ویژگی علم معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
[[انبیاء]]، [[اولیاء]] و [[مؤمنین]] به گواهی [[قرآن کریم]] دارای [[علم غیب]] هستند، ولی بهره [[انبیاء]] و [[اولیاء]] بیش از سایر [[مؤمنین]] است و در عین حال [[علم غیب]] آنان دارای ویژگی‌هایی است<ref>ر.ک: [[سید جعفر حسینی|حسینی، سید جعفر]]، [[آشنایی با نهج البلاغه امام علی (کتاب)|آشنایی با نهج البلاغه امام علی]]، ص ۵۸.</ref>. | |||
==ویژگی های علم معصوم== | ==ویژگی های علم معصوم== | ||
مهم ترین ویژگی‌های [[دانش]] [[اهل بیت]]{{ع}} که ویژۀ آنان است و دیگران از آن محروم‌اند، عبارت است از: | |||
#[[خزانه‌دار دانش خداوند]]: [[امامان]]{{ع}}، نگهبان [[دانش خداوند]] هستند و آن را | #[[خزانه‌دار دانش خداوند]]: [[امامان]]{{ع}}، نگهبان [[دانش خداوند]] هستند و آن را مانند گنجی پر بها، پاس می‌دارند. [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند: "به [[خدا]] [[سوگند]]، ما [[خزانه داران خدا]] در [[آسمان]] و زمینش هستیم، نه بر زر و سیم، که [[خزانه داران دانش]] اوییم"<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ إِنَّا لَخُزَّانُ اللَّهِ فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ لَا عَلَى ذَهَبٍ وَ لَا عَلَى فِضَّةٍ إِلَّا عَلَى عِلْمِهِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۹۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲</ref> | ||
#[[ظرف دانش خداوند]]: هر کسی نمی‌تواند [[دانش الهی]] را [[تحمل]] کند؛ بلکه [[دانش الهی]] به سبب گستردگی، نیازمند انسان‌های باظرفیتی است که [[دانش الهی]] را می‌پذیرند و از هم، فرو نمی‌ریزند. یکی از ویژگی‌های [[دانش اهل بیت]]{{ع}} [[توانایی]] پذیرش [[دانش]] [[خداوند]] است. [[امام سجاد]]{{ع}} فرمودند: "ما، درهای [[خدا]] هستیم و ما، راه راست اوییم و ما، ظرف [[دانش]] او هستیم"<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ أَبْوَابُ اللَّهِ وَ نَحْنُ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ وَ نَحْنُ عَيْبَةُ عِلْمِه}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص ۳۵، ح ۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|شریعتمدار جزایری، سید نورالدین]]، [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم به شهادت]]، ص ۸.</ref> | |||
#[[علم]] [[اهل بیت]]{{ع}} الهی و [[لدنی]] بوده و در اثر [[اتصال به عالم غیب]] و [[هم‌نشینی]] با [[فرشتگان الهی]] به دست آمده است<ref>ر.ک. [[محمد فاضل لنکرانی]] و [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[سید محمد علی قاضی طباطبایی|قاضی طباطبایی، سید محمد علی]]، [[رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام (مقاله)|رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام]]، ص ۴۸۲</ref>. | |||
#[[ | #[[وارثان دانش پیامبران]]: [[دانش]] تمام [[پیامبران پیشین]]، به [[پیامبر]]{{صل}} واگذار شد و [[پیامبر]]{{صل}} آن را به [[اهل بیت]]{{ع}} سپرد. [[امام باقر]]{{ع}} در روایتی از [[رسول اکرم]](صلی [[الله]] علیه وآله) [[نقل]] کرده که ایشان فرمودند: "نخستین [[جانشینی]] که بر [[زمین]] بود، [[هبة الله]]، [[پسر آدم]] بود و [[پیامبری]] [[رحلت]] نکرده، مگر آنکه [[جانشینی]] داشته است (...) و [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}}، [[هدیه خداوند]] به [[محمد]](صلی [[الله]] علیه وآله) است که [[دانش]] [[اوصیا]] و [[دانش]] کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به [[ارث]] برده است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ أَوَّلَ وَصِيٍّ كَانَ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ ـ هِبَةُ اللَّهِ بْنُ آدَمَ وَ مَا مِنْ نَبِيٍّ مَضَى إِلَّا وَ لَهُ وَصِيٌّ وَ كَانَ جَمِيعُ الْأَنْبِيَاءِ مِائَةَ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ عِشْرِينَ أَلْفَ نَبِيٍّ مِنْهُمْ خَمْسَةٌ أُولُو الْعَزْمِ ـ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مُحَمَّدٌ ع وَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ كَانَ هِبَةَ اللَّهِ لِمُحَمَّدٍ وَ وَرِثَ عِلْمَ الْأَوْصِيَاءِ وَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ أَمَا إِنَّ مُحَمَّداً وَرِثَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِين}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۲۲۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[محمد فاضل لنکرانی]] و [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲.</ref> | ||
#[[همسانی سخن آنان با حدیث پیامبر]]{{صل}}: در [[باور]] [[پیروان اهل بیت]]{{ع}}، [[حدیث]] [[اهل بیت]]{{ع}} همان [[حدیث]] [[پیامبر]]{{صل}} است و در میان گفتار [[پیشوایان دینی]]، هیچ گونه تفاوتی دیده نمی‌شود. [[امام صادق]]{{ع}} در این زمینه فرمودند: "سخن من، سخن پدرم است و سخن پدرم، سخن جدم است و سخن جدم، سخن [[حسین]]{{ع}} است و سخن [[حسین]]{{ع}}، سخن [[حسن]]{{ع}} است و سخن [[حسن]]{{ع}}، سخن [[امیرمؤمنان]]{{ع}} است و سخن [[امیرمؤمنان]]{{ع}}، سخن [[پیامبر خدا]]{{صل}} است و سخن [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[کلام]] خداوندی است"<ref>{{متن حدیث|حَدِيثِي حَدِيثُ أَبِي وَ حَدِيثُ أَبِي حَدِيثُ جَدِّي وَ حَدِيثُ جَدِّي حَدِيثُ الْحُسَيْنِ وَ حَدِيثُ الْحُسَيْنِ حَدِيثُ الْحَسَنِ وَ حَدِيثُ الْحَسَنِ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۵۳، ح ۱۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲.</ref> | |||
#[[آگاه ترین مردم]]: [[اهل بیت]]{{ع}}، [[آگاه ترین مردم]] هستند؛ زیرا [[دانش الهی]] نزد آنان است و [[گنج‌وران دانش]] خداوندند و بر همۀ نادانستنی‌ها، آگاه‌اند<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|شریعتمدار جزایری، سید نورالدین]]، [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم به شهادت]]، ص ۸؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲</ref>. | |||
#[[علم معصوم]] چون از راه [[غیب]] و [[روح القدس]] و... حاصل می‌‌شود نه [[حس]] و [[تعقل]] و... لذا از خطاهای راه‌های حسی و [[عقلی]] و... نیز مصون است. | |||
#معدن [[علم]] و سرچشمه آن: در [[روایات]] مختلفی [[اهل بیت]]{{ع}} به عنوان معدن [[علم]] معرفی شده‌اند مانند: {{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: إِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ أَهْلُ بَیْتِ الرَّحْمَةِ وَ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۵۶.</ref> و [[روایات]] دیگری نیز با این مضمون وجود دارد که بر اساس آنها اولاً [[علم]] نزد [[اهل بیت]]{{ع}} است و آنان معدن [[دانش]] هستند و ثانیاً، تنها علمی که نزد آنان است [[علم صحیح]] و غیرقابل خدشه است، علمی که امکان [[خطا]] و اشتباه در آن راه ندارد، علمی که کنه [[حقیقت]] را نشان می‌دهد؛ چرا که صاحبان این [[علم]] آن را از منبع [[فیض]] الهی گرفته‌اند<ref>ر.ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲.</ref>. | |||
#[[امامان]]{{ع}} [[راسخان در علم]] هستند: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|نَحْنُ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۲۰۴، ح ۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲.</ref> | |||
#[[ | [[اهل بیت]]{{ع}} [[علم]] را از یکدیگر به [[ارث]] می‌برند و علومشان زائل نمی‌شود: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|إِنَ الْعِلْمَ الَّذِی هَبَطَ مَعَ آدَمَ لَمْ یُرْفَعْ وَ إِنَ الْعِلْمَ یُتَوَارَثُ وَ مَا یَمُوتُ مِنَّا عَالِمٌ حَتَّی یُخْلِفَهُ مِنْ أَهْلِهِ مَنْ یَعْلَمُ عِلْمَهُ أَوْ مَا شَاءَ اللَّهُ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۱۱۴، ح ۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲.</ref> | ||
#به هر اندازهای که باشد باز هم به لحاظ کمی و کیفی محدود به حدود خاصی است<ref>ر.ک: [[سید جعفر حسینی|حسینی، سید جعفر]]، [[آشنایی با نهج البلاغه امام علی (کتاب)|آشنایی با نهج البلاغه امام علی]]، ص ۵۸.</ref>. | |||
#نشأت گرفته از [[فیض]] الهی و مطابق واقع و [[حقیقت]] است. [[امام رضا]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ وَ الْأَئِمَّةَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ یُوَفِّقُهُمُ اللَّهُ، وَ یُؤْتِیهِمْ مِنْ مَخْزُونِ عِلْمِهِ وَ حِکَمِهِ مَا لَایُؤْتِیهِ غَیْرَهُمْ؛ فَیَکُونُ عِلْمُهُمْ فَوْقَ عِلْمِ أَهْلِ الزَّمَانِ، فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدی فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ وَ قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالی: «وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً وَ قَوْلِهِ فِی طَالُوتَ: إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یُؤْتِی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ}}<ref>حسن بن سلیمان الحلی، مختصر بصائر الدرجات، ص ۶۳.</ref>. [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}} فرمودند: "چرا [[مردم]] [[فضیلت]] ما را [[انکار]] می‌‌کنند؟ به [[خدا]] قسم ما از درخت نبوتیم، خانه [[رحمت]] و [[جایگاه]] رسالتیم و محل آمد و رفت فرشتگانیم و کانون [[علم]]"<ref>{{متن حدیث|الْإِمَامِ زَیْنِ الْعَابِدِین{{ع}}: «مَا یَنْقِمُ النَّاسُ مِنَّا فَنَحْنُ وَ اللَّهِ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ بَیْتُ الرَّحْمَةِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْم}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۲۲، ح ۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید جعفر حسینی|حسینی، سید جعفر]]، [[آشنایی با نهج البلاغه امام علی (کتاب)|آشنایی با نهج البلاغه امام علی]]، ص ۵۸؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۱۲.</ref> | |||
و ویژگی‌های دیگری مانند اینکه [[علم]] ایشان قابل ازدیاد است، [[علم امام]] حادث و بعد از معلوماتش بوده و عین ذاتش نیست<ref>ر.ک: [[جواد رنجبر|رنجبر، جواد]]، [[نکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم اهل بیت (مقاله)|کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم اهل بیت]].</ref>. | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||