عایشه در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

از جمله اسباب نگاه منفی عایشه نسبت به امام علی{{ع}} این بود که چون [[حضرت رسول]] مأمور شد به بستن درهائی که به [[مسجد]] باز بود، همه درها حتی باب [[ابوبکر]] را بست و باب علی{{ع}} را باز گذاشت و دیگر آنکه ابی بکر را با [[سوره]] [[برائت]] به [[مکه]] فرستاد، پس از آن او را [[عزل]] نمود و سوره را به توسط [[امیرالمؤمنین]] به مکه فرستاد و دیگر آنکه فاطمه{{ع}} دارای فرزند گردید ولی عایشه هیچ فرزند نداشت و حضرت رسول [[فرزندان فاطمه]] را [[فرزندان]] خود می‌دانست. علاوه عایشه [[مقام]] و موقعیت [[خدیجه]] را نمی‌توانست [[تحمل]] کند.

«حمیدی» در کتاب «[[الجمع بین الصحیحین (کتاب)|الجمع بین الصحیحین]]» از [[مسند]] عایشه [[روایت]] کرده که گفت: (به [[غیرت]] نیامدم بر احدی از [[زنان پیامبر]] به اندازه‌ای که بر خدیجه به غیرت آمدم با وجود این که او را هرگز ندیدم لکن [[پیامبر]] او را بسیار یاد می‌کرد) .<ref>{{عربی|"ما غرت علی امراه من نساء النبی الا علی خدیجه و ما رایتها قط ولکن کان یکثر ذکرها"}}؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۳۱۷-۳۷۰.</ref>

[[عایشه]] حتی به فاطمه{{ع}} [[دختر پیامبر]] نیز [[حسادت]] می‌ورزید و [[تحمل]] آن را نداشت که ببیند [[پیامبر]] دخترش را می‌بوسد و نوازش می‌کند، طبق [[روایت]] «ذخائر العقبی» <ref>محب‌الدین طبری، ذخائر العقبی، ص۴۶.</ref> و روایت [[تاریخ]] [[بغداد]]<ref>تاریخ بغداد، ج۵، ص۸۷.</ref> عایشه می‌گوید: به پیامبر [[اعتراض]] کردم که چرا این قدر فاطمه را می‌بوسی؟ در پاسخ فرمود: آری عایشه وقتی مرا به [[آسمان]] بردند، [[جبرئیل]] مرا وارد [[بهشت]] کرد و سیبی از آنجا به من داد و من آن را خوردم آن میوه نطفه فاطمه شد و چون برگشتم با [[خدیجه]] همبستر شدم فاطمه از همین نطفه است پس فاطمه حورائی است در قالب [[بشر]] و من هر وقت [[مشتاق]] بوی بهشت می‌شوم آن بوی را از فاطمه استشمام می‌کنم و لذا او را می‌بوسم<ref>تاریخ بغداد، ج۵، ص۸۷.</ref>.

سپس گفت: [[مردم]] با که [[بیعت]] کردند؟ گفت: با [[طلحه]]. گفت: آفرین بر ذوالاصبع. سپس [[عبید بن ابی سلم]] به او برخورد، از او پرسید: مردم چه کردند؟ گفت: با علی{{ع}} [[بیعت]] کردند. گفت: به [[خدا]] [[سوگند]] دیگر باک نداشتم که آسمان به [[زمین]] آید<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۸۰.</ref> وای بر تو ببین چه می‌گوئی؟ گفت: همان است که گفتم. عایشه سخت ناراحت شد «[[عبید]]» پرسید: ای [[مادر مؤمنان]] چرا این طور شدی؟ من بین [[مشرق]] و [[مغرب]] بهتر و سزاوارتر از او به [[خلافت]] سراغ ندارم و نظیری برای او در تمام حالات نمی‌بینم، چگونه تو از [[حکومت]] او [[ناراحتی]]، [[عایشه]] جوابی ندارد! دستور داد از همانجا او را به [[مکه]] برگردانند و در بین راه می‌گفت: ([[عثمان]] را [[مظلوم]] کشتند)<ref>{{عربی|"قتلوا ابن عفان مظلوما"}} شرح ابن ابی الحدید، ج۶، ص۲۱۵ ببعد.</ref>.

یکی از [[خطبه‌های امام]]{{ع}} است که پس از پایان [[جنگ جمل]] در [[نکوهش]] بعضی از [[زنان]] ایراد فرموده است: «ای [[مردم]] جمعی از زنان هم از نظر [[ایمان]]، هم از جهت بهره و هم از [[موهبت]] [[عقل]] در رتبه‌ای کمتر از مردان قرار دارند. اما [[گواه]] بر کمبود ایمانشان همان برکنار بودن از [[نماز]] و [[روزه]] در ایام [[عادت]] است، و اما بهره آنها، گواهش این است که سهم [[ارث]] آنان نصف سهم مردان است و اما بهره آنها این است که [[شهادت]] دو نفر آنان معادل شهادت یک مرد است، پس از زنان بد بپرهیزید و مراقب [[نیکان]] آنها باشید، [[اعمال نیک]] به عنوان [[اطاعت]] و [[تسلیم]] بی‌قید و شرط (در برابر) آنان انجام مدهید تا در [[اعمال بد]] [[انتظار]] [[اطاعت]] از شما نداشته باشند»<ref>{{متن حدیث|مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ إِنَّ اَلنِّسَاءَ نَوَاقِصُ اَلْإِيمَانِ نَوَاقِصُ اَلْحُظُوظِ نَوَاقِصُ اَلْعُقُولِ فَأَمَّا نُقْصَانُ إِيمَانِهِنَّ فَقُعُودُهُنَّ عَنِ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصِّيَامِ فِي أَيَّامِ حَيْضِهِنَّ وَ أَمَّا نُقْصَانُ عُقُولِهِنَّ فَشَهَادَةُ اِمْرَأَتَيْنِ مِنْهُنَّ كَشَهَادَةِ اَلرَّجُلِ اَلْوَاحِدِ وَ أَمَّا نُقْصَانُ حُظُوظِهِنَّ فَمَوَارِيثُهُنَّ عَلَى اَلْأَنْصَافِ مِنْ مَوَارِيثِ اَلرِّجَالِ فَاتَّقُوا شِرَارَ اَلنِّسَاءِ وَ كُونُوا مِنْ خِيَارِهِنَّ عَلَى حَذَرٍ وَ لاَ تُطِيعُوهُنَّ فِي اَلْمَعْرُوفِ حَتَّى لاَ يَطْمَعْنَ فِي اَلْمُنْكَر}}؛ نهج البلاغه، کلام شماره، ۸۰.</ref>

این [[خطبه]] بعد از جنگ جمل و آن همه خون‌ریزی‌هائی که به وسیله عایشه رخ داد، از [[امام]]{{ع}} صادر شده، درباره دسته خاصی از زنان است که در این گونه مسیرها گام برمی‌دارند وگرنه چه کسی می‌تواند [[انکار]] کند که در [[پیشرفت]] [[اسلام]] زنان بزرگ و با شخصیتی همچون [[خدیجه]] و [[فاطمه زهرا]] و [[زینب کبری]] و جمعی از زنان با [[فضیلت]] دیگر شرکت داشته‌اند و علی{{ع}} نیز برای آنها [[احترام]] فوق العاده قائل بود.<ref> [[داوود الهامی|الهامی، داوود]]، [[صحابه از دیدگاه نهج البلاغه (کتاب)|صحابه از دیدگاه نهج البلاغه]]، ص۱۲۵-۱۲۷.</ref>

[[یعقوبی]] می‌نویسد: موقعی که عثمان در خانه‌اش محاصره بود، [[مروان]] نزد عایشه رفت و گفت: ای [[ام المؤمنین]] کاش بپا می‌خواستی و میان این [[مردم]] [[سازش]] می‌دادی؟ گفت: من وسایل سفرم را آماده کرده‌ام و می‌خواهم به [[حج]] بروم. گفت: به جای هر درهمی که [[خرج]] کرده‌ای دو [[درهم]] به تو داده می‌شود گفت: شاید تو [[گمان]] می‌کنی که من عثمان را نمی‌شناسم. به [[خدا]] قسم [[دوست]] داشتم که او پاره پاره در جوالی از جوالهای من بود و می‌توانستم او را حمل کنم و به دریا افکنم.<ref>{{عربی|لعلک تری انی فی شک من صاحبک؟ اما و الله لوددت انه مقطع فی غراره من غرائری و انی اطیق حمله فاطرحه فی البحر}}تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۷۵.</ref>

[[ام سلمه]] در پاسخ گفت: تا دیروز [[مردم]] را بر [[ضد]] عثمان می‌شورانیدی و او را «[[نعثل]]» می‌خواندی چرا امروز چنین می‌گوئی با اینکه موقعیت علی{{ع}} را در نزد [[پیامبر]] خوب میدانی و اگر فراموش کرده‌ای تا یاد آوریت کنم؟ [[عایشه]] گفت: عیبی ندارد! ام سلمه گفت: به خاطر داری که [[تصمیم]] گرفتی به پیامبر{{صل}} و علی{{ع}} هنگامی که صحبت آنها طول کشید پرخاش کنی و پیامبر در پاسخ فرمود: به [[خدا]] [[سوگند]] هیچ کس علی{{ع}} را [[دشمن]] نمی‌دارد و با او [[کینه]] نمی‌ورزد، خواه از [[اهل بیت]] من باشد یا نه جز اینکه از [[ایمان]] خارج می‌گردد. عایشه گفت: آری.

از [[سخنان امام]]{{ع}} در [[جنگ جمل]] آنگاه که از کنار کشته «[[طلحه بن عبدالله]]» و «[[عبدالرحمن بن عتاب بن اسید]]» عبور نمود: «[[ابومحمد]] ([[کنیه]] [[طلحه]] است) در این مکان دور از دیار، [[غریب]] افتاده است! به [[خدا]] [[سوگند]] من [[کراهت]] داشتم که از [[طایفه]] [[قریش]] در زیر [[ستارگان]] کشته افتاده باشند، [[انتقام]] خود را از «[[بنی عبد مناف]]» (طلحه و [[زبیر]] که از طرف [[مادر]] به [[عبد مناف]] می‌رسند یا غیر ایشان بنابر [[اختلاف]] شراح) گرفتم (و [[قصاص]] [[خون]] [[شیعیان]] را نمودم) و اما بزرگان [[قبیله]] جمح از دست من فرار کردند. آنها به سوی امری گردن کشیده بودند که اهلیت آن را نداشتند و پیش از آنکه به آن برسند گردن‌هاشان شکسته شد!<ref>{{متن حدیث|لَقَدْ أَصْبَحَ أَبُو مُحَمَّدٍ بِهَذَا اَلْمَكَانِ غَرِيباً أَمَا وَ اَللَّهِ لَقَدْ كُنْتُ أَكْرَهُ أَنْ تَكُونَ قُرَيْشٌ قَتْلَى تَحْتَ بُطُونِ اَلْكَوَاكِبِ أَدْرَكْتُ وَتْرِي مِنْ بَنِي عَبْدِ مَنَافٍ وَ أَفْلَتَتْنِي أَعْيَانُ بَنِي جُمَحٍ لَقَدْ أَتْلَعُوا أَعْنَاقَهُمْ إِلَى أَمْرٍ لَمْ يَكُونُوا أَهْلَهُ فَوُقِصُوا دُونَهُ}}؛ نهج البلاغه، کلام ۲۱۹، به ترتیب فیض الاسلام ۲۰۹.</ref>

البته ([[عبدالرحمن بن عتاب بن اسید]]) از [[صحابه پیامبر]] نیست بلکه او از [[تابعین]] به شمار می‌رود، پدرش [[عتاب]] همان کسی است که در ۲۲ سالگی [[پیامبر]] او را [[فرماندار مکه]] قرار داد و فرمود: «اگر کسی را بهتر از تو نسبت به آنها سراغ داشتم بر آنها می‌گماردم».

پسرش [[عبدالرحمان]] همان است که علی{{ع}} در [[جنگ جمل]] به هنگام عبور از کنار کشته‌اش فرمود: برای تو متأثرم‌ ای یعسوب قریش، این [[جوان]] [[جوانان]] است، این مغز [[خالص]] از طایفه عبد مناف است! کسی به آن [[حضرت]] عرض کرد از این جوان سخت تعریف کردی؟ فرمود: [[مادری]] مرا و مادری او را زائیده که تو را متولد نساخته است<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج۱۱، ص۱۲۳-۱۲۵؛ اسد الغابه، ج۳، ص۳۵۷.</ref> (و نباید او در چنین صحنه‌ای حاضر شود تا کشته گردد و از آن همه خوبی بهره‌ای [[نبرد]]).

آری انتقادات علی{{ع}} حتی از دشمنانش احساساتی و متعصبانه نیست تحلیلی و منطقی است و همین است که به انتقادات آن حضرت [[ارزش]] فراوان می‌دهد.<ref> [[داوود الهامی|الهامی، داوود]]، [[صحابه از دیدگاه نهج البلاغه (کتاب)|صحابه از دیدگاه نهج البلاغه]]، ص۱۲۷-۱۳۰.</ref>