:
-{{متن حدیث|الآْنَ إِذْ رَجَعَ الْحَقُّ إِلَى أَهْلِهِ وَ نُقِلَ إِلَى مُنْتَقَلِهِ‌}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲.</ref>؛
-اما با از دست رفتن [[مجدد]] این [[حق]] - پس از [[بی‌وفایی]]، دسایس و توطئه‌های [[یاران]] - از دست [[امام حسن مجتبی]]{{ع}}، [[امام حسین]]{{ع}} در مورد و [[لزوم]] بازگشت آن بر جای خویش می‌فرمایند:
-«ما [[خاندان]] [[اولیا]]، [[اوصیا]] و [[وارثان]] وی و [[رسول خدا]]{{صل}} و [[شایسته‌ترین]] افراد نسبت به [[مقام]] او از میان تمام [[امت]] بودیم، ولی گروهی بر ما [[سبقت]] جستند و این حق را از ما گرفتند....
-همانا ما هستیم [[اهل بیت]] محمد{{صل}} و سزاوارتریم به امر [[ولایت]] و [[امامت]] بر شما [[مردم]]، از این مردمی که ادعای بی‌جا می‌نمایند و حق و بهره‌ای در این مقام ندراند و در میان شما [[جور]] و [[ستم]] می‌کنند»<ref>قیومی اصفهانی، صحیفة الحسین{{ع}}، ص۲۷۳.</ref>.
-امام حسین{{ع}} پس از سزاوار یافتن حکومت برای اهل بیت{{عم}}، [[هدف]] خود را از به دست آوردن حکومت - همانند [[پدر]] بزگوارش - [[اجرای احکام الهی]]، [[اصلاح جامعه]] و [[امنیت]] مردم را ترسیم می‌کند. [[امام علی]]{{ع}} در این باره فرمودند:
-«خدایا! تو می‌دانی‌که [[مبارزه]] من بر سر به دست آوردن [[ریاست]] و یا به چنگ آوردن مختصری [[مال]] بی‌ارزش [[دنیا]] نبوده است، بلکه هدفم این بوده که مقررات دینت را توسعه دهم، [[جامعه]] را [[اصلاح]] کنم تا [[مظلومان]] به [[آسایش]] برسند و [[قوانین الهی]] که بدون [[اجرا]] مانده است به جریان افتد»<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۶۳.</ref>.
-امام حسین{{ع}} نیز در منشور سرخ و خونین خود هم چون پدر بزرگوارشان می‌فرمایند:
-{{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنْ مَا كَانَ مِنَّا تَنَافُساً فِي سُلْطَانٍ وَ لَا الْتِمَاساً مِنْ فُضُولِ الْحُطَامِ وَ لَكِنْ لِنُرِيَ الْمَعَالِمَ مِنْ دِينِكَ وَ نُظْهِرَ الْإِصْلَاحَ فِي بِلَادِكَ وَ يَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِكَ وَ يُعْمَلَ بِفَرَائِضِكَ وَ سُنَنِكَ وَ أَحْكَامِكَ}}<ref>«بارالها تو آگاهی که آنچه انجام دادیم نه در طمع پادشاهی و جاه و نه در طلب ثروت و مال (بود) بلکه (هدف آن بود) تا نشانه‌های دینت را ارایه کنیم و در شهرهایت اصلاح نماییم و بندگان مظلومت امنیت یابند و به فرائض و سنن و احکام تو عمل گردد» تحف العقول، ص۲۳۷.</ref>.
-[[قیام کربلا]] بر این اساس ([[ضرورت]] ساقط نمودن [[ساختار سیاسی]] [[طاغوت]]، ارایه ساختار سیاسی متناسب با [[اسلام]] است که مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و [[هدف]] [[اسلامی]] - [[انسانی]] از [[تشکیل حکومت]]) [[الگو]] و اسوه‌ای است که از [[قیام امام حسین]]{{ع}} به عنوان کارکرد [[سیاسی]] مهم می‌توان اخذ نمود؛ چنان که [[حضرت امام حسین]]{{ع}} در این باره می‌فرمایند:
-{{متن حدیث|وَ لَکُمْ فِيَّ أسْوَةٌ}}<ref>جواد قیومی اصفهانی، صحیفة الحسین{{ع}}، ص۲۷۵؛ موسوعة کلمات الامام الحسین{{ع}}، ص۳۶۱.</ref>؛ «عمل من در این [[قیام]] الگوی شماست».<ref>[[سید محسن آل سید غفور|آل سید غفور، سید محسن]]، [[کارکردهای سیاسی عاشورا (مقاله)|مقاله «کارکردهای سیاسی عاشورا»]] [[فرهنگ عاشورایی ج۸ (کتاب)|فرهنگ عاشورایی ج۸]] ص ۴۶.</ref>
 ==احیای [[فرهنگ]] [[امر به معروف و نهی از منکر]]==
 [[جامعه]] همانند یک [[سیستم]] متشکل از اجزایی است که هر جزء کارکرد خاص خود را دارد. اختلال در کارکرد هر جزء منجر به ایجاد اختلال در کارکرد سایر اجزا و نهایتاً کل جامعه و سیستم می‌گردد. از این رو در پی ایجاد هرگونه اختلال در هر جزء می‌بایست که به سرعت و دقت آن اختلال را از آن جزء یا اجزاء رفع ساخته و کارکرد صحیح را به آن برگرداند.